MRD- en LSC-doelgerichte therapieën bij acute myeloïde leukemie weer stap(pen) dichterbij

Delen via:

Op 23 november 2022 promoveerde Noortje van Gils aan de Vrije Universiteit Amsterdam op haar proefschrift ‘Therapeutic target identification and drug-target validation for acute myeloid leukemia’. Als promotor trad op prof. dr. J. Cloos; copromotoren waren dr. L. Smit en prof. dr. G.J. Ossenkoppele. Van Gils is momenteel werkzaam als postdoctoraal onderzoeker in de groep bij dr. Linda Smit, afdeling Hematologie, locatie VUmc.

Wat was het doel van je promotieonderzoek?

Ondanks ontwikkelingen in de therapeutische mogelijkheden voor acute myeloïde leukemie (AML), zijn heterogeniteit in de respons op behandeling en (chemo)therapieongevoeligheid de belangrijkste oorzaken van de slechte overlevingskans van AML-patiënten. Een kleine subpopulatie van AML-cellen met mindere gevoeligheid voor chemotherapie is in staat de behandeling te overleven (minimale restziekte; MRD). Binnen deze MRD-celpopulatie is een kleine subgroep van onrijpe leukemiecellen aanwezig met stamceleigenschappen: de leukemische stamcellen (LSCs). LSCs kunnen zichzelf ongelimiteerd vernieuwen en uitrijpen tot leukemische voorlopercellen. Dit leidt op enig moment tot het ontstaan van een AML-recidief. Om de overlevingskansen van AML-patiënten te verbeteren, is het noodzakelijk nieuwe therapieën te ontwikkelen, gericht op het specifiek doden van LSCs. Mijn promotieonderzoek focust daarom op het begrijpen van mechanismen die betrokken zijn bij therapieongevoeligheid en bij het vermogen om leukemie te initiëren in LSCs tijdens diagnose en MRD. Daarnaast richt het onderzoek zich op de identificatie van nieuwe therapeutische doelwitten en het valideren van deze doelwitten als mogelijk effectieve en veilige behandeling voor AML-patiënten.  

Wat wil jij dat de klinische dokter van jouw onderzoek weet?

Onze preklinische onderzoeken hebben geleid tot de ontdekking van veelbelovende nieuwe therapeutische behandelingen die specifiek LSCs doden en gevoeligheid voor (chemo)therapie in AML-cellen verhogen. Door vergelijking van genexpressieprofielen tussen LSCs, hematopoëtische stamcellen en leukemische progenitoren, alle afkomstig uit het beenmerg van dezelfde patiënt, hebben we differentiële expressie van het gen IGFBP7 aangetoond. Lage IGFBP7-expressie hangt samen met verminderde chemotherapiegevoeligheid. Het verhogen van IGFBP7 door toevoeging van recombinant eiwit IGFBP7 aan patiëntmateriaal, leidt in AML-cellen tot differentiatie, verminderde overleving en verhoogde gevoeligheid voor chemotherapie en ATRA.1,2 Daarnaast hebben we ontdekt dat anthracycline doxorubicine de leukemiecellen epigenetisch herprogrammeert, door H3K27 en H3K4 tri-methylatie te induceren. Binnen een doxorubicine-gevoelige celpopulatie is een subpopulatie van cellen gevonden die dynamisch therapieongevoelig is en na doxorubicine-behandeling geen verhoogde H3K27me3- of H3K4me3-expressie vertoont. Deze therapieongevoelige cellen kunnen worden gedood door de epigenetische remmer GSK-J4. In AML-patiëntmateriaal hebben we daarna aangetoond dat GSK-J4 LSCs doodt die aanwezig zijn tijdens diagnose en MRD.3 Als laatste hebben we het epigenetische geneesmiddel NEO2734 getest, een remmer van de activiteit van BET en CBP/p300. In AML-patiëntmateriaal kan NEO2734 AML-(stam)cellen doden en behandeling met NEO2734 leidt tot verhoogde gevoeligheid voor chemotherapie in AML-cellen.4 

Wat was het meest frustrerende onderdeel van je onderzoek?

AML is een zeer heterogene ziekte, waardoor AML-patiëntmateriaal in het lab een grote variatie laat zien in gevoeligheid voor potentiële nieuwe therapeutische behandelingen. Deze heterogeniteit maakt het ook lastig betrouwbare biomarkers te vinden waarmee AML-patiënten kunnen worden geïdentificeerd die mogelijk goed reageren op nieuwe therapeutische doelwitten. 

Welk moment/inzicht bracht een doorbraak?

Ik denk dat binnen preklinisch onderzoek meestal niet één gebeurtenis is aan te wijzen die leidt tot de doorbraak in het onderzoek. In dit proefschrift heeft ieder resultaat van elk experiment, zowel in vitro, ex vivo als in vivo, dan ook bijgedragen aan alle (kleine) stappen voorwaarts. 

Wat is de vervolgvraag die voortkomt uit jouw onderzoek?

Met onze uitgebreide preklinische analyses hopen we klinische toepassingen van de nieuwe therapeutische doelwitten (rhIGFBP7, GSK-J4 en NEO2734) te realiseren. Om de optimale dosering en behandelingsduur van ieder geïdentificeerd therapeutisch doelwit te bepalen, is vervolgonderzoek nodig. Daarbij moet er rekening mee gehouden worden dat het combineren van geneesmiddelen begrensd wordt door de toxiciteit en bijwerkingen van ieder geneesmiddel, en dat AML-cellen mogelijk nieuwe mechanismen ontwikkelen die zorgen voor ongevoeligheid voor deze nieuwe behandelingen. 

Wat neem je zelf mee uit jouw promotieonderzoek? Wat zijn jouw volgende stappen?

Om het heterogene AML-landschap te begrijpen en betrouwbare biomarkers te vinden die accuraat de gevoeligheid van doelgerichte therapieën kunnen voorspellen in AML-patiënten, is integratie van verschillende parameters, zoals gen- en eiwit-expressieprofielen, (epi)genomics en transcriptomics, nodig. Als postdoctoraal onderzoeker in de groep bij dr. Linda Smit focus ik nu op het gebruik van single-cell sequencing technologieën om het heterogene AML-landschap, inclusief de tumor micro-omgeving, in kaart te brengen en de moleculaire mechanismen betrokken bij AML-recidief en (chemo)therapieresistentie beter te begrijpen, om zo de ontwikkeling van MRD- en LSC-doelgerichte therapieën te verbeteren.

Referenties:

  1. Verhagen HJMP, van Gils N, Martiañez T, et al. IGFBP7 Induces Differentiation and Loss of Survival of Human Acute Myeloid Leukemia Stem Cells without Affecting Normal Hematopoiesis. Cell Rep. 2018;25:3021-35.e5.
  2. Van Gils N, Verhagen HJMP, Rutten A, et al. IGFBP7 activates retinoid acid-induced responses in acute myeloid leukemia stem and progenitor cells. Blood Adv. 2020;4:6368-83.
  3. Van Gils N, Verhagen HJMP, Broux M, et al. Targeting histone methylation to reprogram the transcriptional state that drives survival of drug-tolerant myeloid leukemia persisters. iScience. 2022;25:105013.
  4. Van Gils N, Martiañez T, Vermue E, et al. The Novel Oral BET-CBP/p300 Dual Inhibitor NEO2734 Is Highly Effective in Eradicating Acute Myeloid Leukemia Blasts and Stem/Progenitor Cells. HemaSphere. 2021;5.

36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

mrt 2024

Lees meer over 36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

MRI en lumbaalpunctie niet altijd vereist om ICANS te behandelen

mrt 2024 | Immuuntherapie, Leukemie, Lymfoom

Lees meer over MRI en lumbaalpunctie niet altijd vereist om ICANS te behandelen

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Klinisch bewijs binnen handbereik met behulp van AI

mrt 2024 | Bacteriële infecties

Lees meer over Klinisch bewijs binnen handbereik met behulp van AI

Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

mrt 2024

Lees meer over Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

Tislelizumab plus zanubrutinib bij Richter-transformatie: een fase II-studie

mrt 2024 | Leukemie, Lymfoom

Lees meer over Tislelizumab plus zanubrutinib bij Richter-transformatie: een fase II-studie

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Targeted therapy binnen de hematologie: welke BTKi voor wie?

29 feb 2024 om 20:00 | Leukemie, Lymfoom

Lees meer over Targeted therapy binnen de hematologie: welke BTKi voor wie?

ITP zorg: kan het anders?
Pathofysiologie, diagnostiek en behandeling

27 sep 2023 om 20:00 | Benigne hematologie

Lees meer over ITP zorg: kan het anders?
Pathofysiologie, diagnostiek en behandeling

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Antistolling en bloedingen

8 dec 2022 om 20:00

Lees meer over Antistolling en bloedingen

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Gewone symptomen van zeldzame ziekten

27 sep 2022

Lees meer over Gewone symptomen van zeldzame ziekten

Behandeling van eosinofiele aandoeningen EGPA en HES

21 sep 2022 | Astma

Lees meer over Behandeling van eosinofiele aandoeningen EGPA en HES

Twent-EHA 2024 – Het Groene Alternatief

donderdag 13 jun 2024 t/m zondag 16 jun 2024 | Benigne hematologie, Leukemie, Lymfoom, MDS, MM, MPN, Stamceltransplantatie

Lees meer over Twent-EHA 2024 – Het Groene Alternatief

Hematoloog op Schiermonnikoog - ASH in Nederland

zondag 8 dec 2024 t/m woensdag 11 dec 2024 | Benigne hematologie, Leukemie, Lymfoom, MDS, MM, MPN, Stamceltransplantatie

Lees meer over Hematoloog op Schiermonnikoog - ASH in Nederland

MCL en FL door Tom van Meerten, congresdag 3

dec 2023 | Lymfoom

Lees meer over MCL en FL door Tom van Meerten, congresdag 3

MM door Annemiek Broijl, congresdag 3

dec 2023 | MM

Lees meer over MM door Annemiek Broijl, congresdag 3

Lymfomen door Martine Chamuleau, congresdag 3

dec 2023 | Lymfoom

Lees meer over Lymfomen door Martine Chamuleau, congresdag 3

Revumenib effectief tegen KMT2Ar acute leukemie

dec 2023 | Leukemie

Lees meer over Revumenib effectief tegen KMT2Ar acute leukemie

Combinatie ibrutinib en venetoclax effectiever tegen mantelcellymfoom

dec 2023 | Lymfoom

Lees meer over Combinatie ibrutinib en venetoclax effectiever tegen mantelcellymfoom

Gemodificeerde stamceltransplantatie voor ernstige sikkelcelziekte

dec 2023 | Benigne hematologie, Stamceltransplantatie

Lees meer over Gemodificeerde stamceltransplantatie voor ernstige sikkelcelziekte

Benigne Hematologie door Erfan Nur, congresdag 3

dec 2023 | Benigne hematologie

Lees meer over Benigne Hematologie door Erfan Nur, congresdag 3

AML door Dave de Leeuw, congresdag 3

dec 2023 | Leukemie

Lees meer over AML door Dave de Leeuw, congresdag 3

rADAMTS13 toont effectiviteit bij acute TTP-events bij cTTP

dec 2023 | Benigne hematologie

Lees meer over rADAMTS13 toont effectiviteit bij acute TTP-events bij cTTP

De behandeling van AML, bekeken vanuit de verpleegkundig specialist

okt 2020

Lees meer over De behandeling van AML, bekeken vanuit de verpleegkundig specialist

AML-Podcastserie

jul 2020

Lees meer over AML-Podcastserie

Stamceltransplantatie bij AML

apr 2020 | Transplantatie

Lees meer over Stamceltransplantatie bij AML

AML-behandeling in de perifere setting

apr 2020

Lees meer over AML-behandeling in de perifere setting

Diagnose en testen bij FLT3+ AML

jan 2020 | Leukemie

Lees meer over Diagnose en testen bij FLT3+ AML

MedNet Hematologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Hematologie 2024-01

MedNet Hematologie 2023-06

dec 2023

Lees meer over MedNet Hematologie 2023-06

MedNet Hematologie 2023-05

okt 2023

Lees meer over MedNet Hematologie 2023-05

MedNet Hematologie 2023-04

aug 2023

Lees meer over MedNet Hematologie 2023-04

MedNet Hematologie 2023-03

jun 2023

Lees meer over MedNet Hematologie 2023-03

MedNet Hematologie 2023-02

apr 2023

Lees meer over MedNet Hematologie 2023-02

MedNet Hematologie 2023-01

feb 2023

Lees meer over MedNet Hematologie 2023-01

MedNet Hematologie 2022-06

dec 2022

Lees meer over MedNet Hematologie 2022-06

MedNet Hematologie 2022-05

okt 2022

Lees meer over MedNet Hematologie 2022-05