Dr. J.R. (Judith) Kroep, internist-oncoloog in het LUMC, is in oktober 2025 benoemd tot hoogleraar medische oncologie aan de Universiteit Leiden, in het bijzonder immuuntherapie voor gynaecologische tumoren. “Nu kan ik onderzoek naar innovatieve behandelstrategieën een extra impuls geven, en samen met ons team locoregionaal, landelijk en internationaal de best mogelijke patiëntenzorg bieden.” Ze ontvouwt haar onderzoek en plannen.
Prof. Kroep is gespecialiseerd in de behandeling van patiënten met borstkanker en gynaecologische tumoren en translationeel onderzoek op dit terrein. “Gynaecologische tumoren hebben vaak een slechte prognose; goede behandelingen zijn een unmet need”, vertelt ze. “Ik wil innovatief translationeel onderzoek combineren met de best mogelijke patiëntenzorg, en daarmee de uitkomst voor de patiënt met kanker verbeteren.”
Kroep wil de toepassing van immuuntherapie voor gynaecologische tumoren preciezer maken: voor immunogene tumoren de-escalatie van bijvoorbeeld chemotherapie naast immuuntherapie, en voor de minder immunogene tumoren gerichte (combinatie)therapie, om zo de behandeluitkomst te verbeteren.
Ovariumcarcinoom
Dat doet Kroep bijvoorbeeld al bij ovariumcarcinoom, waar ze de toegevoegde waarde van immuuntherapie bij standaardchemotherapie onderzoekt. “We hebben al gezien dat gynaecologische tumoren veel immunosuppressieve cellen bevatten. Die pak je aan met chemotherapie, maar met behoud van de goede immuuncellen. Dat biedt een window of opportunity voor immuuntherapie. In een fase I/II-studie bij vrouwen met recidiverend ovariumcarcinoom hebben we standaardchemotherapie gecombineerd met tumorinfiltrerende lymfocyten (TILs), die we uit een tumorbiopt haalden.1 Dat bleek goed te doen.”
Exploratief was goede effectiviteit zichtbaar. Kroep: “Een patiënte bijvoorbeeld die 8 maanden na chemotherapie recidiefziekte had, kreeg opnieuw platinumbevattende chemotherapie mét TILs en is inmiddels meer dan 5 jaar ziektevrij. Dat is anekdotisch bewijs, maar geeft toch een indicatie voor potentie. We zouden het graag bij meer patiënten willen vergelijken met de standaardbehandeling. Daarom starten we in januari 2026 de studie OVACURE-2, waarin we naast standaardchemotherapie ook TILs en, ter versterking van de TILs, een lage dosis Interleukine-2 geven.” Ze voegt toe: “Hier versterken de ruime expertise van ons immunologielab en de kliniek op het gebied van immuuntherapie elkaar.”
Respons op checkpointremmer voorspellen
Prof. Kroep spreekt in dit verband van “precisie-immuuntherapie”. Een ander voorbeeld daarvan is een studie in een platinumresistente setting bij patiënten met ovariumcarcinoom. “De internationale fase III-studie KEYNOTE-B96 liet onlangs zien dat patiënten bij wie de ziekte binnen 6 maanden na de standaardchemotherapie was teruggekomen, een significant overlevingsvoordeel hadden bij toevoeging van de checkpointremmer pembrolizumab.”2
Het voordeel was evenwel bescheiden en voldoet niet aan de PASKWIL-criteria. Kroep wil graag preciezer weten welke patiënten er de meeste baat van hebben. “Daarom loopt er nu een studie om immunologische biomarkers te vinden die een goede respons op toevoeging van een checkpointremmer kunnen voorspellen. We zijn van plan ook te kijken naar de gevoeligheid van tumorweefsel zelf voor chemotherapie, immuuntherapie en nieuwe middelen als antilichaam-geneesmiddelconjugaten, om te kunnen voorspellen wie het beste reageert op welk middel.”3
RAINBO-programma
Bij endometriumcarcinoom wordt (precisie-)immuuntherapie uitgebreid bestudeerd binnen het RAINBO-programma (NCT05255653), waarbij RAINBO staat voor ‘Refining Adjuvant Treatment in Endometrial Cancer Based on Molecular Features’.4 De studies in kwestie komen voort uit de PORTEC-3 en andere TransPORTEC-studies die bij hoogrisico-endometriumcarcinoom de predictieve waarde van de moleculaire subgroepen aantoonden.5 RAINBO omvat 4 op de moleculaire groepen gebaseerde, internationale, academische studies. Internationale samenwerking maakt dergelijke studies naar zeldzame tumortypen mogelijk. De 4 studies worden elk door een ander land getrokken. “Vanuit Nederland coördineren we de zogeheten MMRd-GREEN-studie, die de meerwaarde van adjuvante immuuntherapie toegevoegd aan radiotherapie onderzoekt. Frankrijk coördineert de P53abn-RED-studie, Groot-Brittannië de NSMP-ORANGE-studie, en Canada de POLEmut-BLUE-studie. “Uiteindelijk komt er, over enkele jaren, ook een overkoepelende analyse van de 4 studies. We verwachten dat precisiebehandeling op geleide van de moleculaire markers effectiever uitpakt dan de standaardbehandeling.”
Translationeel onderzoek
De kracht van door onderzoekers geïnitieerd onderzoek is om de kennis uit de kliniek naar het lab te brengen en andersom: elkaar te versterken. Kroep: “Bij studies die door de industrie worden geëntameerd, hebben we vaak geen toegang tot patiëntmateriaal als weefsels. Investigator initiated studies als RAINBO stellen je in staat tot meer analyses, eventueel ook als je op een later moment tegen een nieuwe studiegerelateerde vraag aanloopt.”
MMRd-tumoren zijn relatief immuuntherapiegevoelig. Toch variëren ook bij deze patiënten de mate en lengte van de respons op immuuntherapie, weet Kroep. “Dat roept dus weer vragen op die je zou willen beantwoorden. Dat is bij veel tumorsoorten het geval: we weten hoe groot de gemiddelde winst is, maar daarbinnen is de variatie groot. Neem gevorderd endometriumcarcinoom, waar immuuntherapie heel waardevol kan zijn, maar die bij sommige patiënten helemaal niet nodig is en bij anderen helemaal niet aanslaat. Stapje voor stapje krijgen we daar meer inzicht in en kunnen we preciezer en beter behandelen. Ik ben blij met de extra slagkracht die het hoogleraarschap me hierbij geeft.”
Samenwerking
Professor Kroep wil zich nadrukkelijk hard gaan maken voor nog meer en betere samenwerking bij onderzoek: regionaal, landelijk en internationaal. Dat noemt ze essentieel. “We werken gelukkig al veel samen. Regionaal met ziekenhuizen binnen Oncowest; landelijk voor wat betreft gynaecologische tumoren binnen de Dutch Gynaecological Oncology Group oftewel DGOG; en internationaal binnen verschillende groepen, waaronder de EORTC Gynecological Cancer Group. Zeker bij zeldzamere tumoren helpt dat zeer om stappen te kunnen maken.”
Verder gaat Kroep zich nadrukkelijk inzetten voor het ondersteunen van jong talent. “Dan denk ik aan studenten, promovendi, jonge oncologen, ook bijvoorbeeld binnen de EORTC. We hebben eind november een meeting gehad van de EORTC Gynecological Cancer Group, inclusief een bijeenkomst van de Y-ECI (Young & Early Career Investigators). Daar hebben jonge oncologen weer mooie nieuwe ideeën gepresenteerd. Heel mooi om daarbij betrokken te zijn.”
Referenties:
- Verdegaal EM, Santegoets SJ, Welters MJ, et al. Timed adoptive T cell transfer during chemotherapy in patients with recurrent platinum-sensitive epithelial ovarian cancer. J Immunother Cancer. 2023;11:e007697.
- Colombo N, Zsiros E, Sebastianelli A, et al. Pembrolizumab vs placebo plus weekly paclitaxel ± bevacizumab in platinum-resistant recurrent ovarian cancer: Results from the randomized double-blind Phase III ENGOT-ov65/KEYNOTE-B96 study. ESMO Congress 2025 – LBA3.
- Koedoot E, Van der Meer DJ, Van Altena AM, et al. Ex vivo 3D micro-tumour testing platform for predicting clinical response to platinum-based therapy in patients with high-grade serous ovarian cancer. NPJ Precis Oncol 2025;9:306.
- RAINBO Research Consortium. Refining adjuvant treatment in endometrial cancer based on molecular features: the RAINBO clinical trial program. Int J Gynecol Cancer. 2023;33:109-17.
- León-Castillo A, De Boer SM, Powell ME, et al. Molecular classification of the PORTEC-3 trial for high-risk endometrial cancer: Impact on prognosis and benefit from adjuvant therapy. J Clin Oncol. 2020;38:3388-97.