Opvallende trends in de borstkankerzorg

Delen via:

Op basis van gegevens vanuit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) zijn onlangs kerncijfers over borstkanker samengevat. Prof. dr. Sabine Siesling, senior onderzoeker bij het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), waar het NKR onder valt, ziet enkele opvallende ontwikkelingen, onder andere een verdubbeling van het aantal diagnoses, een verbeterde overleving, die echter sterk afhankelijk is van het stadium, veranderingen in de gekozen behandelingen (minder chemotherapie en okselklierdissecties en meer borstsparende operaties) en vaker gebruik van een neo-adjuvante behandeling.

Ieder jaar publiceert het IKNL een overzicht van de NKR-cijfers. “Dit keer hebben we ervoor gekozen om de cijfers in een compactere vorm te presenteren”, laat Siesling, klinisch epidemioloog en hoogleraar aan de Universiteit Twente, weten. “Vorig jaar hadden we een boekje en dit jaar vonden we het een goed idee om de cijfers in een flyer weer te geven. Daarbij is meer aandacht voor de grote stappen in de diagnostiek en behandeling. Gezien de reacties vinden mensen het prettig om de cijfers in een compact formaat in hun handen te hebben.” De cijfers, inclusief overzichtelijke figuren, zijn tevens op de IKNL-website te vinden.1

Verdubbeling van aantal diagnoses

In het afgelopen jaar is bij 16.975 vrouwen in Nederland een nieuwe diagnose borstkanker gesteld. Het aantal vrouwen met borstkanker is sinds 1989 bijna verdubbeld. Overigens is de incidentie van zowel invasieve borstkanker als ductaal carcinoma in situ (DCIS) de afgelopen jaren gestabiliseerd.1,2 “De stijging van het aantal diagnoses wordt deels veroorzaakt door vroegdetectie door het bevolkingsonderzoek”, benoemt Siesling een eerste verklaring. “Daarnaast is er een verband met bepaalde risicofactoren. Dat zijn deels leefstijlfactoren, zoals een steeds hogere leeftijd ten tijde van het eerste kind en het steeds minder geven van borstvoeding, en deels genetische risicofactoren.”

Verbeterde overleving, maar niet voor stadium IV

Anno 2019 hebben de meeste borstkankerpatiënten (40% van de vrouwelijke patiënten) ten tijde van de diagnose een kleine tumor (stadium I). Zij hebben een goede prognose (10-jaarsoverleving van 95%). 63% van de patiënten is bij presentatie 50-74 jaar oud. Dit is tevens de leeftijdscategorie die wordt uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek. 53% van de tumoren in deze leeftijdsgroep wordt via het bevolkingsonderzoek ontdekt.

Gemetastaseerde borstkanker (stadium IV) komt weinig voor (5% van de vrouwelijke patiënten). Hoewel de gemiddelde overleving in de afgelopen decennia behoorlijk is verbeterd, geldt dat nauwelijks voor patiënten die bij presentatie gemetastaseerde borstkanker hebben.1,2 Zo is van de patiënten die bij diagnose gemetastaseerde borstkanker hebben, 10 jaar later nog maar 12% in leven. Ter vergelijking: de 10-jaarsoverleving van patiënten met stadium I borstkanker is tegenwoordig 95%.1,2 “Een deel van de vrouwen ontwikkelt op een later moment metastasen”, voegt Siesling toe. “De overlevingskans van die groep is ook beperkt. Zij behoeven echt aandacht.”

Recidieven en nacontrole

In de kerncijfers staat verder dat 78% van alle patiënten met invasieve borstkanker 10 jaar na de diagnose nog vrij is van ziekte. “De meerderheid krijgt ‘alleen’ een lokaal of regionaal recidief”, laat Siesling weten. “In dat geval is een in opzet curatieve behandeling mogelijk. Een deel krijgt echter op een later moment metastasen op afstand. Voor die patiënten is tot nu toe geen echte genezing mogelijk. Er is wel wat overlevingswinst te boeken, maar uiteindelijk kunnen zij eerder overlijden aan borstkanker.”

Het nut van de nacontroles zal in de toekomst nauwkeuriger gemonitord worden, benoemt Siesling. Centrale vragen zijn: Hoe vaak komen mensen voor nacontrole? En welke bijdrage heeft dat aan de overleving in verhouding tot de onrust die het kan veroorzaken bij de vrouwen en de belasting die het legt op de zorg?

Trend voor minder intensief behandelen

Er is steeds meer aandacht voor het voorkomen van overbehandeling. Zo is het percentage patiënten dat chemotherapie krijgt in de afgelopen jaren afgenomen (figuur 1). Siesling heeft hiervoor enkele verklaringen: “Ten eerste kan tegenwoordig in plaats van chemotherapie voor bijvoorbeeld een doelgerichte behandeling met trastuzumab worden gekozen. Daarnaast is het mogelijk dat tumoren in een eerder stadium, dus met een kleinere omvang, ontdekt worden, waardoor de combinatie van een operatie en radiotherapie afdoende is en geen chemotherapie nodig is.”

In dezelfde trend past de afname van het aantal okselklierdissecties en de gelijktijdige stijging van aantal schildwachtklierprocedures. Ook krijgen borstkankerpatiënten sinds 10 jaar steeds vaker een neo-adjuvante behandeling. Dankzij deze behandeling is vaker een borstsparende operatie mogelijk en kan de effectiviteit van de systemische therapie beter bepaald worden.1,2

Door de combinatie met neo-adjuvante chemotherapie worden zeker grotere tumoren voorafgaand aan de operatie kleiner, waardoor een borstsparende operatie tot de keuzemogelijkheden kan gaan behoren, benoemt Siesling de meerwaarde van deze ontwikkelingen. De uitvoer van een borstsparende operatie kan niet alleen de wens van de patiënt zijn, maar blijkt ook een vergelijkbare prognose te hebben als een mastectomie.

Multidisciplinaire zorg en zorgkwaliteit

Deze gegevens geven volgens Siesling goed het multidisciplinaire karakter van de borstkankerzorg weer. “Er zijn veranderingen in de diagnostiek, zoals de inzet van de PET-scan, de inzet van andere operatietechnieken, radiotherapie en medische oncologie. Daarnaast zijn er verbeteringen in de pathologie, zoals het beschikbaar komen van meer markers, zodat we weten of de tumor gevoelig is voor bijvoorbeeld hormoontherapie. De overlevingswinst is te danken aan een combinatie van alle multidisciplinaire factoren, dus dankzij alle betrokken disciplines.”

In de kerncijfers zijn de algehele resultaten gepresenteerd. Daarnaast krijgen de individuele ziekenhuizen hun eigen cijfers over de behandeling van hun ‘eigen’ patiënten. “Vanuit het IKNL bespreken de onderzoekers van het IKNL-borstkankerteam vaak binnen regio’s en netwerken dit soort getallen”, vertelt Siesling. “Zo bekijken we of er regionale verschillen zijn of verschillen tussen ziekenhuizen binnen een bepaalde regio. We bespreken bijvoorbeeld waarom het ene ziekenhuis voor een bepaalde behandeling kiest. Het einddoel is om te helpen de kwaliteit van de zorg nog verder te verbeteren.”

Gevolgen van COVID-19 op de kankerzorg

Sinds het uitbreken van de COVID-19-epidemie is het aantal diagnoses kanker in Nederland in vergelijking met de periode daarvoor aanzienlijk afgenomen. Dat is gevonden bij analyse van NKR-cijfers die onlangs is gepubliceerd in The Lancet. Oncology.3 “Op de website van het IKNL staat een figuur die toont dat het aantal kankerdiagnoses inmiddels langzaamaan lijkt te normaliseren”, stelt Siesling gerust. “De screening is ook weer opgestart. We kunnen nu nog niet zeggen welke invloed de corona-epidemie heeft op de stadiumindeling, want die gegevens hebben we nog niet tot onze beschikking. Het is goed om dat nauw te blijven monitoren en te bekijken wat de effecten zijn. Dat gebeurt onder andere binnen het NABON-Covid-19-consortium.”

De COVID-19-epidemie heeft dus een grote impact op de kankerzorg. De eerste cijfers voor 2020 laten grote veranderingen zien. Het monitoren van de trends en uitkomsten van de zorg met behulp van de NKR-cijfers zal inzicht geven in het aantal gevallen van verlate diagnoses, uitgestelde zorg en de gevolgen hiervan.4

Referenties

  1. Borstkanker in Nederland; trends 1989-2019, gebaseerd op cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie. www.iknl.nl.
  2. Kerncijfers over borstkanker uit de Nederlandse Kankerregistratie. www.iknl.nl, 24 juni 2020.
  3. Dinmohamed AG, Visser O, Verhoeven RHA, et al. Fewer cancer diagnoses during the COVID-19 epidemic in the Netherlands. Lancet Oncol. 2020;21:750-751.
  4. iknl.nl/Covid-19.

Op zoek naar de perfecte dosis carboplatine bij longkanker

feb 2024 | Borstkanker, Gynaecologische oncologie, Longoncologie

Lees meer over Op zoek naar de perfecte dosis carboplatine bij longkanker

NFK: zelfs 10 jaar na diagnose kanker nog steeds klachten

feb 2024 | Borstkanker, Leukemie, Lymfoom, Uro-oncologie

Lees meer over NFK: zelfs 10 jaar na diagnose kanker nog steeds klachten

Europese consensusaanbevelingen voor oligo-gemetastaseerd slokdarm-/maagcarcinoom

feb 2024 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Europese consensusaanbevelingen voor oligo-gemetastaseerd slokdarm-/maagcarcinoom

MRI-gestuurde bestraling bij gelokaliseerde prostaatkanker: een erectiele functiebehoudende behandeling?

feb 2024 | Radiotherapie, Uro-oncologie

Lees meer over MRI-gestuurde bestraling bij gelokaliseerde prostaatkanker: een erectiele functiebehoudende behandeling?

ATTRACT: internationaal onderzoek naar nieuwe middelen zeldzame kankers

feb 2024 | Bot en wekedelentumoren, Leukemie

Lees meer over ATTRACT: internationaal onderzoek naar nieuwe middelen zeldzame kankers

Intensiteit behandeling endeldarmkanker afgenomen

feb 2024 | Chirurgie, Endoscopie, Maag-darm-leveroncologie, Radiotherapie

Lees meer over Intensiteit behandeling endeldarmkanker afgenomen

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Prostaatkanker nu en in de toekomst

25 jan 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker nu en in de toekomst

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Borstkanker; een update op alle vlakken

9 mei 2023 om 20:00 | Borstkanker, Neuro-oncologie

Lees meer over Borstkanker; een update op alle vlakken

Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

20 mrt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

17 feb 2023

Lees meer over Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Lees meer over Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Lees meer over Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

Lees meer over Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

mrt 2024 | HIV, Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

dec 2023 | Borstkanker, Immuuntherapie

Lees meer over Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

dec 2023 | Uro-oncologie

Lees meer over Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

okt 2021 | Uro-oncologie

Lees meer over Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

MedNet Oncologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-01

MedNet Oncologie 2023-06

dec 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-06

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Oncologie 2023-05

okt 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-05

MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

sep 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

MedNet Oncologie 2023-04

aug 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-04

MedNet Oncologie 2023-03

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-03

MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023