Real-worldevaluatie in PATH-project werpt licht op ontwikkeling moleculair testen

Delen via:

De aandacht verschuift van single-gene-testing naar next-generation-sequencing (NGS) bij patiënten met stadium IV niet-kleincellige longkanker (NSCLC), blijkt uit deelonderzoek binnen het PATH-project. Toch is er nog zeker ruimte voor verbetering, concludeert Lieneke Steeghs, die als postdoctoraal onderzoeker bij het onderzoek betrokken was en nu in opleiding is tot klinisch moleculair bioloog in de pathologie.

Een jaar geleden publiceerde de NOS een nieuwsbericht onder de kop ‘Honderden longkankerpatiënten overleden zonder dat ze de beste kankerbehandeling kregen’.1 De strekking van het artikel: er bestaat nog veel te veel variatie in de inzet, uitvoering en interpretatie van de onderzoeken naar specifieke mutaties op basis waarvan een doelgerichte behandeling kan worden geboden. 

Als onderdeel van het PATH-project (zie kader) verrichtte een onderzoeksgroep een real-world-evaluatie van alle beschikbare gegevens over de periode 2017-2019 van patiënten met stadium IV niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) over moleculair testen en de therapiekeuze.2 Bevestigen de uitkomsten van dit onderzoek de stelling van de NOS? “We laten op basis van onze data zien dat er op het gebied van moleculair testen voor longkankerpatiënten veel goed gaat, maar dat er inderdaad ook ruimte voor verbetering is”, zegt Steeghs. 

Opvallend gat

Het onderzoek maakt die beschikbare ruimte voor verbetering inderdaad duidelijk. Voor adenocarcinoom werd in de onderzoeksperiode in 85% van de patiënten een moleculaire test uitgevoerd. Voor NSCLC niet anders gespecificeerd (NOS) was dit met 60,4% een stuk lager. Bij plaveicelcelcarcinoom werd moleculaire diagnostiek verricht bij 7,4% van de patiënten, waarbij tevens relevante afwijkingen werden vastgesteld. 

Steeghs vertelt: “Kort gezegd zien we dat veel patiënten moleculaire diagnostiek krijgen en op basis daarvan ook doelgerichte therapie, maar de data laten ook beperkingen zien op het niveau van testen en therapieselectie. Voor de EGFR en ALKmutaties is het beeld al behoorlijk goed, maar voor veel andere mutaties zien we toch echt nog een behoorlijk gat. En zelfs voor EGFR geldt dat één op de zes patiënten geen moleculaire test krijgt en dat waar dit wel gebeurt toch één op de negen nog geen doelgerichte therapie krijgt. Dat zijn bij elkaar opgeteld best serieuze aantallen. Bij de andere biomarkers, die overigens ook zeldzamer zijn, is het beeld dus nog minder goed. Natuurlijk zal dit bij een deel van de patiënten verklaard kunnen worden door ontbreken van geschikt materiaal voor een moleculaire test of te slechte performancestatus, maar dat verklaart toch niet het gat tussen EGFR en andere mutaties.”

Voortgaande ontwikkeling

Bij deze uitkomsten moet wel worden meegewogen dat het onderzoek betrekking heeft op de periode 2017-2019. We zagen in die periode het aandeel NGS-analyses al toenemen en de ontwikkelingen hebben sinds die tijd niet stilgestaan. “De fusiegendetectie is een goed voorbeeld”, zegt Steeghs. “Daarvoor werd in die periode nog niet vaak een comprehensive-test gebruikt, maar veelal een FISH voor individuele targets. Dat verschuift inmiddels naar RNA-sequencing, wat detectie van een verzameling fusiegenen met één test mogelijk maakt. Daarom zullen de huidige data er dus alweer anders uitzien.” Bovendien is vorig jaar een studie gedaan3 over RETFISH versus fusie-analyse op RNA-niveau. Dit toonde aan dat een RET-FISH alleen niet voldoende is. Niet alle RET-breuken leiden tot een functioneel fusiegen.” Ook dit zal weer effect hebben op inzet van testen in het veld.”

Wat dat betreft zou het interessant zijn de studie te herhalen, stelt ze. Deze nieuwe ontwikkeling vermindert het risico dat een deel van de biomarkers niet wordt getest.”

Praktijkvariatie en studie-inclusie

De uitkomsten van het onderzoek geven ook een beeld van praktijkvariatie, stelt Steeghs. “Dat hebben we wel laten zien inderdaad”, zegt ze. “In ons onderzoek hebben we data verzameld van 21 pathologieafdelingen die moleculaire diagnostiek uitvoerden. Daar was in de meeste gevallen sprake van NGS, maar er was toch ook nog wel sprake van single-genetesting voor detectie van mutaties. In de studie laten we zien dat NGS superieur is ten opzichte van deze single-gene-testen als gevolg van een lager uitvalspercentage, een hogere sensitiviteit en een uitgebreidere analyse, waarin ook BRAF, MET en ERBB2 werden getest. De inzet van zowel moleculaire testen als doelgerichte therapie volgde grotendeels de implementatie- en registratiestatus van de therapieën.”

Ze vervolgt: “Je hoopt dat het voor de mogelijkheid tot moleculaire testen en toegang tot doelgerichte therapie niet uitmaakt op welke plaats de patiënt in de zorg binnenkomt. Maar we hebben gezien dat niet iedere patiënt getest wordt en dat er verschillen zijn tussen geanalyseerde biomarkers. Dit betekent dus ook dat niet iedere patiënt in aanmerking komt voor behandeling op basis van zijn moleculaire profiel.”

Moleculair tumorboard essentieel

Verbetering van de huidige situatie vraagt primair om een multidisciplinaire benadering, benadrukt Steeghs. “Het aanbieden van een gerichte behandeling is steeds complexer aan het worden met de toename van het aantal mutaties waarop kan worden aangegrepen en het aantal beschikbare doelgerichte behandelingen”, zegt ze. “De longarts, patholoog en klinisch moleculair bioloog in de pathologie moeten daarvan op de hoogte zijn. Ook de interpretatie van de moleculaire test wordt steeds complexer. Alle betrokken disciplines moeten bij elkaar zitten om tot de beste behandeloptie te komen. De beschikbaarheid van een moleculair tumorboard helpt om het voor de longarts logisch te maken een moleculaire test te doen en op basis van de uitslag een therapiekeuze te maken.”

De vraag welke rol concentratie van het testen speelt in de beoogde kwaliteitsverbetering, was geen onderdeel van het onderzoek. “We zagen wel variatie in het aantal moleculaire testen die de moleculaire pathologieafdelingen uitvoerden: sommige laboratoria voerden er twaalf per week uit maar andere slechts één. Voor de doelmatige inzet van NGS voor mutatie- en fusiegenanalyse is een enkele casus per week niet reëel. Om kosten en doorlooptijden behapbaar te houden, is het belangrijk dat de pathologieafdelingen die deze testen uitvoeren behoorlijke aantallen hebben. De discussie hierover wordt beïnvloed doordat gaandeweg ook in vroegere stadia wordt getest.” 

Toch is Steeghs positief gestemd. “We zien dat het merendeel van de pathologieafdelingen NGS-gebaseerde technieken gebruikt, wat ook in overeenstemming is met de aanbeveling hierover in de richtlijn voor longkanker”, zegt ze. “Single-gene-testing verdwijnt langzaam naar de achtergrond. Terecht, want het is veel waardevoller als je direct één test kunt aanbieden voor alle biomarkers, die ook toepasbaar is voor andere kankersoorten. Die ontwikkeling zal zich zeker voortzetten.”

Het project PATH (Predictieve Analyse voor THerapie) is een samenwerkingsverband tussen 35 pathologieafdelingen in Nederland, oncologen, longartsen, PALGA en IKNL om de moleculaire predictieve diagnostiek in Nederland te optimaliseren. Voor meer informatie zie www.netwerk-path.nl

Dit interview is verschenen in MedNet Oncologie – Special Longkanker 2022-2. Ook deze artikelen zijn in de Special Longkanker verschenen:

Referenties:

  1. Brink, R van den. Honderden longkankerpatiënten overlijden zonder dat ze beste behandeling kregen. NOS, 11-5-2021.
  2. Steeghs EMP, Groen HJM, Schuuring E, et al. Mutation-tailored treatment selection in non-small cell lung cancer patients in daily clinical practice. Lung Cancer. 2022;167:87-97. doi: 10.1016/j.lungcan.2022.04.001. Epub 2022 Apr 4. PMID: 35461050.
  3. Radonic T, Geurts-Giele W, Samsom K, et al. RET fluorescense in situhybridization alalysis is a sensitive but highly unspecific screening method for RET fusion in lung cancer. Thoracic Oncology, 2021;16(5):798-806. doi: 10.1016/j.jtho.2021.01.1619.

Vaker dan verwacht nierfunctiestoornis bij gebruik pemetrexed

nov 2018 | Longoncologie

Lees meer over Vaker dan verwacht nierfunctiestoornis bij gebruik pemetrexed

3D-reconstructies van het hoofd-halsgebied na oncologische resectie

nov 2018 | Hoofd-halsoncologie

Lees meer over 3D-reconstructies van het hoofd-halsgebied na oncologische resectie

Grote globale verschillen in implementatie van hypofractionering bij radiotherapie

nov 2018 | Borstkanker, Radiotherapie, Uro-oncologie

Lees meer over Grote globale verschillen in implementatie van hypofractionering bij radiotherapie

PET/CT bij intervalmetastasen na neoadjuvante chemoradiotherapie voor slokdarmkanker

nov 2018 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over PET/CT bij intervalmetastasen na neoadjuvante chemoradiotherapie voor slokdarmkanker

DNA-onderzoek voor patiënten met ovariumcarcinoom

nov 2018 | Gynaecologische oncologie

Lees meer over DNA-onderzoek voor patiënten met ovariumcarcinoom

Bevolkingsonderzoek darmkanker scoort beter dan verwacht

nov 2018 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Bevolkingsonderzoek darmkanker scoort beter dan verwacht

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Prostaatkanker nu en in de toekomst

25 jan 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker nu en in de toekomst

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Borstkanker; een update op alle vlakken

9 mei 2023 om 20:00 | Borstkanker, Neuro-oncologie

Lees meer over Borstkanker; een update op alle vlakken

Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

20 mrt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

17 feb 2023

Lees meer over Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Lees meer over Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Lees meer over Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

Lees meer over Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

mrt 2024 | HIV, Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

dec 2023 | Borstkanker, Immuuntherapie

Lees meer over Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

dec 2023 | Uro-oncologie

Lees meer over Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

okt 2021 | Uro-oncologie

Lees meer over Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

MedNet Oncologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-01

MedNet Oncologie 2023-06

dec 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-06

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Oncologie 2023-05

okt 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-05

MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

sep 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

MedNet Oncologie 2023-04

aug 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-04

MedNet Oncologie 2023-03

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-03

MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023