FELIX MERITIS, AMSTERDAM
6 oktober 2021
In rap tempo is de gezondheidszorg in Nederland in een heel nieuw tijdperk beland. In de ziekenhuizen is een gevoel van solidariteit ontstaan en de organisatiestructuur is in zeer korte tijd en zonder tegenstand veranderd. Ook zijn er versneld technische oplossingen voor contacten met patiënten ingevoerd en is duidelijk geworden hoe belangrijk het is om de juiste gegevens geïntegreerd beschikbaar te hebben. Tegelijkertijd is merkbaar hoe paniek en angst leiden tot ondoorzichtige besluitvorming. Op het Rode Hoed Symposium ging men erover in gesprek. Een impressie in quotes.
Sjaak Wijma, voorzitter RvB Zorginstituut Nederland:
“Om de regie te pakken, moet er eerst een goed script liggen. Verschillende partijen kunnen het script samen schrijven.” Tot 2000 ging de professionele discussie over richtlijnen, wetenschap en kwaliteit. “De laatste 10 jaar dringt de samenleving zich op aan de zorg. Gezondheid is belangrijk, dus moeten we kijken hoe we de zorg anders kunnen inrichten. We moeten elkaar opzoeken om te kijken hoe we het script gaan schrijven en wat ieders rol is. Gedeeld leiderschap is daarbij cruciaal.”
Peter Paul van Benthem, hoogleraar KNO LUMC en voorzitter van de FMS:
“Leg de regie bij de zorgprofessionals. Door zorgprofessionals te faciliteren in het goed doen van hun dagelijks werk, kun je vernieuwing aanjagen.”, stelt Van Benthem. “En stop met regelgeving voortkomend uit controleren en beheersen van die professional. Verklein de kloof tussen de werkvloer en beleidsmakers. Luister naar de verpleegkundigen, zij hebben dagelijks contact met de patiënt en weten welke obstakels er zijn. Regie moet komen vanuit de spreekkamer. De specialist beslist samen met de patiënt!”
Mirjam van ’t Veld, voorzitter LHV over zorg en welzijn:
“Iedereen moest zelfstandig thuis kunnen wonen, in een sociale context. Toen deze transitie een feit was, werd er vervolgens bezuinigd op gezondheidzorg. Mensen komen ook met hun welzijnsvragen bij de huisarts. We kunnen de zorg van de tweede lijn naar de eerste lijn brengen, maar we moeten dan wel eerst het vangnet in het sociaal domein oplossen. Dus een langetermijnvisie op zorg en welzijn.”
David Jongen, voorzitter RvB Zuyderland en vice-voorzitter NVZ:
“De kostengroei moet afvlakken. Dat kan door initiatieven als: ‘Juiste zorg op de juiste plek’, ‘Zorgevaluatie & Gepast Gebruik’, technologie en innovatie. Wij moeten daarmee aan de slag. Een volgend kabinet moet vol inzetten op preventie. Het is geen kortetermijnoplossing. De basis voor samenwerking is gedeeld regiobeeld. Je moet weten wat er in de regio speelt. Onze regio is 90 miljoen per jaar duurder dan andere gebieden in Nederland. Maar we hebben ons verenigd in die duurzame coalitie.”
Karien van Gennip, voorzitter RvB VGZ:
“Een gedeelde visie is belangrijk om de zorg te verbeteren. Je moet weten waarom je het samen doet en de tijd krijgen om te veranderen, dan bewegen mensen mee.”
Van Gennip: “Als we eerlijk zijn, gaat het met de Zorgverzekeringswet (Zvw) best aardig. Maar de Wet langdurige zorg (Wlz) is waar de grote uitdagingen zitten qua kosten, kwaliteit en personeel. We moeten af van domeinoverstijgende vraagstukken. We moeten holistisch naar de patiënt kijken en de nadruk leggen op preventie.”
Steffi Rombouts, voorzitter De Jonge Specialist over de arbeidsomstandigheden:
“Als artsen blijven uitvallen door ziekte, burn-out, of het vak verlaten en studenten niet meer kiezen voor het vak geneeskunde, wie zorgt dan in de toekomst voor de patiënt? Ruim 60% van de zorgprofessionals kampt met fysieke en mentale klachten, door hun werk tijdens covid. 14% van de jonge artsen kampt met burn-out. Eén op de vier jonge artsen zou niet opnieuw voor het medische vak kiezen en één op de vier AIOS overweegt voortijdig te stoppen.” Rombouts: “Artsen, zorg voor uw collega’s en uzelf, geef het juiste voorbeeld voor de jonge generatie.”
Marcel Levi, hoogleraar interne geneeskunde UvA en voorzitter NWO:
“We zullen niks opschieten met een ander zorgsysteem. Daar wordt geen patiënt, dokter of ziekenhuis beter van. Binnen het huidige systeem zijn er veel mogelijkheden ter verbetering. Minister De Jonge wil graag minder marktwerking. Maar er zijn elementen in de zorg die zich wél lenen voor marktwerking. Als patiënt kun je je dan laten leiden door marktwerking en kwaliteit.” Je moet het per regio organiseren, meent Levi. “Doe de geplande ingrepen in een ziekenhuis en vorm netwerken voor de zorg dichtbij huis.”
Marcel Canoy, ACM, VU, Socialevraagstukken.nl, Advies Commissie Pakket Zorginstituut NL:
Econoom Canoy stelt dat de invoering van de menselijke maat in de zorg geld zal opleveren: “Men denkt dat implementeren van de menselijke maat een vermogen kost, dat is een misverstand. Je kunt namelijk investeren in breed kijken en goed luisteren, maar er staat tegenover dat het iets oplevert. Echter, menselijke maat werkt pas wanneer het diep in de cultuur van een organisatie zit. Het moet in de hele organisatie worden aangepakt.”
Sander Klous, hoogleraar UvA en partner KPMG (data-analytics):
“Het gaat niet meer om de vraag of data-analyse wel nuttig is, integreren in de zorgprocessen is dé uitdaging van dit moment.” Klous geeft een voorbeeld uit de praktijk: “Ik ben projectleider van enabling personalised interventions. Samen met Philips en KPMG maken we de ‘digital health twin’. Hiermee proberen we de patiënt centraal te stellen. We gaan verschillende soorten casussen met dezelfde infrastructuur bedienen.”
Marlies Schijven, hoogleraar chirurgie UvA en CMIO VWS over het prullenbakvaccin:
“Het was een simpele site waarop je kon zien waar nog vaccins over zijn. Na lancering van de site op 10 mei stuurden wij een bericht aan de artsen. Ik heb het gepost op sociale media. Binnen een paar uur stonden we met het initiatief in alle media. Op de website waren er toen 1000.000 hits per dag. Uiteindelijk kregen we de goedkeuring van VWS. En ging prullenbakvaccin viral. Tot slot werd prullenbakvaccin genomineerd voor website van het jaar.”
Jelle Ruurda, hoogleraar robotchirurgie en lid bestuur FMS over robots in de chirurgie:
“De meerwaarde van dergelijke innovaties is een langdurig ongecoördineerd proces. Er is beperkte sturing en geen regie. Een raad van bestuur investeert vanuit de primaire middelen van het ziekenhuis in robotchirurgie. In Nederland zijn nu 40 robots, waarvan een groot deel stilstaat. Er is veel concurrentie tussen de ziekenhuizen. Het is een Fear Of Missing Out. De robots worden wel steeds meer gebruikt. We moeten beter samenwerken bij de aanbestedingen.”
Monique Tabak, hoogleraar TU Twente over e-health:
“E-health kan worden ingezet om vroeg te diagnosticeren, behandelen met minimale schade, monitoren en proactief behandelen in de thuisomgeving. Technologie moet bewezen effectief zijn en stapsgewijs ingezet worden in de praktijk. De technologie moet goed zijn om geïmplementeerd te worden. Het moet passen in de nieuwe zorgpaden.” Tabak besluit haar verhaal: “Uitwisselen van kennis vraagt om investeringen in innovatie en betere samenwerking.”
Menno de Bree, medisch ethicus en filosoof sluit af:
Menno de Bree sluit af met een reis langs de verschillende visies en gedachten door de eeuwen heen en concludeert: “Samenwerken is een geavanceerde vorm van bezigheidstherapie. Er is een wil tot waarheid en een wil tot goed, maar een sterkere wil tot status, macht en ego die ons ethos ondermijnt.”