Progressie onafhankelijk van relapse-activiteit gaat samen met wittestofdegeneratie

Patiënten met MS kunnen lichamelijk achteruitgaan zonder dat er sprake is van relapses, wat wordt aangeduid met de term ‘progressie onafhankelijk van relapse-activiteit’. Een nieuwe MRI-studie laat zien dat patiënten met dit type ziekteprogressie in bepaalde hersengebieden meer wittestofdegeneratie hebben dan patiënten zonder.¹ 

In een recente meta-analyse kwam naar voren dat progressie onafhankelijk van relapse-activiteit (PIRA) de belangrijkste oorzaak is van achteruitgang bij elke vorm van MS, ook bij clinically isolated syndrome (CIS) en RRMS.² PIRA gaat samen met verhoogde atrofie in verschillende hersengebieden en het ruggenmerg. Tot nu toe was niet bekend of er ook schade is aan wittestofbanen. 

De onderzoekers selecteerden 258 patiënten met relapsing remitting MS (RRMS) uit een Zwitsers MS-cohort. Bij hen waren minimaal 2 MRI-scans gemaakt: een baselinescan en een follow-up 4 jaar later. Aanwezigheid van PIRA was gedefinieerd als afwezigheid van relapses in combinatie met een significante verhoging in EDSS-score in een periode van meer dan een half jaar tijd. 39 patiënten voldeden aan deze criteria. Zij werden gematcht met patiënten zonder PIRA. 

De gebruikte MRI-techniek was diffusion tensor imaging (DTI), waarmee diffusie van watermoleculen in gemyeliniseerde axonen gemeten kan worden. De onderzoekers kozen ervoor om zich te richten op hersengebieden waarin de oriëntatie van axonen hetzelfde is, omdat dit de interpretatie van DTI-resultaten vergemakkelijkt. Ze keken daarom alleen naar het corpus callosum en motorische banen. Verder onderzochten ze alleen normaal uitziende witte stof. 

Patiënten met PIRA vertoonden in vergelijking met patiënten zonder PIRA enkele veranderingen in DTI-maten die passen bij wittestofdegeneratie. Meer specifiek was dat het geval bij het genu en splenium van het corpus callosum en in de linker en rechter tractus corticospinalis en de linker superior corona radiata. Dit suggereert dat schade aan wittestofbanen samengaat met de ontwikkeling van PIRA. 

Bronnen: 

1. Ocampo-Pineda M, Cagol A, Benkert P, et al. Patients with progression independent of relapse activity show increased white matter degeneration on diffusion tensor imaging maps. ECTRIMS 2023, abstract O074/816.
2. Müller J, Cagol A, Lorscheider J, et al. Harmonizing definitions for progression independent of relapse activity in multiple sclerosis: a systematic review. JAMA Neurol. 2023 Oct 2. doi: 10.1001/jamaneurol.2023.3331.