‘Drang EMD-protocol’ vermindert krabgedrag bij atopische dermatitis en prurigo nodularis

Delen via:

Een patiënt met ernstig en langdurig eczeem vroeg klinisch psycholoog Do Doeksen om haar klachten te behandelen met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Deze techniek is ontwikkeld voor traumabehandeling, maar gezien de ernst van de klachten was het het proberen waard. En met succes. Als vervolg hierop is onderzoek gedaan bij patiënten met atopische dermatitis en prurigo nodularis. Deze mensen hebben via EMD – zonder de R – meer grip gekregen op hun krabgedrag: de drang om te krabben is aanzienlijk minder of zelfs verdwenen.

De interventie die wij hebben toegepast naar het voorbeeld van Do Doeksen is relatief eenvoudig, legt Mathijs de Veer uit. Hij werkt als medisch psycholoog en promovendus bij het Erasmus MC. Samen met de afdeling dermatologie doet hij onderzoek naar psychologische behandelingen van krabgedrag, onder begeleiding van Leonieke Kranenburg, universitair hoofddocent/GZ-psycholoog, en dermatoloog Rick Waalboer-Spuij. “In onze behandeling werken we ernaar toe dat de sterke drang om te krabben afneemt, zonder dat we met het verleden werken zoals bij EMDR”, zegt Kranenburg. “We ‘Reprocessen’ dus niet, maar we werken aan ‘Desensitization’, het doen afnemen van de drang.”

In gedachten krabben

“Dat doen we door allereerst de patiënten te vragen naar de ernst van de drang”, vult De Veer aan. “Niet de mate van jeuk, maar hoe hoog de drang is op een schaal van 0 tot 10. Vervolgens vragen wij hen de plek in gedachten te nemen waar ze de drang om te krabben het sterkst ervaren en in gedachten te doen wat het lichaam zou willen, zoals hard krabben. Tegelijkertijd leiden wij de patiënt af, bijvoorbeeld door met de ogen onze vingerbeweging of een lampje te volgen. Daardoor is er geen ruimte meer in hun gedachten om aan de drang en het krabben te denken. Dit blijf je herhalen – dus steeds weer in verbeelding krabben en afleiden – totdat de drang volledig is afgenomen. Op het moment dat de drang niet langer aanwezig is, mogen ze het plekje in gedachten wit maken. Deze techniek komt uit de hypnotherapie. Wit betekent een kalme plek die voldoende behandeld is. Zo ga je in de eerste sessie alle plekken op het lichaam af waar patiënten drang ervaren om te krabben. Meestal kun je binnen 1 uur alle plekken ‘behandelen’.”

Afleiding

Het onderzoek omvat 4 contactmomenten: 2 behandelingen en 2 keer telefonisch contact. De Veer: “Dat nabellen blijkt heel belangrijk om mensen te blijven motiveren. We doen dit 3 dagen na de eerste sessie en na de tweede sessie. Het is de bedoeling dat mensen de oefeningen ook thuis doen wanneer ze drang ervaren om te krabben. In de eigen situatie – thuis, op het werk of in het ov – is het wat vreemd om je eigen vinger te volgen. Het gaat om de afleiding; patiënten kunnen ook spelletjes spelen op hun telefoon zoals tetris. Het gaat erom dat ze iets doen waarvoor ze zich cognitief moeten inspannen terwijl ze tegelijkertijd in verbeelding krabben. Door de afnemende drang krijgt de huid meer rust en kan beter helen, zodat niet weer nieuwe korstjes of wondjes ontstaan.”

Helpend inzicht

Daarnaast is een heel eenvoudige app ontwikkeld, waarmee deelnemers aan het onderzoek op hun telefoon konden aangeven of ze gekrabd hadden. In de app zitten slechts 2 opties: op het moment dat mensen krabben vinken ze dat aan in een lijst. Aan het eind van de dag geven ze aan hoe erg de jeuk die dag was en hoe erg het krabben was. Kranenburg: “Een objectieve en een subjectieve beoordeling dus: wanneer er die dag heel weinig krabmomenten zijn geregistreerd en de patiënt aangeeft dat het krabben die dag heel ernstig was, klopt er iets niet.” Inmiddels is ook een tweede onderzoek afgerond met 5 patiënten met prurigo nodularis; de resultaten zullen komend jaar bekend worden gemaakt. Dit tweede onderzoek duurde 8 weken en heeft veel meetpunten opgeleverd. Ondanks de nog kleine onderzoekspopulatie kunnen op basis van deze data toch gefundeerde uitspraken worden gedaan. Kranenburg: “Bovendien geven mensen aan dat het registreren alleen al hen heel bewust heeft gemaakt van hun gedrag. Dit inzicht is ook helpend; zo fungeert de studie zelf bijna als behandeling.”

Gecombineerde poli dermatologie/psychologie

In het Erasmus MC is een gecombineerde poli dermatologie/psychologie. Samenwerking tussen de dermatologen en medisch psychologen is volgens De Veer heel belangrijk. “Wij kunnen als psychologen echt veel bieden aan dermatologiepatiënten, op diverse vlakken. Ook deze nieuwe methode zouden we bij meer huidaandoeningen kunnen toepassen. Voor dermatologen is het heel prettig te zien dat het werkt, zeker zoals bij patiënten met prurigo nodularis bij wie zij zelf soms niet uitkomen met alleen medicatie. Voor de patiënt geeft het echt een boost als het hen op eigen kracht lukt de drang om te krabben te verminderen.”

Motivatie

“Voor de EMD-methode is motivatie heel belangrijk”, zegt Kranenburg. “Het gaat om gedragsverandering en dat is lastig, zeker omdat je weet dat krabben op korte termijn verlichting brengt. Patiënten uit het eerste onderzoek zijn 1 jaar later benaderd om te horen hoe het met hen gaat. Soms was de oefening niet meer nodig en bij enkelen was de motivatie gedaald. Motivatie blijft daardoor een belangrijk aandachtspunt.”

Verder onderzoek

In de praktijk wordt de EMD-techniek al meer toegepast, maar er is onderzoek nodig om het effect ervan te bewijzen. Voor zijn promotie zal De Veer daarom een RCT (randomized controlled trial) opzetten met een groot aantal patiënten. “Dan kunnen we deze techniek hopelijk gaan uitbreiden. Dit zal dermatologen verder helpen en medisch psychologen tijd besparen. Een standaard CGT-behandeltraject (cognitieve gedragstherapie) is met 7 behandelsessies en 3 terugkomsessies aanzienlijk tijdsintensiever. Het is dus winst voor dermatologen, voor de patiënten zelf en voor de medisch psychologen. Zijn er dermatologen in andere centra geïnteresseerd, dan mogen ze ons zeker benaderen om onze ervaring met hen te delen.”

Krabgedrag van patiënten met eczeem

In het eerste onderzoek zijn 5 patiënten geïncludeerd met matige tot ernstige eczeem. Zij startten allemaal op dezelfde dag met het registreren van krabgedrag met behulp van een applicatie voor mobiele telefoons. Nachtelijk krabben werd geregistreerd door een smartwatch-applicatie. De totale duur van het onderzoek was 46 dagen en was gelijk voor alle patiënten. De behandeling bestond uit 2 sessies met behulp van het nieuwe behandelprotocol voor drang. Bovendien werden gestandaardiseerde metingen gebruikt om de ziekteactiviteit, kwaliteit van leven en zelfbeheersing te beoordelen.

Krabgedrag van patiënten met eczeem bij baseline (A) en tijdens de interventie (B)

Figuur 1. Krabgedrag van patiënten met eczeem bij baseline (A) en tijdens de interventie (B)1

In de loop van de tijd nam het krabgedrag bij alle patiënten af. Tijdens de baselinefase fluctueerde het krabgedrag aanzienlijk en was een licht negatieve trend zichtbaar, wat een afname van krabgedrag betekent. Tijdens de interventie nam de ziekteactiviteit af en de zelfbeheersing en kwaliteit van leven verbeterden. Het nachtelijke krabgedrag veranderde niet. Deze eerste positieve resultaten wat betreft het krabgedrag overdag, de ziekteactiviteit, kwaliteit van leven en zelfbeheersing lijken veelbelovend en gaven aanleiding voor het vervolgonderzoek.

Referentie

  1. De Veer M, Waalboer-Spuij R, Hijnen DJ, et al. Reducing scratching behavior in atopic dermatitis patients using the EMDR treatment protocol for urge: A pilot study. Front Med (Lausanne). 2023 Apr 4:10:1101935. doi: 10.3389/fmed.2023.1101935

 

Advies vergoeding fluorouracil-crème (Tolak) voor behandeling actinische keratose

nov 2024 | Actinische keratose

Lees meer over Advies vergoeding fluorouracil-crème (Tolak) voor behandeling actinische keratose

Data als basis voor optimalisatie behandeling inflammatoire huidziekten

nov 2024 | Psoriasis

Lees meer over Data als basis voor optimalisatie behandeling inflammatoire huidziekten

Comorbiditeit van hidradenitis suppurativa steeds meer in beeld

okt 2024

Lees meer over Comorbiditeit van hidradenitis suppurativa steeds meer in beeld

Onderzoek naar koud plasma bij moeilijk te genezen wonden

okt 2024 | Diabetes

Lees meer over Onderzoek naar koud plasma bij moeilijk te genezen wonden

Met nieuwe leidraad multimorbiditeit op weg naar toekomstbestendige zorg

okt 2024

Lees meer over Met nieuwe leidraad multimorbiditeit op weg naar toekomstbestendige zorg

PROM's combineren om te screenen op actieve ziekte bij RA en PsA

okt 2024 | Arthritis psoriatica, RA

Lees meer over PROM's combineren om te screenen op actieve ziekte bij RA en PsA

Van data naar doen! Nieuwe perspectieven in de systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

10 dec 2024 om 20:00 | Eczeem

Lees meer over Van data naar doen! Nieuwe perspectieven in de systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

Masterclass Hidradenitis Suppurativa (HS)
Barrières doorbreken in HS: Real World Evidence en Casuïstiek

13 nov 2024 om 20:00 | Huidinfecties

Lees meer over Masterclass Hidradenitis Suppurativa (HS)
Barrières doorbreken in HS: Real World Evidence en Casuïstiek

Verdachte huidafwijkingen onder de loep

16 okt 2024 om 20:00

Lees meer over Verdachte huidafwijkingen onder de loep

Masterclass: Psoriatic Disease recente ontwikkelingen in de behandeling

30 jul 2024 | Artritis, Psoriasis

Lees meer over Masterclass: Psoriatic Disease recente ontwikkelingen in de behandeling

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Hidradenitis Suppurativa (HS): recente ontwikkelingen in de behandeling

7 mrt 2024 | Huidinfecties

Lees meer over Hidradenitis Suppurativa (HS): recente ontwikkelingen in de behandeling

Van data naar doen! De systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

2 feb 2024 | Eczeem, Vaccinatie

Lees meer over Van data naar doen! De systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

Zeldzame aandoeningen binnen dermatologie

30 okt 2023 om 20:00

Lees meer over Zeldzame aandoeningen binnen dermatologie

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

E-learning flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Lymfoom

Lees meer over E-learning flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Serious game Kijk verder dan de huid; casus 1

Lees meer over Serious game Kijk verder dan de huid; casus 1

Dermatologen van de Toekomst 2025

vrijdag 17 jan 2025 van 09:45 tot 16:30 | Dermato-oncologie, Eczeem

Lees meer over Dermatologen van de Toekomst 2025

Handeczeem op afstand diagnosticeren? Kan gewoon

okt 2024 | Eczeem

Lees meer over Handeczeem op afstand diagnosticeren? Kan gewoon

Melanoom in vroeg stadium op het spoor

okt 2024 | Dermato-oncologie

Lees meer over Melanoom in vroeg stadium op het spoor

Sociale media hebben meer skininfluencers nodig

okt 2024

Lees meer over Sociale media hebben meer skininfluencers nodig

Nieuw middel tegen urticaria effectief en veilig

okt 2024

Lees meer over Nieuw middel tegen urticaria effectief en veilig

Late breaking: nemolizumab bij prurigo nodularis na 52 weken ook veilig

okt 2024

Lees meer over Late breaking: nemolizumab bij prurigo nodularis na 52 weken ook veilig

Een aanvullend medicament voor trichotillomanie?

sep 2024

Lees meer over Een aanvullend medicament voor trichotillomanie?

Eczeem, oogaandoeningen en het effect van tralokinumab

sep 2024 | Eczeem

Lees meer over Eczeem, oogaandoeningen en het effect van tralokinumab

Dit merkt u van klimaatverandering in de spreekkamer

sep 2024 | Bacteriële infecties, Eczeem, Huidinfecties, Schimmelinfecties

Lees meer over Dit merkt u van klimaatverandering in de spreekkamer

Valkuil van diagnostische AI-modellen: niet alert op huid van kleur

sep 2024 | Dermato-oncologie, Eczeem, Psoriasis, Rosacea

Lees meer over Valkuil van diagnostische AI-modellen: niet alert op huid van kleur

Podcastserie Psoriasis

nov 2023 | Arthritis psoriatica, Diabetes, Psoriasis

Lees meer over Podcastserie Psoriasis

Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

nov 2022 | Psoriasis

Lees meer over Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

Conventioneel systemische therapie; is dat nog nodig?

okt 2022 | Psoriasis

Lees meer over Conventioneel systemische therapie; is dat nog nodig?

Psoriasis - Why is real world evidence data important?

nov 2020 | Psoriasis

Lees meer over Psoriasis - Why is real world evidence data important?

The ambition in the treatment of psoriasis

okt 2019 | Psoriasis

Lees meer over The ambition in the treatment of psoriasis

MedNet Dermatologie 2024-04

okt 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-04

MedNet Dermatologie 2024-03

jun 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-03

MedNet Dermatologie 2024-02

apr 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-02

MedNet Dermatologie 2024-01

mrt 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-01

MedNet Dermatologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-04

MedNet Dermatologie 2023-02

jun 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-02

MedNet Dermatologie 2023-01

apr 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-01

MedNet Dermatologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-04

MedNet Dermatologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-03