Expanded access: van toegangsweg tot medicijnen naar bron van onderzoeksdata

Delen via:

Op 10 oktober promoveerde Tobias Polak cum laude aan het Erasmus MC Rotterdam op zijn proefschrift ’Unlocking the Value of Expanded Access: Ethical, Statistical, and Policy Considerations’. Als promotor trad op prof. dr. C.A. Uyl – de Groot; copromotor was dr. J. van Rosmalen. Tobias Polak is momenteel werkzaam als Strategy Consultant en Scientific Advisor Expanded Access.

Wat was het doel van je promotieonderzoek?

Mijn promotieonderzoek richtte zich op de praktijk van expanded access, een relatief onbekend gebied waarin toegang wordt geboden tot medicatie die nog niet is geregistreerd. Ik heb onderzocht hoe expanded access is ontstaan en hoe het in de praktijk gebracht kan worden. Dit onderzoek, een onderdeel van een samenwerking tussen de Erasmus School of Health Policy & Management, Erasmus MC, en myTomorrows, gaf me de kans om met een wetenschappelijke blik de dagelijkse problemen binnen deze praktijk te analyseren. Het hoofddoel was: bepalen of expanded access-programma’s, naast het bieden van toegang tot medicatie, ook waardevolle data kunnen opleveren. Ik kom uit een doktersnest – en ben getrouwd met een dokter – maar heb zelf econometrie gestudeerd met een afstudeerscriptie bij biostatistiek in het Erasmus MC.

Wat wil jij dat de klinische dokter van jouw onderzoek weet?

Ik zou het geweldig vinden als klinische artsen zich bewust zijn van het bestaan van expanded access. Dit concept, toegelicht in ons NTvG-artikel, maakt het mogelijk om medicijnen die nog in fase I, II of III van klinische proeven zijn, voor te schrijven via een artsverklaring of compassionate use-programma. In Nederland wordt expanded access vaak verward met off-labelgebruik of medicijnen die wachten op vergoeding. Belangrijk is dat expanded access betrekking heeft op middelen zonder enige officiële indicatie. Hoewel dit in de onco-hematologie binnen academische centra redelijk bekend is, ontbreekt deze kennis vaak in andere medisch specialismen. Dit is bijvoorbeeld relevant voor patiënten met psychiatrische aandoeningen die beperkte behandelingsopties hebben; hier heb ik samen met collega’s Stefan Vermeulen en Eline Bunnik recent onderzoek naar gedaan. Mijn doel is niet expanded access te bevorderen, maar om het bewustzijn hierover te vergroten.

Wat was het meest frustrerende onderdeel van je onderzoek?

Het meest frustrerende aspect van mijn onderzoek was zonder twijfel het aanvragen van subsidies, het verzamelen van datasets en het indienen van wetenschappelijke artikelen. Deze processen kunnen behoorlijk demotiverend zijn en veel van de passie en energie van onderzoekers wegnemen.

Aan de andere kant was het leukste deel van mijn onderzoek het samen schrijven van ongeveer 10 papers, met mijn destijds vriend, nu man, dr. David Cucchi. Gedurende de coronaperiode, toen we samen thuis waren, ontdekten we dat we veel ideeën hadden voor papers op het raakvlak van onze respectievelijke onderzoeksgebieden – David is internist in opleiding en gepromoveerd in de hematologie.

Welk moment/inzicht bracht een doorbraak?

Mijn eerste paper, toen we nog niet wisten of data konden worden gebruikt – en hierover waren industrie en regulatoire experts sceptisch. De resultaten waren verrassend: we constateerden een toename in het structurele gebruik van expanded access als onderzoeksinstrument door regelgevers, onderzoekers en verzekeraars. Dit leidde ertoe dat ik werd uitgenodigd als visiting scholar in New York City bij een werkgroep (CUPA) die zich exclusief richt op expanded access – een thema dat in Nederland toch relatief onbekend is. Deze ervaring resulteerde zelfs in een publicatie in JAMA over de ethiek van onderzoek naar expanded access.

Wat is de vervolgvraag die voortkomt uit jouw onderzoek?

Expanded access (data) heeft vele facetten. Mijn onderzoek heeft diverse aspecten van expanded access belicht, waaronder ethiek (gelijke toegang en betaalbaarheid), statistiek (nieuwe methoden voor dataverwerking) en beleid (verschillende voorstellen voor vereenvoudiging en stroomlijning). Nu expanded access zich ontwikkelt tot meer dan alleen een toegangsweg tot medicijnen, en ook onderzoeksmogelijkheden biedt, is de centrale vraag: Hoe gaan we deze ontwikkelingen in de toekomst aanpakken en integreren in het huidige expanded accessbeleid?

Wat neem je zelf mee uit jouw promotieonderzoek? Wat zijn jouw volgende stappen?

Als buitenpromovendus die 1 dag per week aan het onderzoek werkte binnen een publiek-private samenwerking, vond ik de koppeling tussen de echte problemen uit mijn werk en mijn onderzoek zeer verrijkend. Die dynamiek tussen praktijk en theorie was cruciaal voor mij.

Een belangrijke les was het kiezen van copromotoren of coauteurs die mijn zwakke punten konden aanvullen. Dit heeft aanzienlijk bijgedragen aan mijn groei. Ook neem ik het inzicht mee dat een promotietraject vooral vanuit persoonlijke interesse en liefde voor onderzoek moet worden aangegaan, niet alleen als middel om een specialistische opleiding te volgen.

Wat betreft mijn volgende stappen, deze wijken af van mijn academische pad. Hier geldt wederom: afwisseling is een rode draad! Hoewel ik nog steeds betrokken ben bij myTomorrows voor wetenschappelijke vraagstukken over expanded access, werk ik momenteel bij een strategisch consultancybedrijf. Hier is de aanpak heel anders: snel problemen oplossen met weinig tijd voor lange overpeinzingen, in tegenstelling tot de academische wereld. Deze afwisseling vind ik zeer uitdagend en verrijkend. Maar ik sluit een terugkeer naar de universiteit zeker niet uit! 

Nieuwe antistoffen ontwikkeld die ontsteking remmen bij auto-immuunziekten

dec 2025 | Benigne hematologie, RA

Lees meer over Nieuwe antistoffen ontwikkeld die ontsteking remmen bij auto-immuunziekten

Positief advies voor eerste gentherapie voor Wiskott-Aldrich syndroom

dec 2025

Lees meer over Positief advies voor eerste gentherapie voor Wiskott-Aldrich syndroom

Ciltacabtagene autoleucel vooralsnog niet vergoed

nov 2025 | MM

Lees meer over Ciltacabtagene autoleucel vooralsnog niet vergoed

Vijf nieuwe onderzoeken naar kinderkanker van start dankzij KiKa

nov 2025 | Bot en wekedelentumoren, Immuuntherapie, Lymfoom, Neuro-oncologie

Lees meer over Vijf nieuwe onderzoeken naar kinderkanker van start dankzij KiKa

Leefstijl, kwaliteit van leven en vermoeidheid bij overlevenden van AYA-kanker

nov 2025

Lees meer over Leefstijl, kwaliteit van leven en vermoeidheid bij overlevenden van AYA-kanker

Ongelijkheid in financiering van onderzoek naar sikkelcelziekte, cystische fibrose en hemofilie

nov 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Ongelijkheid in financiering van onderzoek naar sikkelcelziekte, cystische fibrose en hemofilie

De (r)evolutie van target therapie in AML

2 dec 2025 om 20:00 | Leukemie

Lees meer over De (r)evolutie van target therapie in AML

Vaccinatie van de Hematologische Patiënt: Van Richtlijn naar Praktijk

9 okt 2025 om 20:00 | Vaccinatie

Lees meer over Vaccinatie van de Hematologische Patiënt: Van Richtlijn naar Praktijk

FLT3-gemuteerde AML

1 jul 2025 | Leukemie

Lees meer over FLT3-gemuteerde AML

CMV – oh jee wat moet ik ermee?

1 mei 2025 | Niertransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV – oh jee wat moet ik ermee?

AIHA: Diagnostiek en Management van Auto-Immuun Hemolyse

10 apr 2025

Lees meer over AIHA: Diagnostiek en Management van Auto-Immuun Hemolyse

Video-educatie CLL-richtlijn

1 apr 2025 | Leukemie

Lees meer over Video-educatie CLL-richtlijn

Hersenbloedingen in nieuw perspectief:
het belang van TIME=BRAIN en het couperen van antistolling

2 dec 2024 om 20:00 | Neuro-vasculair

Lees meer over Hersenbloedingen in nieuw perspectief:
het belang van TIME=BRAIN en het couperen van antistolling

Recent advances in the use of CAR T-cell therapies in relapsed/refractory diffuse large B-cell lymphoma and follicular lymphoma

1 okt 2024 om 12:00 | Lymfoom

Lees meer over Recent advances in the use of CAR T-cell therapies in relapsed/refractory diffuse large B-cell lymphoma and follicular lymphoma

Opioïden in de 2e lijn: Sleutels tot effectieve bestrijding van maligne pijn

10 sep 2024 om 20:00

Lees meer over Opioïden in de 2e lijn: Sleutels tot effectieve bestrijding van maligne pijn

E-learning flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Lymfoom

Lees meer over E-learning flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Hematoloog op Schiermonnikoog 2025 – ASH in Nederland

zondag 7 dec 2025 t/m woensdag 10 dec 2025 | Benigne hematologie, Leukemie, Lymfoom, MDS, MM, MPN

Lees meer over Hematoloog op Schiermonnikoog 2025 – ASH in Nederland

Casuïstiek Symposium Hematologie - AML, DLBCL en MM

woensdag 11 feb 2026 van 15:00 tot 20:00 | Leukemie, Lymfoom, MM

Lees meer over Casuïstiek Symposium Hematologie - AML, DLBCL en MM

Directe overstap van emicizumab naar denecimig veilig bij hemofilie A

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Directe overstap van emicizumab naar denecimig veilig bij hemofilie A

Kwaliteit van leven RBD-patiënten over het algemeen goed, maar niet voor iedereen

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Kwaliteit van leven RBD-patiënten over het algemeen goed, maar niet voor iedereen

Caplacizumab zonder plasmaferese effectief bij acute iTTP

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Caplacizumab zonder plasmaferese effectief bij acute iTTP

Apixaban veroorzaakt minder bloedingen dan rivaroxaban bij acute VTE

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Apixaban veroorzaakt minder bloedingen dan rivaroxaban bij acute VTE

Plasminevorming voorspelt tromboserisico bij nierpatiënten

jun 2025 | Benigne hematologie, Chronische nierschade

Lees meer over Plasminevorming voorspelt tromboserisico bij nierpatiënten

Nederlandse studie naar pulmonale hypertensie na longembolie

jun 2025 | Benigne hematologie, Pulmonale hypertensie

Lees meer over Nederlandse studie naar pulmonale hypertensie na longembolie

Geen geslachtsverschillen in primaire hemostase

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Geen geslachtsverschillen in primaire hemostase

MicroRNA als biomarker voor gewrichtsschade bij hemofilie A

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over MicroRNA als biomarker voor gewrichtsschade bij hemofilie A

Nieuwe fusie-eiwitten tegen VWF bij TTP

jun 2025 | Benigne hematologie

Lees meer over Nieuwe fusie-eiwitten tegen VWF bij TTP

Podcast CMV-infectie: Microbiologie

nov 2024 | Niertransplantatie, Transplantatie, Virale infecties

Lees meer over Podcast CMV-infectie: Microbiologie

Podcast CMV-infectie: Klinische farmacologie

nov 2024 | Niertransplantatie, Transplantatie, Virale infecties

Lees meer over Podcast CMV-infectie: Klinische farmacologie

Podcast CMV-infectie: Solide orgaantransplantatie

nov 2024 | Niertransplantatie, Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over Podcast CMV-infectie: Solide orgaantransplantatie

Podcast CMV-infectie: Hematologie

nov 2024 | Niertransplantatie, Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over Podcast CMV-infectie: Hematologie

Multidisciplinaire podcastserie: CMV-infectie;
Diagnostiek en management na transplantatie

jun 2024 | Niertransplantatie, Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over Multidisciplinaire podcastserie: CMV-infectie;
Diagnostiek en management na transplantatie

Behandeling AML, de verpleegkundig specialist

okt 2020

Lees meer over Behandeling AML, de verpleegkundig specialist

Podcast Hematology App

jul 2020

Lees meer over Podcast Hematology App

Stamceltransplantatie bij AML

apr 2020 | Transplantatie

Lees meer over Stamceltransplantatie bij AML

AML-behandeling in de perifere setting

apr 2020

Lees meer over AML-behandeling in de perifere setting

MedNet Hematologie 2025-05

nov 2025

Lees meer over MedNet Hematologie 2025-05

MedNet Hematologie special CAR T

nov 2025

Lees meer over MedNet Hematologie special CAR T

MedNet Hematologie 2025-04

sep 2025

Lees meer over MedNet Hematologie 2025-04

MedNet Hematologie 2025-03

jul 2025

Lees meer over MedNet Hematologie 2025-03

MedNet Hematologie 2025-02

mei 2025

Lees meer over MedNet Hematologie 2025-02

MedNet Hematologie 2025-01

feb 2025

Lees meer over MedNet Hematologie 2025-01

MedNet Hematologie 2024-06

dec 2024

Lees meer over MedNet Hematologie 2024-06

MedNet Hematologie special CAR T

nov 2024

Lees meer over MedNet Hematologie special CAR T

MedNet Hematologie 2024-05

okt 2024

Lees meer over MedNet Hematologie 2024-05

BTK-remmer pirtobrutinib in R/R mantelcellymfoom

okt 2022

Lees meer over BTK-remmer pirtobrutinib in R/R mantelcellymfoom

Whitepaper: 24 Veelgestelde vragen en antwoorden over long COVID

feb 2022

Lees meer over Whitepaper: 24 Veelgestelde vragen en antwoorden over long COVID