Op zoek naar gerichte toediening van middelen tegen schimmelinfecties

In juli 2024 werd ziekenhuisapotheker en klinisch farmacoloog prof. dr. R.J.M. (Roger) Brüggemann aan de Radboud Universiteit/Radboudumc benoemd tot hoogleraar antifungale farmacologie. In zijn oratie Etappes en demarrages: farmacologische uitdagingen en interventies bij schimmelinfecties vertelde hij over zijn onderzoek naar nieuwe manieren om medicijnen op de plek van de infectie te krijgen, om schade aan nieren of lever of interactie met andere medicatie te voorkomen. Innovatieve behandelstrategieën spelen hierin een essentiële rol.  

Er is sprake van toegenomen aandacht voor schimmelinfecties en die aandacht vertaalt zich in de ontwikkeling van veel nieuwe geneesmiddelen. Een begrijpelijke ontwikkeling, stelt Brüggemann. “Dat we nu meer schimmelinfecties zien is voor een deel te verklaren uit verbeterde diagnostiek”, vertelt hij. “Maar daar staan zorgwekkende ontwikkelingen tegenover. In de eerste plaats klimaatverandering, waardoor schimmels die eerder niet voorkwamen in bepaalde landen nu wel de kans krijgen om zich daar te ontwikkelen. En in de tweede plaats het gebruik van azolen in de landbouw. Het gebruik daarvan leidt tot resistentie tegen deze azolen en dat leidt ertoe dat we resistente pathogenen inademen waartegen ook de medische azolen niet werken.” 

Gevulde pijplijn 

Naast de bestaande azoolresistente Aspergillus is nu ook sprake van andere resistente pathogenen, waaronder Candidozyma auris. Deze zijn vaak resistent tegen meerdere klassen geneesmiddelen. “Juist daarom is het zo belangrijk dat de pijplijn met nieuwe geneesmiddelen – die jaren nagenoeg leeg was – nu weer zo goed gevuld is. En er is nog een reden waarom dit zo belangrijk is, namelijk de ontwikkeling van nieuwe geavanceerde therapieën voor de behandeling van kanker. Ook die therapieën kunnen schimmelinfecties als bijwerkingen geven, en daarmee ontstaat hiervoor een geheel nieuwe patiëntenpopulatie.”  

De nieuwe antischimmelmiddelen die nu zijn of worden ontwikkeld¹, hebben in enkele gevallen dezelfde targets als bestaande middelen, maar in andere gevallen nieuwe targets. Vooral dit laatste is interessant, omdat daarmee een antwoord kan worden gegeven op de problematiek van resistentie en op eerder moeilijk te behandelen pathogenen, zoals Fusarium, Scedosporium, Lomentospora et cetera. “Ze hebben een veel breder spectrum en dekken daarmee de schimmels die voorheen heel moeilijk te behandelen waren”, vertelt Brüggemann. 

Referentie: 

1. Hoenigl M, Arastehfar A, Cavling Arendrup M et.al. Novel antifungals and treatment approaches to tackle resistance and improve outcomes of invasive fungal disease. Clin Microbiol Rev. 2024;37:e0007423.