Opnieuw ophef over borstkankerrisico hormoonsuppletietherapie

Delen via:

Een meta-analyse in The Lancet bevestigde vorig jaar dat hormoonsuppletietherapie voor vrouwen met overgangsklachten gepaard gaat met een verhoogd risico op borstkanker.1 Gynaecologenverenigingen benadrukken echter dat dit geen nieuwe kennis is en dat het risico met de momenteel gebruikte medicijnen gering is. De voor- en nadelen van hormoonsuppletietherapie zouden volgens hen per individu afgewogen moeten worden.

Dat er een verband bestaat tussen hormoonsuppletietherapie en een verhoogd risico op borstkanker is al vele jaren bekend. In 2002 en 2004 publiceerde het Women’s Health Initiative rapporten waaruit bleek dat vrouwen die combinatie-hormoonsuppletietherapie gebruikten, een verhoogde kans hadden op het ontwikkelen van borstkanker.2,3 De bevindingen werden breed uitgemeten in de media en leidden vervolgens tot een afname van het gebruik van hormoonsuppletietherapie. Dat werd gevolgd door een daling van de incidentie van borstkanker.4

Maar omdat nog weinig bekend was over hoe lang het risico verhoogd bleef en over hoe groot het risico was bij de verschillende beschikbare medicijnen, voerde de Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer een nieuwe meta-analyse uit waarin specifiek naar deze zaken werd gekeken.1 Voor hun studie maakten zij gebruik van de gegevens van 58 studies, waaronder 24 prospectieve cohortstudies. De studie matchte 108.647 patiënten met borstkanker (gemiddelde leeftijd bij diagnose 65 jaar) met maximaal 4 controles. Daarbij werd rekening gehouden met de leeftijd van een vrouw bij het eerste gebruik van hormoonsuppletietherapie, hoe lang de medicatie werd gebruikt en de tijd die verstreken was sinds een vrouw de medicijnen voor het laatst gebruikte.

Risico combinatietherapie hoger

Het onderzoek laat zien dat vergeleken met vrouwen die geen hormonen gebruikten, vrouwen die kort na de menopauze met hormoonsuppletietherapie begonnen een significant verhoogd risico op borstkanker hadden. Daarbij bleek dat bij een vergelijkbare gebruiksduur combinatietherapie met oestrogenen en progestagenen gepaard ging met een hoger risico dan gebruik van alleen oestrogeen. Ook was er een relatie tussen de duur van het gebruik van hormonen en het borstkankerrisico. Zo was de hazard ratio bij 1-4 jaar gebruik 1,17 voor oestrogeen alleen en 1,60 voor combinatietherapie, terwijl de hazard ratio’s bij 10-14 jaar gebruik respectievelijk 1,43 en 2,26 waren.

De auteurs berekenden ook het absolute risico op borstkanker tot de leeftijd van 70 jaar. Daarbij gingen zij uit van vrouwen met een gemiddeld gewicht die startten met hormoonsuppletietherapie op de leeftijd van 50 jaar. De berekening liet zien dat de geschatte borstkankerincidentie voor vrouwen die nooit hormoonsuppletietherapie gebruikten 6,3% was, en dat deze bij 5 jaar gebruik van een combinatie van hormonen 8,3% werd. De absolute toename is zodoende 2%, of één extra kanker per 50 gebruiksters. Bij alleen oestrogeen gaat het om één extra kanker per 200 gebruiksters.

Ook gaf het onderzoek wat meer inzicht op de periode waarin vrouwen een verhoogd risico lopen. Bij voormalige gebruiksters van hormoonsuppletietherapie waren de relatieve risico’s lager dan bij huidige gebruiksters, maar de risico’s bleven meer dan 10 jaar na het stoppen verhoogd. Daarbij was het risico groter naarmate de duur van het gebruik van hormonen langer was.

Zorgvuldig afwegen

De verhoogde risico’s moeten echter in perspectief worden gezien, benadrukt Joanne Kotsopolous die een commentaar schreef bij de studie.5 Zij wijst erop dat vrouwen met een BMI boven de 30 die geen hormoonsuppletietherapie gebruiken, meer kans hebben op borstkanker dan vrouwen zonder overgewicht die 5 jaar oestrogenen gebruiken. De oorzaak hiervoor lijkt dat de hoeveelheid oestrogenen geproduceerd door vetweefsel groter is dan de hoeveelheid hormonen bij gebruik van hormoonsuppletietherapie. Daarbij lijkt het niet zo te zijn dat de risico’s van hormoonsuppletietherapie bovenop het risico van obesitas komen, schrijft Kotsopolous. Vrouwen met een BMI van boven de 30 hoeven zich zodoende geen zorgen te maken over een verhoogd risico op borstkanker als gevolg van hormoonsuppletietherapie, mits zij een BMI van boven de 30 houden.

Kotsopolous stelt dat artsen bij het overwegen van hormoonsuppletietherapie een brede blik moeten houden en de risico’s en voordelen van behandeling van overgangsklachten zorgvuldig moeten afwegen. Hierbij zou onder meer met de ernst van de symptomen, contra-indicaties voor hormoonsuppletietherapie (zoals borstkanker, hart- en vaatziekten en beroerte), BMI en de voorkeur van de patiënt rekening gehouden moeten worden. Kotsopolous pleit ervoor om wanneer er wordt gekozen voor hormoonsuppletietherapie, bij voorkeur alleen te behandelen met oestrogeen, te starten rond de tijd van de natuurlijke menopauze en idealiter het gebruik te beperken tot maximaal vijf jaar.

Voordelen

Vergelijkbare kanttekeningen komen naar voren in een gezamenlijke reactie van de Britse gynaecologenvereniging (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists) en de British Menopause Society.6 Zij benadrukken dat hormoonsuppletietherapie voor de meeste vrouwen helpt bij het beheersen van menopauzeklachten en veilig is. De verklaring stelt onder meer dat “vrouwen moeten worden geïnformeerd over het kleine verhoogde risico op borstkanker, zodat ze dit kunnen afwegen tegen de voordelen die ze kunnen hebben van het gebruik van hormoonsuppletietherapie … Deze bevindingen mogen vrouwen er niet van weerhouden hormoonsuppletietherapie te gebruiken als de voordelen – zoals bescherming van botten en afname van het cardiovasculaire risico – opwegen tegen de risico’s.”

Daarbij is van belang dat de meta-analyse enkel keek naar de incidentie van borstkanker en niet naar de mortaliteit, aldus gynaecoloog Janice Rymer in een commentaar op de studie gepubliceerd in BMJ.7 Zij beklemtoont daarin dat een recente systematische review vond dat starten met hormoonsuppletietherapie rondom het begin van de menopauze mogelijk gepaard gaat met een afname van de totale mortaliteit en van het overlijden aan hart- en vaatziekten, terwijl er geen verhoogde sterfte aan borstkanker werd gezien. En ook een recent onderzoek van de Women’s Health Initiative toonde dat vrouwen van tussen de 50 en 59 die startten met alleen oestrogeen, na 18 jaar een lagere mortaliteit hadden dan vrouwen die een placebo gebruikten. Rymer stelt dat jonge vrouwen die stoppen met hormoonsuppletietherapie hun gezondheid op de lange termijn waarschijnlijk benadelen en hun risico op overlijden verhogen.

Beleid aangepast

In Nederland waren vergelijkbare geluiden te horen. Dorenda van Dijken, voorzitter van de Dutch Menopause Society, onderdeel van de NVOG, vertelde aan De Volkskrant dat de resultaten uit de analyse in The Lancet niet meer van toepassing zijn op de huidige situatie.8 Ze benadrukt dat in veel van de onderzochte studies hormonen zijn gebruikt die niet meer worden voorgeschreven, omdat bekend is dat ze het risico op kanker vergroten. Daarbij werden de hormonen vaak langdurig voorgeschreven, terwijl dat in Nederland niet meer gebruikelijk is. “We weten allang dat het risico op borstkanker te maken heeft met het type progesteron en met de duur van het gebruik. Daarom hebben we het type medicatie en het beleid aangepast”, aldus Van Dijken. De data van de meta-analyse ondersteunen deze uitspraken; dydrogesteron en gemicroniseerd progesteron, de medicijnen die zowel door gynaecologen als het Nederlands Huisartsen Genootschap als eerste keus zijn benoemd, scoren bij een gebruik van minder dan vijf jaar het gunstigst van alle combinatiepreparaten en geven slechts een licht verhoogd risico.

Referenties

  1. Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer. 2019;394(10204):1159-68.
  2. Rossouw JE, et al. JAMA. 2002;288:321-33.
  3. Anderson GL, et al. JAMA. 2004;291:1702-12.
  4. Kumle M. Lancet. 2008;372:608-10.
  5. Kotsopolous J. Lancet. 2019;394(10204):1116-8.
  6. https://www.rcog.org.uk/en/news/rcog-bms-response-to-lancet-study/
  7. Rymer J. BMJ. 2019;367:l5928.
  8. De Visser E. De Volkskrant 2020, 6 september.

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Fase IIB-studie van start bij uitgezaaide prostaatkanker: neemt effectiviteit taxanen toe in combinatie met darolutamide?

mrt 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Fase IIB-studie van start bij uitgezaaide prostaatkanker: neemt effectiviteit taxanen toe in combinatie met darolutamide?

Nieuwe behandelstrategieën verbeteren totale overleving bij gemetastaseerd urotheelcelcarcinoom

mrt 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Nieuwe behandelstrategieën verbeteren totale overleving bij gemetastaseerd urotheelcelcarcinoom

Tarlatamab bij eerder behandeld kleincellig longcarcinoom

mrt 2024 | Longoncologie

Lees meer over Tarlatamab bij eerder behandeld kleincellig longcarcinoom

Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

mrt 2024

Lees meer over Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

Stappen naar kwaliteitsverbetering in prostaatkankerchirurgie

mrt 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Stappen naar kwaliteitsverbetering in prostaatkankerchirurgie

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Prostaatkanker nu en in de toekomst

25 jan 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker nu en in de toekomst

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Borstkanker; een update op alle vlakken

9 mei 2023 om 20:00 | Borstkanker, Neuro-oncologie

Lees meer over Borstkanker; een update op alle vlakken

Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

20 mrt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

17 feb 2023

Lees meer over Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Lees meer over Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Lees meer over Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

Lees meer over Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

mrt 2024 | HIV, Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

dec 2023 | Borstkanker, Immuuntherapie

Lees meer over Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

dec 2023 | Uro-oncologie

Lees meer over Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

okt 2021 | Uro-oncologie

Lees meer over Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

MedNet Oncologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-01

MedNet Oncologie 2023-06

dec 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-06

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Oncologie 2023-05

okt 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-05

MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

sep 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

MedNet Oncologie 2023-04

aug 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-04

MedNet Oncologie 2023-03

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-03

MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023