Vaccinatie tegen chikungunyavirus veilig en effectief

2 recente studies laten zien dat het vaccin VLA1553 tegen het chikungunyavirus veilig is en bescherming biedt bij zowel volwassenen als adolescenten. 

Het chikungunyavirus komt voor in Afrika, Azië, Noord- en Zuid-Amerika en delen van Europa. Het virus wordt door muggen overgedragen en veroorzaakt ziekte met acute en chronische fasen. Acute symptomen zijn onder andere hoge koorts, polyartralgie en intense spierpijn. Bijna de helft van de geïnfecteerde individuen ervaart chronische en uitputtende symptomen die na infectie maanden of jaren kunnen aanhouden. Risicogroepen zijn vooral pasgeborenen, volwassenen met onderliggende aandoeningen en 60-plussers. Omdat het aannemelijk is dat het chikungunyavirus zich wereldwijd zal verspreiden, vindt veel onderzoek plaats naar een vaccin. 

Volwassenen

In Oostenrijk worden studies gedaan met het vaccin VLA1553 (Valneva Austria, Vienna, Austria) met levend, verzwakt virus. In een recent gepubliceerde fase IIIb-studie¹ hebben Oostenrijkse onderzoekers bij volwassenen in de VS de veiligheid en persistentie van antilichamen van dit vaccin onderzocht tot 2 jaar na toediening van een enkele dosis. In een precursor fase III-studie vertoonde het vaccin hoge seroprotectie tot 6 maanden na eenmalige vaccinatie. De IIIb-studie was met 363 deelnemers die de eerdere studie hadden afgerond en VLA1553 hadden gekregen. Virusspecifieke neutraliserende antilichamen werden bepaald op 28 dagen, 6 maanden, 1 jaar en 2 jaar na vaccinatie.   

Na 1 en 2 jaar was er nog sterke seroprotectie. In de leeftijdsgroep 18-64 jaar was dit het geval bij respectievelijk 98,7% en 96,6% van de deelnemers, in de leeftijdsgroep 65+ bij respectievelijk 100% en 98%. Bij de overgang tussen de 2 studies (op 6 maanden) waren er geen opvallende bijwerkingen. Tot aan het tijdpunt van 2 jaar traden bij 9 deelnemers ernstige bijwerkingen op. Er was 1 sterfgeval, wat niet was gerelateerd aan het vaccin.  

De onderzoekers concluderen dat VLA1553 een efficiënt en veilig vaccin is, met hoge seroprotectie tegen infectie met het chikungunyavirus.  

Adolescenten

Een andere recent gepubliceerde studie,² eveneens met eenmalige toediening van vaccin VLA1553, was een samenwerking tussen onderzoekers uit Oostenrijk en Brazilië. Daar worden uitbraken van chikungunya gerapporteerd sinds 2014. In de dubbelblinde, gerandomiseerde en placebo-gecontroleerde fase III-studie is de immunogeniciteit en veiligheid van VLA1553 onderzocht bij adolescenten (12-18 jaar). De studie duurde 12 maanden en de publicatie bevat data over de eerste 28 dagen na vaccinatie. De studie liep in 10 centra in Brazilië. Het niveau van neutraliserende antilichamen werd bepaald met een micro-plaque-reductie-neutralisatietest, waarmee een uitkomst van minstens 150 werd gezien als surrogaat voor bescherming. 

In totaal kregen 754 deelnemers een vaccinatie: 502 met VLA1553 en 252 met placebo. Bij 351 werd de analyse gedaan van de immunogeniciteit (303 in de VLA1553-groep en 48 in de placebogroep). Bij 247 van 250 deelnemers die op baseline seronegatief waren, induceerde VLA1553 neutraliserende levels in 28 dagen na vaccinatie. Bij seropositieve deelnemers steeg de baseline seroprotectie van 96,2% naar 100% met VLA1553. Bijwerkingen waren mild tot matig, VLA1553 werd over het algemeen goed verdragen. Vergeleken met placebo hadden deelnemers met het vaccin significant vaker bijwerkingen, veelal hoofdpijn, myalgie, moeheid en koorts. Er waren 4 meldingen van ernstige bijwerkingen (3 met VLA1553, 1 met placebo), waarvan 1 (hoge koorts) mogelijk was geassocieerd met het vaccin. Veel bijwerkingen verdwenen binnen een week. 

Het vaccin VLA1553 is volgens de onderzoekers veilig en induceert beschermende titers bij vrijwel alle gevaccineerde adolescenten, met gunstige veiligheidsdata voor adolescenten die op baseline seropositief waren. De data ondersteunen toepassing van VLA1553 voor preventie van ziekte door het chikungunyavirus bij adolescenten in endemische gebieden, aldus de onderzoekers.  

Referenties: 

1. McMahon R, Toepfer S, Sattler N, et al. Antibody persistence and safety of a live-attenuated chikungunya virus vaccine up to 2 years after single-dose administration in adults in the USA: a single-arm, multicentre, phase 3b study. Lancet Infect Dis. 2024;24:1383-92. 
2. Buerger V, Hadl S, Schneider M, et al. Safety and immunogenicity of a live-attenuated chikungunya virus vaccine in endemic areas of Brazil: interim results of a double-blind, randomised, placebo-controlled phase 3 trial in adolescents. Lancet Infect Dis. 2025;25:114-25.