Amsterdam Cohort Studies: kies een combinatie van preventie

Hoe kunnen we hiv-preventie beter laten aansluiten op de leefwereld van gebruikers? Klinisch psycholoog en senior onderzoeker Udi Davidovich, verbonden aan de GGD Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam, schetste de ontwikkeling van hiv-preventie vanuit bijna 40 jaar data.¹

De Amsterdam Cohort Studies, gestart in 1984, is het langstlopende MSM-cohort ter wereld. Dat levert interessante, maar niet altijd even rooskleurige cijfers op. “Zo is het gebruik van condooms afgenomen van 80% in 2000 naar 45% in 2022-2023 bij receptieve anale seks, en 37% bij insertieve seks. We zullen nooit 100% gebruik bereiken. Condooms vormen nu eenmaal een belemmering precies op het moment dat mensen intimiteit willen.’

Geen PrEP

Ook het “condoomloze alternatief” pre-expositieprofylaxe (PrEP) zal nooit de 100% halen. De Nederlandse PrEP-regeling, waarin mensen met een verhoogd risico op hiv gratis PrEP-zorg krijgen maar zelf moeten betalen voor de medicatie, is in 2019 van start gegaan. Uit de cijfers blijkt dat 42% van de deelnemers binnen 3,5 jaar stopt. Nog eens 15% gebruikte PrEP eenmalig. “Oorzaken hiervoor zijn verminderde risicoperceptie, bijwerkingen, stigma en de wens om seks minder te medicaliseren. Zo gebruikt in ons cohort nog altijd 58% van de mannen helemaal geen PrEP, vaak uit overtuiging.”

Minder drempels

Dat heeft gevolgen: de incidentie neemt volgens de meest recente cijfers van de Stichting hiv monitoring weer toe. Davidovich pleit daarom voor minder drempels. “In de EZI-PrEP-trial hebben we bijvoorbeeld onderzocht of 2 fysieke of 2 online controles per jaar even effectief zijn als de gebruikelijke 4 fysieke voor de therapietrouw. Dat blijkt het geval. Dat is zo goed ontvangen dat dit model inmiddels is opgenomen in het Nederlandse nationale protocol. Tot slot raad ik aan om niet te pushen, maar wel te faciliteren dat mensen een persoonlijke keuze te maken: condooms, (on-)demand-PrEP of postexpositieprofylaxe (PEP).”²

Bronnen:

1. Davidovich, U. Personalised medical approaches – is it the best approach to end the epidemic? EACS 2025, plenary session PS12.01.
2. Groot Bruinderink ML, Boyd A, Coyer L, et al. Online-mediated hiv pre-exposure prophylaxis care and reduced monitoring frequency for men who have sex with men: protocol for a randomized controlled noninferiority trial (EZI-PrEP Study). JMIR Res Protoc. 2023;12:e51023.