Bij mensen met relapsing remitting MS (RRMS) kan relapsgeassocieerde verslechtering (RAW) van cognitieve functies optreden, oftewel cognitieve RAW. Daarnaast kan ook cognitieve PIRA optreden: progressie onafhankelijk van ziekteactiviteit (PIRA) in het cognitieve domein. Een multicenterstudie met Nederlandse inbreng toont nu hoe vaak cognitieve PIRA zich voordoet en welke invloed ziektemodificerende therapieën hierop hebben.
Het gaat om een retrospectieve analyse van gegevens van patiënten met RRMS, die onder andere zijn verzameld in het MS Centrum van het Amsterdam UMC. Onderzoeker Tom Fuchs en zijn collega’s gebruikten scores van de deelnemende patiënten op de Symbol Digit Modalities Test (SDMT), die herhaaldelijk was afgenomen in een periode van gemiddeld 3 jaar. Ze definieerden cognitieve achteruitgang als een verslechtering met 8 punten op deze test en classificeerden dit als cognitieve PIRA als er geen relaps was geweest tussen de testafnamen en ook niet in de 9 maanden voor en na de cognitieve achteruitgang. Verder maakten ze een indeling in een groep patiënten die een hoogeffectieve ziektemodificerende therapie (DMT) gebruikte en een groep die een laageffectieve DMT kreeg.
De steekproef bestond uit 1657 deelnemers, grotendeels vrouwen (70,0%), met een gemiddelde leeftijd en ziekteduur van respectievelijk 38,3 en 9,9 jaar. Bij 289 patiënten (17,4%) was er gedurende de studieperiode sprake van cognitieve achteruitgang. In deze subgroep had 58,5% alleen cognitieve PIRA, 38,4% alleen cognitieve RAW en 3,1% beide vormen. Patiënten die een DMT gebruikten, hadden minder vaak cognitieve PIRA (OR 0,59; p = 0,011) en minder PIRA en RAW samen (OR = 0,66; p = 0,017). Verder had de hoogeffectieve DMT-groep, in vergelijking met de laageffectieve groep, naar verhouding meer cognitieve PIRA dan RAW, wat mogelijk komt doordat zij minder relapses ondervonden. Fuchs concludeert dat cognitieve PIRA inzicht geeft in stille ziekteprogressie bij RRMS en hij onderstreept het belang van een nulmeting van cognitieve functies.
Bronnen: