Check@Home: is presymptomatische screening naar nierschade de moeite waard?

Delen via:

Het NierCheck-project – ’s werelds allereerste ‘proefbevolkingsonderzoek’ naar chronische nierschade – zit er bijna op. Terwijl de laatste hand wordt gelegd aan de analyses zijn prof. dr. Ron Gansevoort en dr. Lyanne Kieneker al druk bezig met de voorbereidingen voor een grootschalig vervolgonderzoek: het Check@Home-project.

Zo’n twee jaar geleden, in november 2019, startte het NierCheck-onderzoek in de regio Breda. Daarvoor werd een steekproef van 15.000 mensen in de leeftijd tussen 50 en 75 jaar uitgenodigd voor een screening op nierschade in de thuissituatie. Projectcoördinator dr. Lyanne Kieneker van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) vertelt dat de bereidheid om deel te nemen aan de studie groot was: meer dan de helft van de uitgenodigde mensen deed daadwerkelijk mee, wat neerkomt op ongeveer 7.900 deelnemers.

Thuis testen

Deze deelnemers controleerden zelf hun urine op albuminurie via de klassieke methode waarbij ze een urinemonster per post verstuurden naar een centraal laboratorium voor de bepaling óf met een nieuwe, innovatieve tool. Bij deze laatste methode konden zij zelf met een dipstick en een app de mate van albuminurie bepalen. Zowel bij de klassieke als de innovatieve meetmethode werden deelnemers met een afwijkend testresultaat vervolgens uitgenodigd in een screeningsfaciliteit waar cardiovasculaire en metabole afwijkingen zoals hypertensie, hypercholesterolemie en diabetes in kaart werden gebracht.

Het NierCheck-project had als doel uit te zoeken of screenen op nierschade gezondheidsvoordeel oplevert voor de bevolking en of het (kosten)effectief is. Projectleider prof. dr. Ron Gansevoort, internist-nefroloog in het UMCG, legt uit dat het idee daarachter was dat zo’n beetje de helft van de patiënten met verhoogde albuminurie dat zelf helemaal niet weet. “Deze mensen blijken ook vaak hypertensie, diabetes of hypercholesterolemie te hebben zonder dat dit bekend is. Door die eerder nog niet bekende risicofactoren te behandelen, kunnen we nierfalen en cardiovasculaire aandoeningen voorkomen. Dat leidt niet alleen tot betere uitkomsten, maar ook tot lagere zorgkosten.”

Bijna klaar

Ondertussen is het onderzoek vrijwel helemaal afgerond en wordt gewerkt aan de laatste analyses. “Ondanks dat we het project een paar maanden hebben moeten onderbreken door de COVID-19-pandemie is het toch gelukt om het NierCheck-onderzoek op tijd af te krijgen”, zegt Kieneker. “In de studie werden inderdaad veel nieuwe gevallen van nierschade en risicofactoren voor nierschade en hart- en vaatziekten geïdentificeerd die nog niet bekend waren bij de patiënten zelf en bij hun behandelaars. En dat terwijl ze al wel tot eindorgaanschade hadden geleid in de vorm van verhoogde albuminurie. Deze mensen kregen een verwijzing naar de huisarts en die kreeg ook een brief.”

Ruimte voor verbetering

De NierCheck-studie is dus voorspoedig verlopen, maar toch zitten er een paar haken en ogen aan de uitkomsten ervan. Zo bleek dat sommige deelnemers ondanks het advies toch geen vervolgafspraak maakten bij hun huisarts. Verder leidde de deelname op vrijwillige basis ertoe dat er waarschijnlijk een overrepresentatie is van deelnemers met een hoog gezondheidsbewustzijn, dat wil zeggen dat de deelnemers gemiddeld wat hoger opgeleid en gezonder zijn dan de algemene bevolking. Volgens Gansevoort heeft dit de onderzoeksresultaten mogelijk iets vertekend.

Daarnaast bleek dat patiënten eerder geneigd waren om mee te doen aan de studie als de eiwitbepaling plaatsvond via de klassieke manier, dus door het opsturen van een urinemonster. In die groep was het responspercentage hoger dan 60%, terwijl dat in de groep met de app 45% was. Kieneker: “Hoewel de meeste ouderen tegenwoordig wel een mobiele telefoon hebben, merkten we dat sommige van hen het toch lastig vonden om met een app te werken. We verwachten dat dit probleem kleiner zal worden in de toekomst; ten eerste doordat het percentage ouderen met een smartphone nog steeds toeneemt en ten tweede doordat zij steeds handiger zullen worden in het gebruik ervan. Andere deelnemers haakten af omdat ze hun persoonsgegevens moesten invoeren in het toestemmingsformulier voordat ze de app daadwerkelijk konden gebruiken.”

Deze beperkingen zullen anders worden aangepakt in het geplande vervolgonderzoek, vertelt Kieneker. “De app willen we voor het vervolgonderzoek verder verbeteren door hem laagdrempeliger te maken en de instructies te verduidelijken. Om goed aan te sluiten bij de wensen en behoeften van de deelnemers, is het de bedoeling dat het programma wordt ontwikkeld en uitgevoerd samen met burgers, óók uit kwetsbare groepen. Om dat voor elkaar te krijgen, hebben we contact opgenomen met experts op dit gebied vanuit de sociale geneeskunde, verschillende patiëntenorganisaties en expertise centra.”

Check@Home

Momenteel wordt hard gewerkt aan de voorbereiding van dit vervolgonderzoek door het Check@Home-consortium. Het is de bedoeling dat ongeveer 160.000 mensen uit de leeftijdsgroep van 50 tot 75 jaar uit vier Nederlandse regio’s uitgenodigd worden voor een thuistest via het digitale Check@Home-platform. Dit keer wordt niet alleen gescreend op albuminurie, maar ook op atriumfibrilleren en vroege tekenen van diabetes en hartfalen. Wanneer afwijkingen worden vastgesteld, volgt onderzoek door een doktersassistent in een regionaal diagnostisch centrum; een soort consultatiebureau-achtige setting. Daar wordt een cardiovasculair, renaal en metabool risicoprofiel opgesteld en zo nodig wordt gestart met de behandeling van de gevonden afwijkingen, bestaande uit leefstijladviezen en/of medicatie. Deze behandeling vindt plaats volgens de NHG-standaarden en onder supervisie van een huisarts.

Werkdruk

Maar levert presymptomatische screening zo niet veel extra werk op voor de huisartsen? Gansevoort denkt dat dat juist niet het geval is. “Er is een verandering nodig in de eerste lijn; de huidige werkdruk onder huisartsen is hoog, ook nog nu de piek van de coronapandemie voorbij is. Een screeningsprogramma lijkt misschien te leiden tot medicalisering, maar in feite worden alleen de NHG-standaarden gevolgd en zijn er geen extra behandelingen buiten deze standaarden om. Het is alleen de vraag wie die behandelingen moet gaan uitvoeren. Wij willen in een deelproject uitzoeken of het werkt om patiënten na thuisscreening in een gezondheidscentrum te onderzoeken en daar ook de eerste behandeling te geven. Daarmee vindt er als het ware een verschuiving plaats van eerstelijnszorg naar zorg in de nulde lijn en zo kan hopelijk de eerste lijn ontlast worden. Vanzelfsprekend wordt dit deelonderzoek opgezet en uitgevoerd samen met huisartsen”, legt Gansevoort uit.

“Nog een ander voordeel van presymptomatische screening in deze opzet, is dat de zorg plaatsvindt in de eigen leefomgeving van de burger, waardoor het programma toegankelijk is voor mensen uit alle sociaaleconomische groepen. Je brengt de zorg zo dichterbij de burger en geeft ze meer verantwoordelijkheid. Dat lijkt me een mooi voorbeeld van ‘de juiste zorg op de juiste plaats’”, aldus Gansevoort.

Breder dan nefrologie

De bedoeling van zowel het NierCheck als het Check@Home-onderzoek is om na te gaan of uiteindelijk een landelijke screening tot de mogelijkheden behoort. Kieneker en Gansevoort hopen dat er door Check@Home meer aandacht komt voor screening op en preventie van nier-, hart- en vaatziekten. Gansevoort: “Tot nu toe zijn alle landelijke bevolkingsonderzoeken gericht op het opsporen van oncologische aandoeningen, terwijl cardiovasculaire aandoeningen jaarlijks bijna net zo veel sterfgevallen veroorzaken in Nederland. Het presymptomatisch screenen op albuminurie gaat breder dan alleen de nefrologie. Door naast nierschade ook de cardiovasculaire risicofactoren (pre)diabetes, hypertensie en hypercholesterolemie tijdig op te sporen kan bijtijds ingegrepen worden om progressie van hart- en vaatziekten te voorkomen. Juist daardoor kan een dergelijke screening kosteneffectief zijn”.

Partners

In het NierCheck-project werkte het UMCG samen met het Amphia Ziekenhuis, huisartsen uit de regio Breda, Healthy.io (producent van de albuminurieapp), Copernicus Interchange Technology en E-Zorg (gezamenlijk verzorgden zij de veilige verwerking van gezondheidsgegevens). Het project is gefinancierd door de Nierstichting en het ministerie van Economische Zaken middels de PPS-toeslag, beschikbaar gesteld door de Topsector Life Sciences & Health ter stimulatie van publiek-private samenwerkingen.

Het Check@Home-consortium is een initiatief van de DCVA (Dutch CardioVascular Alliance), waarin onder andere de Hartstichting, de Nierstichting en het Diabetes Fonds samenwerken, naast een groot aantal onderzoekers en private partners. Momenteel wordt financiering voor het project aangevraagd.

Stappenplan voor passende behandeling van jeuk bij nierfalen

feb 2024 | Chronische nierschade, Dialyse

Lees meer over Stappenplan voor passende behandeling van jeuk bij nierfalen

Onderzoek naar verschillen tussen hemodiafiltratie en hemodialyse

feb 2024 | Dialyse

Lees meer over Onderzoek naar verschillen tussen hemodiafiltratie en hemodialyse

Promotie: Genetische tests bij nieraandoeningen met onbekende oorzaak

feb 2024 | Chronische nierschade, Erfelijke nierziekten

Lees meer over Promotie: Genetische tests bij nieraandoeningen met onbekende oorzaak

In 2023 iets meer orgaantransplantaties en kortere wachttijden

feb 2024 | Niertransplantatie

Lees meer over In 2023 iets meer orgaantransplantaties en kortere wachttijden

Ondanks uitbreiding indicatie vaak hoge prijzen voor kankermiddelen

feb 2024 | Borstkanker, Dermato-oncologie, Gynaecologische oncologie, Hoofd-halsoncologie, Immuuntherapie, Longoncologie, Lymfoom, Maag-darm-leveroncologie, MM, Uro-oncologie

Lees meer over Ondanks uitbreiding indicatie vaak hoge prijzen voor kankermiddelen

Digitale toepassingen om het zorgvak weer aantrekkelijk te maken

feb 2024

Lees meer over Digitale toepassingen om het zorgvak weer aantrekkelijk te maken

Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

11 mrt 2024 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

27 feb 2024 om 20:00 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

ASN Highlights 2023

28 nov 2023 om 20:30 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over ASN Highlights 2023

ERA Highlights 2023

11 jul 2023 om 20:00 | Dialyse, Niertransplantatie

Lees meer over ERA Highlights 2023

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met zeer hoog risico

30 mrt 2023 om 20:30 | Chronische nierschade, Diabetes, Hartfalen

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met zeer hoog risico

Recidiverende nierstenen: diagnostiek en behandeling vereist een multidisciplinaire aanpak!

14 mrt 2023

Lees meer over Recidiverende nierstenen: diagnostiek en behandeling vereist een multidisciplinaire aanpak!

Expertdebat SLE en lupus nefritis - Deel 2

21 dec 2022 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE en lupus nefritis - Deel 2

ASN Highlights 2022

1 dec 2022 om 20:30 | Chronische nierschade, Niertransplantatie, SLE

Lees meer over ASN Highlights 2022
Er zijn geen e-learnings gevonden.

Chronische nierschade: tijd voor verandering!

dinsdag 9 jan 2024 t/m donderdag 25 apr 2024 | Chronische nierschade

Lees meer over Chronische nierschade: tijd voor verandering!

ERA in ORANJE 2024

vrijdag 24 mei 2024 van 18:00 tot 21:45 | Chronische nierschade

Lees meer over ERA in ORANJE 2024

ERA in RED 2024

zaterdag 25 mei 2024 van 18:00 tot 21:45

Lees meer over ERA in RED 2024

Trombo-embolische events bij dialysepatiënten in de ASCEND-D-trial

nov 2023 | Dialyse

Lees meer over Trombo-embolische events bij dialysepatiënten in de ASCEND-D-trial

AI-tool helpt ANCA-geassocieerde vasculitis op te sporen

nov 2023 | Chronische nierschade

Lees meer over AI-tool helpt ANCA-geassocieerde vasculitis op te sporen

Hemodiafiltratie ook in real-world setting geassocieerd met lagere mortaliteit dan hemodialyse

nov 2023 | Dialyse

Lees meer over Hemodiafiltratie ook in real-world setting geassocieerd met lagere mortaliteit dan hemodialyse

Thuis screenen op albuminurie waarschijnlijk kosteneffectief

nov 2023 | Chronische nierschade

Lees meer over Thuis screenen op albuminurie waarschijnlijk kosteneffectief

Effectieve combinatie van aldosteronsynthaseremmer en SGLT2-remmer

nov 2023 | Chronische nierschade

Lees meer over Effectieve combinatie van aldosteronsynthaseremmer en SGLT2-remmer

Gunstig effect van sotagliflozine op renale en cardiorenale uitkomsten

nov 2023 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over Gunstig effect van sotagliflozine op renale en cardiorenale uitkomsten

Update: resultaten MDR-101 nog steeds veelbelovend voor operationele immuuntolerantie

nov 2023 | Immuuntherapie, Niertransplantatie

Lees meer over Update: resultaten MDR-101 nog steeds veelbelovend voor operationele immuuntolerantie

Duidelijke invloed van jeuk op symptoomlast bij hemodialysepatiënten

nov 2023 | Chronische nierschade, Dialyse

Lees meer over Duidelijke invloed van jeuk op symptoomlast bij hemodialysepatiënten

Verschillende effecten van kalium uit supplementen en uit voeding bij nierpatiënten

nov 2023 | Chronische nierschade

Lees meer over Verschillende effecten van kalium uit supplementen en uit voeding bij nierpatiënten

ERA Highlights 2023 Podcast

aug 2023 | Dialyse, Niertransplantatie

Lees meer over ERA Highlights 2023 Podcast

Maximale RAAS-blokkade bij CKD-patiënten met (risico op) hyperkaliëmie

nov 2020

Lees meer over Maximale RAAS-blokkade bij CKD-patiënten met (risico op) hyperkaliëmie

MedNet Nefrologie 2023-03

dec 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-03

MedNet Nefrologie 2023-02

jul 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-02

MedNet Nefrologie 2023-01

apr 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-01

MedNet Nefrologie 2022-03

dec 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-03

MedNet Nefrologie 2022-02

jul 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-02

MedNet Nefrologie 2022-01

apr 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-01