Hiv en soa: de rol van de dermatoloog

Delen via:

Henry de Vries, dermatoloog en hoogleraar huidinfecties aan de Universiteit van Amsterdam, werkt bij het Amsterdam UMC, en houdt zich primair bezig met de dermatologische gevolgen van ziekten die seksueel overdraagbaar zijn. Zaken waarmee de gemiddelde dermatoloog niet altijd evenveel te maken zal hebben, maar waarover hij toch wel kennis moet hebben om tot een juiste diagnosestelling te kunnen komen. Syfilis is een goed voorbeeld van hoe complex dit kan zijn.

De Vries is dermatoloog en is gespecialiseerd in soa. “Gezien de historie van mijn vakgebied feitelijk heel voor de hand liggend”, zegt hij. “Van oudsher houden wij ons bezig met dermatologie en venereologie en bij dat laatste heb je het over soa. Syfilis, wat ons vroeger heel veel werk bezorgde, ging gepaard met een scala aan huidafwijkingen. Lange tijd waren urologie en dermatologie zelfs één. Dat is nu uit elkaar gegroeid: de urologen zijn zich geen richten op de operatieve behandeling van ziekten aan geslachtsdelen en urinewegen en de dermatologen zijn beschouwende specialisten geworden.”

Een belangrijk actueel aandachtsgebied in het werk van De Vries is nu PrEP bij hiv (pre-exposure prophylaxis). “Een onderwerp waarbij de gemiddelde dermatoloog niet vaak bij betrokken zal zijn, maar daarom niet minder belangrijk”, vertelt hij. “Bovendien is het wel zaak voor de dermatoloog om er kennis van te hebben, want de doelgroep krijgt veel met soa te maken. En dan moet de dermatoloog bijvoorbeeld wel weten dat stoppen met PrEP bij patiënten met hepatitis B en C tot een flare kan leiden.”

Over de manier waarop Nederland met PrEP omgaat, is De Vries te spreken. “We bieden het zo laagdrempelig mogelijk aan, via de huisarts en de GGD, om zo de algemene gezondheid te bevorderen”, vertelt hij. “Heel anders dan in Frankrijk bijvoorbeeld, waar de gebruiker ervoor naar een hiv-poli moet.”

Lymfogranuloma venerium opkomende huidinfectie

Een belangrijke opkomende huidinfectie noemt De Vries lymfogranuloma venerium. “Het is een soa die afkomstig is uit de tropen en die tot 2005 niet in Nederland werd verspreid”, vertelt hij. “Het wordt veroorzaakt door chlamydia. Deze bacterie kennen we wel al langer maar dan als een veroorzaker van stil leed zoals onvruchtbaarheid. De variant die lymfogranuloma venereum veroorzaakt is echter juist erg agressief. Hij verspreidt zich naar de lymfeklieren, veroorzaakt wondjes, abcessen in de liezen en endeldarmontsteking. We zien het vooral bij homomannen die ook veel andere soa krijgen. Het circuleert in dat netwerk. De MSM-groep (mannen die seks hebben met mannen) is echt een sleutelpopulatie. Ook voor syfilis en hepatitis C trouwens. Van hepatitis C werd lang gedacht dat het niet seksueel overdraagbaar was, maar dat het werd overgedragen via bloedtransfusies of het delen van vuile naalden. Maar het blijkt tussen mannen wel seksueel overdraagbaar te zijn, zeker als ze ook hiv hebben want dat versterkt de overdracht.”

Steeds worden nieuwe ziekten gevonden die seksueel overdraagbaar zijn en daarmee leiden tot heel andere netwerken van transmissie dan op andere wijze overdraagbare infectieziekten. Een voorbeeld hiervan is ebola. De Vries vertelt: “Als mannen het overleven, scheiden ze het nog zes maanden lang via het sperma uit. Het gevolg dat we hiervan hebben gezien is dat mannen er ook hun vrouwen mee besmetten, ook als ze al ogenschijnlijk genezen verklaard zijn.

Patroonherkenning huidbeelden syfilis

In hoeverre speelt de dermatoloog in deze zaken een rol? Dat kun je je afvragen, stelt De Vries. “Dat heeft te maken met testen die beschikbaar zijn gekomen voor het opsporen van chlamydia en gonorroe die ook toepasbaar zijn in de huisartspraktijk of bij de GGD”, zegt hij. “Ook de behandeling van deze infecties is niet meer complex, je hebt daar geen medisch specialist bij nodig. Bij syfilis ligt het echter anders, want de diagnostiek daarvan is wel complex. Je kunt het in bloed aantonen, maar je hebt daarvoor meerdere testen nodig en de interpretatie van de resultaten daaruit is ingewikkeld. Daarnaast moet je de huidbeelden die bij syfilis passen kunnen herkennen om de juiste diagnose te stellen.”

Een ander probleem waarin de dermatoloog zeker nog wel een rol speelt is het voorstadium van anuscarcinoom, iets wat kan ontstaan als gevolg van HPV en waarvoor homomannen een verhoogde gevoeligheid hebben.  De Vries legt uit: “De slijmvliesafwijkingen veroorzaakt door deze afwijkingen zijn heel subtiel en patroonherkenning is dan van groot belang. Daar zijn dermatologen juist goed in. De dermatologen hebben dit onderwerp naar zich toegetrokken en zijn dit voorstadium van anuscarcinoom  gaan opsporen met hoge resolutie anoscopie. De techniek hebben we overgenomen van de gynaecologen. Proctologie is een onderdeel van de dermatologie dus het is logisch dat wij dit erbij doen. Chirurgen en MDL-artsen hebben dit laten liggen en leggen zich toe op andere gebieden.”

Soa multidisciplinair

Het zijn in Nederland – in tegenstelling tot Duitsland – de internisten die zich bezighouden met hiv. “Maar er is wel altijd kruisbestuiving geweest tussen hiv en soa”, zegt De Vries. “In 2021 organiseer ik een congres waarin wetenschappers van diverse pluimage, waaronder dermatologen, aan het woord komen. Soa zijn echt een multidisciplinair vakgebied en naast clinici zullen ook gedragswetenschappers, matematici, microbiologen en vertegenwoordigers van de doelgroepen samenkomen.”

De eerste beschrijving van hiv-patiënten is ook door dermatologen gedaan. Dit was in de tijd dat jonge mannen in de Verenigde Staten met veel soa in hun voorgeschiedenis Kaposi sarcoom ontwikkelden. “Die vorm van kanker verwacht je niet bij mensen op die leeftijd”, vertelt De Vries. “Onderzoek leidde tot de herkenning van hiv en zo ging de bal rollen. Uit mijn opleidingstijd herinner ik mij ook de patiënten met hiv-gerelateerde dermatosen. Problemen die je bij mensen met een goed werkend immuunsysteem nooit tegenkwam zoals zeldzame schimmels en bacteriële infecties. Zo ontstond de belangstelling die tot mijn expertisegebied leidde. Wat me daarin nog steeds boeit, is de relatie met publieke gezondheid die het met zich meebrengt, en het brede scala aan specialismen waarmee ik te maken krijg. Zelfs moduleurs, wiskundigen dus, die ons kunnen helpen om op basis van data epidemieën te voorspellen en dus ons beleid te bepalen.”

Het Amsterdam UMC locatie AMC waar hij nu werkt, is ook expertisecentrum voor de behandeling van leprapatiënten met huid- en zenuwafwijkingen. De Vries: “Ik nam de leerstoel over van mijn voorganger professor Wiliam Faber, die een tropische-dermatologiepoli had.” Hoewel lepra vooral voorkomt in de landen rond de evenaar, wordt de diagnose ook in Nederland jaarlijks nog ongeveer tien keer gesteld. “Het wordt vaak niet meer herkend”, vertelt De Vries, “met als gevolg dat de diagnose pas laat wordt gesteld. We zien deze mensen hier soms op verzoek van de neurologen, omdat het vooral huid- en zenuwafwijkingen geeft. De oudere patiëntenpopulatie heeft vooral te kampen met neuropathische schade. De meeste dermatologen zullen het nooit zien, maar als je het één keer hebt gezien vergeet je het nooit meer.”

Verhoogd risico op cutane tumoren bij mycosis fungoides

okt 2024 | Dermato-oncologie, Lymfoom

Lees meer over Verhoogd risico op cutane tumoren bij mycosis fungoides

Rol van het orale microbioom bij psoriasis

okt 2024 | Arthritis psoriatica, Psoriasis

Lees meer over Rol van het orale microbioom bij psoriasis

Benralizumab, dupilumab of mepolizumab: lagere SARS-CoV-2-immuniteit na vaccinatie

okt 2024 | Astma, Eczeem, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over Benralizumab, dupilumab of mepolizumab: lagere SARS-CoV-2-immuniteit na vaccinatie

Lifelines: associatie tussen nat werk en handeczeem in algemene bevolking

okt 2024 | Eczeem

Lees meer over Lifelines: associatie tussen nat werk en handeczeem in algemene bevolking

Nieuwe richtlijn toxiciteitsmonitoring bij behandeling inflammatoire aandoeningen

sep 2024 | RA

Lees meer over Nieuwe richtlijn toxiciteitsmonitoring bij behandeling inflammatoire aandoeningen

BE HEARD: bimekizumab bij matige tot ernstige hidradenitis suppurativa

sep 2024

Lees meer over BE HEARD: bimekizumab bij matige tot ernstige hidradenitis suppurativa

Masterclass Hidradenitis Suppurativa (HS)
Barrières doorbreken in HS: Real World Evidence en Casuïstiek

13 nov 2024 om 20:00 | Huidinfecties

Lees meer over Masterclass Hidradenitis Suppurativa (HS)
Barrières doorbreken in HS: Real World Evidence en Casuïstiek

Verdachte huidafwijkingen onder de loep

16 okt 2024 om 20:00

Lees meer over Verdachte huidafwijkingen onder de loep

Masterclass: Psoriatic Disease recente ontwikkelingen in de behandeling

30 jul 2024 | Artritis, Psoriasis

Lees meer over Masterclass: Psoriatic Disease recente ontwikkelingen in de behandeling

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Hidradenitis Suppurativa (HS): recente ontwikkelingen in de behandeling

7 mrt 2024 | Huidinfecties

Lees meer over Hidradenitis Suppurativa (HS): recente ontwikkelingen in de behandeling

Van data naar doen! De systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

2 feb 2024 | Eczeem, Vaccinatie

Lees meer over Van data naar doen! De systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

Zeldzame aandoeningen binnen dermatologie

30 okt 2023 om 20:00

Lees meer over Zeldzame aandoeningen binnen dermatologie

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Zoveel meer dan alleen maar eczeem!

19 apr 2023 om 20:30 | Eczeem

Lees meer over Zoveel meer dan alleen maar eczeem!

E-learning Flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Lees meer over E-learning Flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Serious game Kijk verder dan de huid; casus 1

Lees meer over Serious game Kijk verder dan de huid; casus 1

Dermatologen van de Toekomst 2025

vrijdag 17 jan 2025 van 09:45 tot 16:30 | Dermato-oncologie, Eczeem

Lees meer over Dermatologen van de Toekomst 2025

Handeczeem op afstand diagnosticeren? Kan gewoon

okt 2024 | Eczeem

Lees meer over Handeczeem op afstand diagnosticeren? Kan gewoon

Melanoom in vroeg stadium op het spoor

okt 2024 | Dermato-oncologie

Lees meer over Melanoom in vroeg stadium op het spoor

Sociale media hebben meer skininfluencers nodig

okt 2024

Lees meer over Sociale media hebben meer skininfluencers nodig

Nieuw middel tegen urticaria effectief en veilig

okt 2024

Lees meer over Nieuw middel tegen urticaria effectief en veilig

Late breaking: nemolizumab bij prurigo nodularis na 52 weken ook veilig

okt 2024

Lees meer over Late breaking: nemolizumab bij prurigo nodularis na 52 weken ook veilig

Een aanvullend medicament voor trichotillomanie?

sep 2024

Lees meer over Een aanvullend medicament voor trichotillomanie?

Eczeem, oogaandoeningen en het effect van tralokinumab

sep 2024 | Eczeem

Lees meer over Eczeem, oogaandoeningen en het effect van tralokinumab

Dit merkt u van klimaatverandering in de spreekkamer

sep 2024 | Bacteriële infecties, Eczeem, Huidinfecties, Schimmelinfecties

Lees meer over Dit merkt u van klimaatverandering in de spreekkamer

Valkuil van diagnostische AI-modellen: niet alert op huid van kleur

sep 2024 | Dermato-oncologie, Eczeem, Psoriasis, Rosacea

Lees meer over Valkuil van diagnostische AI-modellen: niet alert op huid van kleur

Podcastserie Psoriasis

nov 2023 | Arthritis psoriatica, Diabetes, Psoriasis

Lees meer over Podcastserie Psoriasis

Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

nov 2022 | Psoriasis

Lees meer over Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

Conventioneel systemische therapie; is dat nog nodig?

okt 2022 | Psoriasis

Lees meer over Conventioneel systemische therapie; is dat nog nodig?

Psoriasis - Why is real world evidence data important?

nov 2020 | Psoriasis

Lees meer over Psoriasis - Why is real world evidence data important?

The ambition in the treatment of psoriasis

okt 2019 | Psoriasis

Lees meer over The ambition in the treatment of psoriasis

MedNet Dermatologie 2024-03

jun 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-03

MedNet Dermatologie 2024-02

apr 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-02

MedNet Dermatologie 2024-01

mrt 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-01

MedNet Dermatologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-04

MedNet Dermatologie 2023-02

jun 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-02

MedNet Dermatologie 2023-01

apr 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-01

MedNet Dermatologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-04

MedNet Dermatologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-03

MedNet Dermatologie 2022-02

jun 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-02