Ruim 80% minder ziekenhuisopnames, spoedbezoeken en polikliniekbezoeken. Dat is het resultaat van het gebruik van de zogeheten Puffer-app, bedoeld om kinderen met astma thuis in ‘real time’ te kunnen volgen en ondersteunen. “Zo blijft de astma beter onder controle”, vertelt dr. Boony Thio, kinderlongarts in Medisch Spectrum Twente (MST). Hij ontwikkelde de app samen met Technisch Geneeskundigen en de Universiteit Twente. “Dankzij technologie kunnen we nu op afstand kwalitatief goede zorg bieden.”
De Puffer-app is ontwikkeld voor communicatie met de patiënt en de ouders. Zij kunnen vragen stellen of een filmpje insturen als hun kind astmaklachten heeft. Op de poli in het ziekenhuis komt dan een melding binnen, waarna het filmpje direct wordt geanalyseerd en de ouders snel digitaal advies krijgen over wat zij kunnen doen. Bij ernstige klachten kan ouders worden gevraagd om met hun kind naar de poli te komen.
De app is bovendien gekoppeld aan handzame apparaten waarmee ouders thuis metingen kunnen doen, zoals een longfunctie- en ademmeter en meters die medicatiegebruik kunnen volgen. De metingen zijn rechtstreeks te volgen in de app en geven zowel ouders als behandelaars direct informatie over de patiënt. Die kan snel en in de eigen omgeving worden geholpen. “Technologie leidt zo tot betere en meer doelmatige zorg”, zegt Thio. “Artsen krijgen veel meer relevante informatie waarop zij hun beslissingen kunnen baseren.”
Efficiënter
Thio denkt dat technologie veel meer kan betekenen voor de zorg. Het valt hem op dat een groot deel van de zorg nog steeds wordt uitgevoerd zoals artsen dat ooit hebben geleerd, terwijl de maatschappij op veel gebieden een grote ontwikkeling heeft doorgemaakt. “Digitale technologie is feitelijk nog weinig geïmplementeerd in de zorg. COVID heeft wat dat betreft wel gezorgd voor een impuls. Dat was noodgedwongen, maar heeft ons laten zien dat zorg op veel aspecten efficiënter kan. Technologie kan helpen bij de dilemma’s die je als behandelaar in de spreekkamer ervaart.”
Een voorbeeld van zo’n dilemma: voor kinderen met een chronische ziekte die niet goed onder controle is, moet de behandeling volgens de richtlijn meestal worden geïntensiveerd. “Maar soms is gewoon de basiszorg niet goed op orde voor die patiënt”, verklaart Thio. “Er kunnen allerlei storende factoren zijn, waar je in de spreekkamer niet goed de vinger achter krijgt. Misschien neemt de patiënt bijvoorbeeld de medicatie niet goed in. Met moderne technologie kunnen we nu de patiënt thuis monitoren, ook wat betreft therapietrouw. We kunnen bijvoorbeeld in een filmpje zien of de medicatie goed wordt geïnhaleerd. En we kunnen dan meteen bespreken hoe het beter kan.”
Traditioneel worden patiënten onderzocht in het ziekenhuis, maar tegenwoordig is het mogelijk om thuis bijvoorbeeld een betrouwbare longfunctiemeting te doen. Slimme ‘handheld’ apparaatjes of ‘wearables’ geven nu dezelfde informatie vanuit de thuissituatie en juist op het moment dat er klachten zijn. “Dat is veel relevanter dan wanneer je in de spreekkamer met de patiënt praat over klachten van weken of maanden geleden. Thuismeting geeft bovendien de patiënt meer kennis over wat die zelf kan doen om een probleem op te lossen. Ook de behandelaar krijgt veel meer inzicht in de controle over de ziekte. Je kunt gerichter adviseren waardoor het vertrouwen van de patiënt in de behandeling toeneemt. Als arts word je meer een coach.”
Therapietrouw
De Puffer-app helpt ook bij medicatiegebruik, door de kinderen en de ouders eraan te herinneren dat het tijd is voor de medicatie. De arts kan in de app zien of dat tijdig en op de juiste manier wordt gebruikt en kan zo nodig advies geven. Ouders spelen een belangrijke rol bij therapietrouw, stelt Thio: “Astmapatiënten hebben dagelijks onderhoudsmedicatie nodig om te voorkomen dat een astma-aanval ontstaat. Ouders denken soms ten onrechte dat hun kind wel een tijdje zonder medicatie kan als er geen klachten zijn. Met behulp van technologie kunnen wij het medicatiegebruik van onze patiënten volgen. Dat geeft ons veel waardevolle informatie.”
Gebruik van technologie leidt volgens Thio tot een andere werkwijze voor behandelaars. Er is continu contact mogelijk met de patiënt. “Dat is vooral van belang bij patiënten bij wie je moeilijk grip krijgt op de ziekte. Met behulp van technologie krijg je inzicht in verschillende factoren rond de zorg en op barrières daarin. De patiënt ervaart hoe de behandelaar beslissingen onderbouwt en ziet het nut van onderzoek en behandeling. Alle informatie is transparant en samen maak je het beleid. Dat draagt bij aan therapietrouw. Bovendien kunnen we veel vaker medicatie afbouwen. Veel behandelaars zien kinderen met astma maar drie keer per jaar in het ziekenhuis voor hun jaarlijkse controles. Dan ben je eerder geneigd om behandeling voort te zetten. Maar als je ziet dat het in de thuissituatie goed gaat met de patiënt, durf je als arts de medicatie eerder af te bouwen.”
Minder zorg nodig
De ontwikkeling van de Puffer-app startte enkele jaren geleden met wetenschappelijk onderzoek en testen. Het onderzoeksteam testte de app een half jaar samen met 30 jonge astmapatiënten. En met succes: er waren 85% minder ziekenhuisopnames, 81% minder spoedbezoeken en 83% minder polikliniekbezoeken nodig om goede zorg te bieden. Sinds anderhalf jaar worden de app en de thuismeters standaard ingezet, met name bij ernstige patiënten. “Met behulp van de app kunnen ouders de eerste symptomen van een astma-aanval bij hun kind herkennen en wordt medicatie beter en tijdig gebruikt. Daardoor verbetert de longfunctie en zijn de patiënten stabieler”, zegt Thio. “Klachten en complicaties nemen af en er is minder zorg nodig. Dat betekent ook een belangrijke besparing van zorgkosten. Ouders zijn bovendien minder snel ongerust en de kinderen worden thuis in hun eigen omgeving snel geholpen.”
Ouders krijgen de wearables mee die voor hun kind relevant zijn. Dat kan ook een stappenteller zijn om de hoeveelheid beweging van het kind te monitoren. Of een apparaat dat de inhalatietechniek controleert.
Implementatie van technologie in de zorg geeft veel nieuwe mogelijkheden voor betere zorg, voorziet Thio. Dit vraagt wel een taakherschikking in het ziekenhuis. In het MST is er een team rond de Puffer-app dat continu bereikbaar is. Een astmaverpleegkundige, verpleegkundig specialist en een technisch geneeskundige beheren de app en kunnen ouders en patiënten adviezen geven. Bij meer complexe situaties of dilemma’s overleggen zij met Thio. “We kunnen dus heel gericht actie ondernemen”, aldus de kinderlongarts. “En dat kan snel, omdat we meteen kunnen reageren op informatie uit de dagelijkse praktijk. Ik denk dat we deze werkwijze in de toekomst voor veel groepen patiënten kunnen gaan gebruiken. Wij willen dit in ieder geval regionaal gaan uitbreiden.”
Populatiebekostiging
Bij veel e-healthontwikkelingen is de bekostiging vaak een knelpunt. Financiering van de zorg gebeurt immers nog veelal op basis van ‘productie’ van een ziekenhuis. Minder opnames of polibezoeken kunnen daardoor ongunstig uitpakken voor een ziekenhuis. Ook Thio vertelt dat er aandacht moet zijn voor de financiële kant. “Er zijn veel innovatieve projecten, maar er worden er slechts weinig opgeschaald. Gelukkig hebben wij goede afspraken kunnen maken met zorgverzekeraar Menzis. Zij staan achter deze ontwikkeling en wij krijgen nu populatiebekostiging: geen vergoeding voor de productie, maar een vast budget waarmee het ziekenhuis de zorg moet betalen. Dat levert voordeel voor beide partijen en is dus een goede manier om innovaties op te schalen. En als het als ziekenhuis lukt om doelmatiger te werken, kun je de kostenreductie inzetten voor verdere innovatie.”