Duale checkpointremming met de PD-1-remmer nivolumab en de CTLA-4-remmer ipilimumab resulteerde in een grotere toename van cell associated unspliced (CA-US) hiv-RNA dan met alleen nivolumab. Er was geen effect op hiv-RNA in plasma, noch op het latente hiv-reservoir.
Dit is gebleken uit de AMC-095-studie, een substudie van de AIDS Malignancy Consortium-095 Study. De resultaten ervan werden gepresenteerd tijdens de Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections (CROI). Dit congres zou in het Amerikaanse Boston worden gehouden, maar is in verband met het COVID-19-virus uiteindelijk een puur virtuele meeting geworden.
De hypothese die aan het onderzoek ten grondslag lag, was dat PD-1- en CTLA-4-antilichamen de persistentie van hiv tijdens antiretrovirale therapie (ART) verminderen door latent hiv te reactiveren en/of hiv-specifieke immuniteit te versterken. Deze hypothese kon worden getest in een prospectief opgezette trial bij een populatie van met ART behandelde kankerpatiënten. Alle patiënten kregen nivolumab 240 mg om de 2 weken; een deel kreeg daarnaast ipilimumab 1 mg/kg om de 6 weken. CA US hiv-rna en CA hiv-dna werden op meerdere momenten gekwantificeerd: op baseline, binnen 24 uur, 7 dagen na de eerste en vierde dosis ICB, en op een later moment na meerdere kuren.
De studie telde 40 deelnemers, van wie er 36 man waren. Op baseline was de gemiddelde leeftijd 53 jaar en het gemiddeld aantal CD4-cellen 315 (IQR 227-465). In totaal kregen 33 deelnemers alleen nivolumab en 7 nivolumab plus ipilimumab. In de nivolumab-groep veranderde het CA US hiv-rna-gehalte niet binnen 24 uur, maar in de combinatiegroep nam het gemiddeld gehalte toe met een factor 1,44 (IQR 1,16–1,89) (p = 0,031). Deze toename was ook significant hoger dan de verandering ten opzichte van baseline in de groep die alleen nivolumab kreeg (p = 0,025). In geen van beide groepen veranderde het CA hiv-dna-gehalte in het plasma tijdens de behandeling met een of twee checkpointremmers. Hetzelfde gold voor de hiv-dna-spiegel en voor de frequentie van cellen met replicatiecompetent hiv (n = 10).
Bron:
Rasmussen TA. Impact of anti-PD-1 and anti-CTLA-4 on the hiv reservoir in vivo: the AMC-095 study. Abstract 37. CROI 2020, 8-11 maart 2020, Boston, VS.