Het aantal allergische, auto-immuun-, metabole en neuropsychiatrische aandoeningen neemt wereldwijd toe. Directeur Cezmi Akdis van het Zwitserse Instituut voor Allergie- en Astmaonderzoek en hoofdredacteur van tijdschrift Allergy verklaart dit aan de hand van de epitheliale barrièrebeschadiging-theorie.1
Tot in de jaren 60 van de vorige eeuw kwamen allergieën relatief weinig voor. “Sinds die tijd zijn er meer dan 350.000 chemische stoffen bijgekomen.2 Veel van deze detergenten, emulgatoren, pesticiden en microplastics in onze schoonmaakmiddelen en bewerkte voeding kunnen de barrièrefuncties van huid, darm en luchtwegen ondermijnen”, schetst Akdis in zijn lezing. “Het aantal ziekenhuisopnames voor astma is sinds de jaren 70 explosief gestegen. Na de Duitse hereniging bleek bijvoorbeeld dat in Oost-Duitsland de prevalentie van astma en constitutioneel eczeem binnen 10 jaar tot West-Duits niveau steeg.”
Rol voor klimaat
Klimaatverandering versterkt het beschadigende effect van de vervuilende stoffen. “Microplastics kunnen onder invloed van hitte en uv versneld fragmenteren tot nanoplastics die cellen binnendringen. Maar denk ook aan klimaatgedreven veranderingen in neerslagpatronen waardoor het transport van pesticiden naar drinkwater en ecosystemen toeneemt, warmere oceanen die zorgen voor een verhoogde accumulatie van PFAS, verspreiding van pollen en migratie van dieren.”
Gelinkt aan veel ziekten
De gevolgen vat Akdis samen in de epitheliale barrièrebeschadiging-theorie, die verklaart hoe schade aan epitheliale barrières leidt tot microbiële dysbiose, immuunactivatie en uiteindelijk tot ziekte.3 De lijst aan gerelateerde aandoeningen is indrukwekkend: astma, constitutioneel eczeem, voedselallergie, eosinofiele oesofagitis, allergische rinitis, COPD, colitis, coeliakie, neuropsychiatrische aandoeningen (zoals autisme, depressie en Alzheimer), auto-immuunziekten (waaronder reuma en diabetes) en metabole stoornissen zoals obesitas en leververvetting. In totaal zijn wereldwijd al 2 miljard mensen getroffen door barrièregerelateerde aandoeningen.
Microplastics
Micro- en nanoplastics spelen hierin een sleutelrol. Akdis geeft een kijkje in bevindingen uit nog niet gepubliceerd onderzoek: “We treffen micro- en nanoplastics inmiddels aan in hersenen, hartzakje, placenta, testis en ovaria. Ze veroorzaken onder meer oxidatieve stress, mitochondriale schade, activering van NF-κB en afname van zonula occludens-eiwitten. Juist de kleinste deeltjes (<1 μm) zijn het meest schadelijk.” Hij sluit af met een oproep: “We willen het paper over de epitheliale barrièrebeschadiging-theorie aanbieden tijdens de G20-top in november en roepen op tot beleid voor regulering, bewustwording en preventie.”
Bronnen:
- Akdis C, et al. Novel pollutants in the face of climate change: from indoor pollution to outdoor microplastics. EAACI 2025, plenary lecture.
- Wang Z, Walker GW, Muir DCG et al. Toward a global understanding of chemical pollution: a first comprehensive analysis of national and regional chemical inventories. Environ Sci Technol. 2020;54:2575-84
- Sun N, Ogulur I, Mitamura Y, Yazici D, et al. The epithelial barrier theory and its associated diseases. Allergy. 2024;79:3192-237.