De hypothese dat androgenen een rol spelen bij clusterhoofdpijn bestaat al lang en berust onder meer op het gegeven dat clusterhoofdpijn vaker voorkomt bij mannen. Studies naar androgeenconcentraties bij mensen met clusterhoofdpijn hadden echter uiteenlopende resultaten. Een prospectief Deens onderzoek waarin mannen met clusterhoofdpijn vergeleken werden met gematchte controles, toont wel veranderingen in het androgeensysteem.
De onderzoekers vermoedden dat mogelijke veranderingen in het testosteronconcentratie niet (alleen) op het niveau van de testes ontstonden, maar (ook) op het niveau van de hypothalamus of hypofyse. Ze onderzochten daarom niet alleen bloedwaarden voor vrij testosteron (fT), maar ook voor luteïniserend hormoon (LH). Dat hypofysehormoon reguleert de uitscheiding van testosteron door de testes. Patiënten met een lage fT/LH-ratio hebben vrijwel normale niveaus van testosteron doordat zij meer LH zijn gaan produceren. Bij hen is sprake van gecompenseerd hypogonadisme.
Aan het onderzoek namen 120 mannelijke patiënten deel, van wie de helft chronische clusterhoofdpijn had en de helft episodische. Verder waren er 60 controles, gematcht op basis van leeftijd en etniciteit. Zij gaven allemaal bloed; de deelnemers met episodische clusterhoofdpijn zelfs 2 keer: tijdens een aanval en als zij in remissie waren. Rond de bloedafname mochten zij wel geneesmiddelen gebruiken tegen aanvallen en als profylaxe, maar geen medicatie die invloed had op hun androgeenniveaus.
In vergelijking met controles was de gemiddelde fT/LH-ratio met 35% verlaagd bij patiënten met chronische clusterhoofdpijn en met 24% bij patiënten met episodische clusterhoofdpijn in remissie, na correctie voor leeftijd, slaapduur en gebruik van acute aanvalsmedicatie. Bij mensen met episodische clusterhoofdpijn waren de androgeenconcentraties vergelijkbaar tijdens een aanval en wanneer zij in remissie waren. Deze resultaten laten zien dat bij mannen met clusterhoofdpijn sprake is van gecompenseerd hypogonadisme, wat suggereert dat er een pathofysiologische relatie bestaat tussen het androgeensysteem en deze vorm van hoofdpijn.
Bron: