“Sepsis is een complex spel van biologische en dynamische processen”

Geselecteerd door prof. dr. Joost Wiersinga

Hoogleraar Infectieziekten Tom van der Poll van het Amsterdam UMC gaf tijdens ECCMID 2023 een lezing over (de toekomst van) de pathogenese van sepsis.¹ In deze nieuwsbrief een korte bloemlezing.

“De definitie van sepsis is sinds 2016: ‘een levensbedreigende orgaandisfunctie door een gedisreguleerde hostrespons op infectie’, maar de realiteit is complexer en dynamischer”, vertelt Van der Poll. “De hostrespons ontstaat door een interactie van immuuncellen van de host en pathogenen. Pathogene factoren kunnen bestaan uit de lading, virulentie, pathogeen-geassocieerde moleculaire patronen (PAMP’s) en hostfactoren zijn onder meer leeftijd, omgeving, genetica, comorbiditeit en comedicatie. De immuunrespons kent een delicate balans: als het goed gaat, wordt het pathogeen vernietigd en het weefsel hersteld. Maar gaat het mis, dan ontstaan tegelijkertijd hyperinflammatie en immuunsuppressie.”

Verrijking

Om de komende jaren stappen te maken in sepsis, wordt steeds vaker gebruikgemaakt van prognostische en voorspellende verrijking. “Een heterogene groep patiënten met sepsis wordt verdeeld in een groep met laag en een groep met hoog mortaliteitsrisico. Dat is prognostisch. Voorspellend is als vervolgens de groep met het lage risico standaardzorg krijgt en de groep met het hoge risico een behandeling die zich richt op een specifiek biologisch mechanisme.”² Dat is weer uit te splitsen in subgroepen die een of meer biologische kenmerken hebben op basis van een biomarker óf door gegevens van de hostrespons te verzamelen en deze ‘big data’ te laten analyseren in clusters.”

Toekomst

Dat gebeurt al met transcriptomics op bloed. “Met de computer zijn zo bepaalde fenotypes te onderscheiden. Bijvoorbeeld over een goede of slechte prognose³, of welke patiënten reageren op therapie met steroïden.⁴ Maar er zijn nog meer ‘omics’, zoals genomics, epigenomics, metabolomics, proteomics, lipidomics en microbiomics.⁵ Ook daar vinden veelbelovende studies mee plaats. De toekomst is dat we straks de ‘multi-omics’ realtime kunnen uitlezen en kunnen linken aan instrumenten om klinische beslissingen te nemen. We doen al onderzoek naar hoe we allerlei individuele componenten, zoals patiëntkenmerken, insultfactoren, klinische syndromen en biologische mechanismen kunnen integreren in een systeem, dat ook onzekerheid in het model kan meenemen – bijvoorbeeld op data uit het verleden. Dat zou kunnen leiden tot ‘treatable traits’, behandelbare kenmerken.”

Bronnen:

1. Van der Poll T. Sepsis: present and future considerations in management. ECCMID 2023, oral presentation.
2. Stanski NL, Wong HR. Prognostic and predictive enrichment in sepsis. Nat Rev Nephrol. 2020;16(1):20-31. 
3. Scicluna BP, van Vught LA, Zwinderman AH et al. Classification of patients with sepsis according to blood genomic endotype: a prospective cohort study. Lancet Respir Med. 2017;5(10):816-26.
4. Antcliffe DB, Burnham KL, Al-Beidh F, et al. Transcriptomic signatures in sepsis and a differential response to steroids. From the VANISH Randomized Trial. Am J Respir Crit Care Med. 2019 15;199(8):980-6.
5. Wiersinga WJ, van der Poll T. Immunopathophysiology of human sepsis. EBioMedicine. 2022 86;104363.