Herkomst neuro-endocriene metastase opsporen

Delen via:

Neuro-endocriene tumoren (NETs) zijn zeldzame tumoren die meestal ontstaan in de dunne darm, pancreas of long. De aanwezigheid van metastasen is bepalend voor de prognose. Vroege behandeling van primaire tumoren kan metastasen voorkomen, maar of deze potentiele winst afweegt tegen de behandelrisico’s blijft een punt van discussie. In het slechtste geval worden er bij patiënten enkel metastasen gevonden, en blijft de locatie van de primaire tumor onbekend. Omdat NETs van verschillende locaties ander gedrag en kwetsbaarheden vertonen, is het kennen van de origine van metastasen essentieel voor de behandeling van een patiënt.

Behandeling van pancreas-NETs: een dilemma

Een wereldwijde stijgende incidentie van pancreas-NETs is het gevolg van meer en betere beeldvorming. Regelmatig wordt om deze reden pancreaschirurgie verricht. Omdat rond de driekwart van de patiënten postoperatief geneest, rijst de vraag of alle patiënten dezelfde intensiteit van oncologische follow-up moeten krijgen. Biomarkers om het risico op postoperatieve metastasen te voorspellen zouden de follow-up intensiteit kunnen personaliseren. In het verlengde hiervan, zouden deze biomarkers meerwaarde kunnen hebben in de preoperatieve besluitvorming, en een extra argument zijn om voor een ‘watch and wait’-beleid te kiezen bij laagrisicotumoren. Pancreaschirurgie is namelijk geassocieerd met significante morbiditeit en zelfs mortaliteit.

Telomeren voorspellen pancreas-NET gedrag

In een internationale samenwerking van universitaire centra uit Utrecht, Amsterdam, Verona, Seoul, en Pittsburgh werd een retrospectief cohort verzameld van 561 niet functionerende pancreas-NETs zonder afstandsmetastasen ten tijde van chirurgie. Het bleek uit een multivariate cox-regressieanalyse van bekende of veelbelovende klinisch-pathologische markers, dat ‘alternatieve verlenging van telomeren’ (ALT-)fenotype het sterkst onafhankelijk geassocieerd is met postoperatieve metastasen, zowel in het hele cohort als in een subcohort van 196 tumoren ≤ 2cm zonder lymfeklieruitzaaiingen. Ongecorrigeerd was het relatieve risico op metastasen over de tijd bijna 6x zo groot bij patiënten met ALT positieve pancreas-NETs.

Telomeren bepalen in de klinische setting

ALT is een telomerase onafhankelijk mechanisme om telomeren te verlengen, en faciliteert ongeremde celdeling. Het kan gezien worden als epifenomeen van ATRX/DAXX-mutaties, en is geassocieerd met chromosomale instabiliteit en hogere AJCC T-stadia. Het is met een relatief eenvoudige en goedkope FISH te bepalen, die zelfs mogelijk is op endoscopisch verkregen cytologie. Deze ‘telomeer FISH’ is klinisch beschikbaar via de pathologie in het UMC Utrecht. Prospectieve studies moeten nog volgen om deze marker preoperatief te valideren.

Uitdaging: NET-metastasen van onbekende origine

Bij ongeveer 1 op 10 gevallen presenteren NET-patiënten zich met metastasen, waarbij de locatie van de primaire tumor onbekend is. Het komt regelmatig voor dat aanvullende beeldvorming niet conclusief is, omdat primaire tumoren soms klein (< 0,5cm), multipel (in bijvoorbeeld MEN1-syndroom), of uitgebreid gemetastaseerd zijn (waarbij het onderscheid primair versus metastase lastig is). Immunohistochemische kleuringen om origine te bepalen of biopten van metastasen zijn onvoldoende accuraat (75%).

NET origine voorspellen met epigenetica

DNA-methylatie is zeer cel- en tumorspecifiek. Voor neuro-endocriene tumoren die het vaakst uitzaaiingen geven (pancreas, dunne darm, long) werd DNA-methylatiedata verzameld. Het bleek dat een random forest model gecombineerd met ridge regressie in staat was om > 95% nauwkeurigheid de locatie van de primaire tumor te bepalen in een cohort van 193 neuro-endocriene tumoren.

NEN-ID hoe en wanneer in de kliniek

Indien Illumina’s EPIC array beschikbaar is in uw ziekenhuis, is het nu al mogelijk om het methylatie voorspelmodel NEN-ID voor onderzoeksdoeleinden online te gebruiken via www.nen-id.net. Op dit moment wordt door middel van een KWF-beurs het voorspelmodel uitgebreid om ook zeldzamere NET-origines (rectum, appendix etc.) en neuro-endocriene carcinomen te kunnen herkennen. Na een validatie op metastasen van onbekende primaire tumoren zal een geüpdatete versie op de website verschijnen voor klinisch gebruik.

De Promotie

Wenzel Hackeng promoveerde op 20 januari 2022 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift getiteld: ‘Epigenetic morphology and classification of neuroendocrine tumors’, met als promotor prof. dr. Johan Offerhaus, en co-promotoren dr. Lodewijk Brosens en dr. Koen Dreijerink. Wenzel is nu werkzaam als AIOS MDL in het Antoniusziekenhuis te Nieuwegein.

Basispakket uitgebreid met nieuwe medicatie tegen kanker

aug 2019 | Borstkanker, Longoncologie

Lees meer over Basispakket uitgebreid met nieuwe medicatie tegen kanker

Regina Beets-Tan in Mission Board for Cancer van nieuwe EU-Kaderprogramma

aug 2019 | Overig

Lees meer over Regina Beets-Tan in Mission Board for Cancer van nieuwe EU-Kaderprogramma

“Het is goed dat we met meerdere protonencentra zijn gestart”

aug 2019 | Borstkanker, Hoofd-halsoncologie, Longoncologie, Maag-darm-leveroncologie, Radiotherapie

Lees meer over “Het is goed dat we met meerdere protonencentra zijn gestart”

Apalutamide voor gemetastaseerd castratiesensitief prostaatcarcinoom

aug 2019 | Uro-oncologie

Lees meer over Apalutamide voor gemetastaseerd castratiesensitief prostaatcarcinoom

Hoe één DNA-mutatie in borstkanker het immuunsysteem kaapt

aug 2019 | Borstkanker

Lees meer over Hoe één DNA-mutatie in borstkanker het immuunsysteem kaapt

Adjuvante therapie voor melanoom: historische, recente en toekomstige ontwikkelingen

aug 2019 | Dermato-oncologie

Lees meer over Adjuvante therapie voor melanoom: historische, recente en toekomstige ontwikkelingen

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Prostaatkanker nu en in de toekomst

25 jan 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker nu en in de toekomst

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Borstkanker; een update op alle vlakken

9 mei 2023 om 20:00 | Borstkanker, Neuro-oncologie

Lees meer over Borstkanker; een update op alle vlakken

Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

20 mrt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

17 feb 2023

Lees meer over Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Lees meer over Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Lees meer over Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

Lees meer over Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

mrt 2024 | HIV, Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

dec 2023 | Borstkanker, Immuuntherapie

Lees meer over Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

dec 2023 | Uro-oncologie

Lees meer over Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

okt 2021 | Uro-oncologie

Lees meer over Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

MedNet Oncologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-01

MedNet Oncologie 2023-06

dec 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-06

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Oncologie 2023-05

okt 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-05

MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

sep 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

MedNet Oncologie 2023-04

aug 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-04

MedNet Oncologie 2023-03

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-03

MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023