Mindfulness effectief tegen vermoeidheid bij sarcoïdose

Delen via:

12 weken mindfulnesstherapie vermindert vermoeidheid, angst en depressie bij patiënten met vermoeidheid vanwege sarcoïdose. Deze behandeling verbetert hun algehele gezondheid. Dat is gebleken in de TIRED-studie van het Erasmus MC (Rotterdam), het St. Antonius ziekenhuis (Nieuwegein), het Zuyderland MC (Heerlen) en het Helen Dowling Instituut. Het is de eerste gerandomiseerde studie voor vermoeidheid bij sarcoïdose.

Veel patiënten met sarcoïdose hebben last van vermoeidheid. Voor velen is het zelfs het meest belastende symptoom van de ziekte. Er zijn geen evidencebased therapieën tegen vermoeidheid. In de TIRED-studie is het effect onderzocht van een 12-weekse online cognitieve therapie gebaseerd op mindfulness (eMBCT).

Opzet

De studie was een prospectieve, open-label, multicenter gerandomiseerde trial. De patiënten waren 18 jaar of ouder, hadden stabiele sarcoïdose en een score van meer dan 21 op de Fatigue Assessment Scale (FAS). De deelnemers werden gerandomiseerd voor de eMBCT- of de controlegroep. Patiënt-gerapporteerde uitkomsten werden bepaald bij de start, na interventie en 12 weken na afronding van eMBCT. De primaire uitkomst was verandering met eMBCT in de FAS-score na de interventie ten opzichte van de controlegroep. Secundaire uitkomsten waren onder andere verschillen in FAS-score binnen de groepen na de interventie en na 12 weken, verschillen in FAS-score tussen de groepen na 12 weken en verschillen gemeten met enkele schalen en vragenlijsten. 

Significante verbetering

Er deden 93 patiënten mee aan de studie (eMBCT: 46, controle: 47). De FAS-scores bij aanvang waren gelijk. De gemiddelde verandering in de FAS-score na de interventie was -4,53 in de eMBCT-groep en -1,28 in de controlegroep. In de eMBCT-groep werd ten opzichte van de controlegroep significante verbetering gezien wat betreft angst en bezorgdheid, depressieve klachten, mindfulness en algehele gezondheid.

De onderzoekers concluderen dat 12 weken eMBCT een positief effect heeft op vermoeidheid, angst en bezorgdheid, depressie, mindfulness en algehele gezondheid bij patiënten met vermoeidheid vanwege sarcoïdose. eMCBT is daarmee een effectieve behandeling voor vermoeidheid bij sarcoïdose en kan eenvoudig in de dagelijkse praktijk worden ingezet.

Referentie:

Kahlmann V, Moor CC, Van Helmondt SJ, et al. Online mindfulness-based cognitive therapy for fatigue in patients with sarcoidosis (TIRED): a randomised controlled trial. Lancet Respir Med. 2023;11:265-72.

Commentaar van 1e auteurs Vivienne Kahlmann en Karen Moor (Erasmus MC, Rotterdam):

Moor: “We hebben de studie kunnen doen met financiering van de sarcoïdose patiëntenvereniging. Die bestond in 2018 40 jaar en wilde een onderzoek laten doen naar vermoeidheid, wat bij sarcoïdose het grootste probleem is. Enkele patiënten deden op eigen initiatief al mindfulness bij het Helen Dowling Instituut en hadden hier veel baat bij. Voor vermoeidheid bij patiënten met kanker was deze behandeling al goed onderzocht, maar voor sarcoïdose nog niet. Wij hebben met het instituut contact opgenomen, samen met het St. Antonius ziekenhuis en later ook het Zuyderland MC. Gezamenlijk hebben we de gerandomiseerde TIRED-trial opgezet, waarbij we het effect van online mindfulnesstherapie hebben onderzocht specifiek voor patiënten met sarcoïdose.”

Kahlmann: “Het online programma duurt circa 12 weken en bestaat uit 8 modules met educatie en bewustwording over steeds een ander onderwerp. Bijvoorbeeld omgaan met stress, waarin deelnemers zich bewust worden over hun reactie op stresssituaties. Via opdrachten beschrijven deelnemers in een dagboek situaties in hun dagelijks leven en hoe zij daarop reageren. Hierdoor ontstaat bewustwording over de wijze hoe zij op stressvolle situaties reageren en ook hoe zij deze automatische reacties kunnen veranderen. Wekelijks geeft een psycholoog uitgebreid online feedback.”

“Daarnaast bestaat een groot deel van de behandeling uit mindfulness, met onder andere meditatie en yoga-oefeningen. Doel daarvan is om rust in het leven te brengen en aandacht te geven aan wat je doet. De patiënten besteden daar ongeveer een half uur per dag aan. Dat is best veel voor iemand die ernstig vermoeid is. We hoorden van veel deelnemers dat de eerste 2 weken pittig waren, maar dat zij er daarna baat bij hadden. Een voordeel van online behandeling is dat patiënten er niet voor hoeven te reizen en dat het flexibeler te volgen is.”

Moor: “Uit de studie blijkt dat deze aanpak werkt. De vermoeidheid neemt af. Dat zien we niet alleen statistisch, maar patiënten voelen zich ook echt minder moe. Daarnaast verbetert de kwaliteit van leven en hebben patiënten minder angst en depressieve symptomen. Vooraf hadden we dat al gehoopt maar het blijkt ook uit de resultaten.”

“Voorheen zijn er enkele korte revalidatiestudies geweest met positieve effecten, maar dit is de eerste grote interventiestudie naar vermoeidheid bij sarcoïdose. Wij hebben ook gekeken of het effect van de behandeling aanhoudt, waarbij we zien dat patiënten 3 maanden na de therapie nog steeds minder moe zijn. De behandeling wordt vergoed door de meeste zorgverzekeraars, dus we kunnen deze nu aanbieden aan patiënten.”

Kahlmann: “Om na te gaan of vermoeidheid op een meer objectieve manier gemeten kan worden hebben we haar- en bloedsamples afgenomen bij de deelnemers. Wij willen nagaan of er een relatie is tussen vermoeidheid en haarcortisol/cortison. Daarnaast willen we in het bloed onderzoeken of bepaalde biomarkers een relatie hebben met vermoeidheid. Deze analyses moeten nog verricht worden. Tevens zouden we willen bestuderen welke patiënten het meest baat hebben bij de therapie, zodat we wellicht gerichter kunnen doorverwijzen. En we hopen in een latere fase ook partners van patiënten bij ons onderzoek te betrekken.”

Preventieve behandeling voor contacten van patiënten met MDR-tuberculose

jan 2024 | Bacteriële infecties, Tuberculose

Lees meer over Preventieve behandeling voor contacten van patiënten met MDR-tuberculose

Optimale behandeling bij aangeboren longafwijkingen

jan 2024

Lees meer over Optimale behandeling bij aangeboren longafwijkingen

Inhalatiecorticosteroïden voor poliklinische behandeling COVID-19

jan 2024 | Virale infecties

Lees meer over Inhalatiecorticosteroïden voor poliklinische behandeling COVID-19

Verband tussen eosinofielen en ernst van ziekte bij bronchiëctasie

jan 2024 | COPD

Lees meer over Verband tussen eosinofielen en ernst van ziekte bij bronchiëctasie

Reisbereidheid voor medisch-oncologische zorg

jan 2024

Lees meer over Reisbereidheid voor medisch-oncologische zorg

Minder IL-33-expressie en basale epitheelcellen bij rokers

jan 2024 | COPD

Lees meer over Minder IL-33-expressie en basale epitheelcellen bij rokers

Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

2 mei 2024 om 18:00

Lees meer over Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

Pulmo Lounge 2: Exacerbaties in COPD

26 mrt 2024 om 20:00 | COPD, Vaccinatie

Lees meer over Pulmo Lounge 2: Exacerbaties in COPD

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Online live GOLD-café 15 januari 2024

15 jan 2024 om 19:30 | COPD

Lees meer over Online live GOLD-café 15 januari 2024

Is Disease Remission haalbaar bij ernstig astma?

5 jan 2024 | Astma

Lees meer over Is Disease Remission haalbaar bij ernstig astma?

RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

27 nov 2023 om 20:00 | Ouderen, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

Pulmo Pubquiz 2023

31 okt 2023 om 20:00 | Astma, COPD, ILD

Lees meer over Pulmo Pubquiz 2023

Ernstig astma: zijn de behandeldoelen ambitieus genoeg? De huisarts en longarts in gesprek

11 jul 2023 | Astma

Lees meer over Ernstig astma: zijn de behandeldoelen ambitieus genoeg? De huisarts en longarts in gesprek

Biologicals voor de bovenste en onderste luchtwegen, kunt u rationeel kiezen?

26 jun 2023 | Astma

Lees meer over Biologicals voor de bovenste en onderste luchtwegen, kunt u rationeel kiezen?

ERS 2023 videoverslagen

COPD

Lees meer over ERS 2023 videoverslagen

LANdelijk Longcongres 2024

vrijdag 19 apr 2024 van 08:45 tot 17:00 | COPD

Lees meer over LANdelijk Longcongres 2024

Eerste onderzoek naar Long COVID bij kinderen en adolescenten

mrt 2024 | Virale infecties

Lees meer over Eerste onderzoek naar Long COVID bij kinderen en adolescenten

Ami-laz als eerstelijnsbehandeling bij EGFR-gemuteerd, gevorderd NSCLC

okt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Ami-laz als eerstelijnsbehandeling bij EGFR-gemuteerd, gevorderd NSCLC

Vertragingen in kankerzorgtraject en de rol van AI

okt 2023 | Borstkanker, Longoncologie, Maag-darm-leveroncologie, Uro-oncologie

Lees meer over Vertragingen in kankerzorgtraject en de rol van AI

Meerwaarde perioperatieve toevoeging nivolumab bij NSCLC

okt 2023 | Immuuntherapie, Longoncologie

Lees meer over Meerwaarde perioperatieve toevoeging nivolumab bij NSCLC

ESMO in FOCUS 2023

okt 2023 | Borstkanker, Longoncologie, Uro-oncologie

Lees meer over ESMO in FOCUS 2023

Afbouw ICS bij type 2-laag, obesitas-gerelateerd astma mogelijk zonder verlies astmacontrole

okt 2023 | Astma

Lees meer over Afbouw ICS bij type 2-laag, obesitas-gerelateerd astma mogelijk zonder verlies astmacontrole

Atopie beschermt tegen alvleesklierkanker

okt 2023 | Astma, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Atopie beschermt tegen alvleesklierkanker

Anafylactische reactie door biological voor astma is zeldzaam

okt 2023 | Astma

Lees meer over Anafylactische reactie door biological voor astma is zeldzaam

Toename klinische remissie bij type 2 astma door behandeling met dupilumab

okt 2023 | Astma

Lees meer over Toename klinische remissie bij type 2 astma door behandeling met dupilumab

Zorgtransitie: Thuistoedieningspilot met anti-IL5 behandelingen voor ernstig astma

nov 2021 | Astma

Lees meer over Zorgtransitie: Thuistoedieningspilot met anti-IL5 behandelingen voor ernstig astma

MedNet Longziekten 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-04

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Longziekten 2023-03

sep 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-03

MedNet Longziekten 2023-02

jul 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-02

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023

MedNet Longziekten 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-01

MedNet Longziekten 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Longziekten 2022-04

MedNet Oncologie special Longkanker 2022

nov 2022

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2022

MedNet Longziekten 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Longziekten 2022-03