Nieuwe inzichten rond pancreatoscopie

Er komen meer nieuwe inzichten in de toepassing en de klinische relevantie van endoscopisch onderzoek van galwegen en pancreas. Voor het eerst is in een prospectieve multicenterstudie het succes aangetoond van een DSOP-geleide lithotripsie bij patiënten met chronische pancreatitis.¹ Uit een andere studie, een review van 25 artikelen, blijkt POP succesvol bij de meerderheid van de patiënten met vermoedelijke IPMN.² Toch blijven er nog uitdagingen.

Al eerder zijn retrospectieve studies gedaan naar het gebruik van digitale single-operator pancreatoscopie (DSOP)-geleide lithotripsie. Nu blijkt ook uit een prospectieve studie dat deze nieuwe techniek effectief en veilig is voor de behandeling van stenen in de ductus pancreaticus (MPD) bij patiënten met chronische pancreatitis.¹ Het is hiermee een mogelijk alternatief voor de standaard Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie (ERCP).

Volledige steenklaring

In deze studie1 zijn 40 patiënten met chronische pancreatitis geïncludeerd met 3 of minder MPD-stenen ≥ 5 mm. Het primaire eindpunt was een succesvolle ingreep, gedefinieerd als volledige steenklaring (CSC) van de MPD in 3 of minder behandelingssessies. CSC werd vastgesteld bij 72,5% (29/40) van de patiënten na de eerste procedure, bij 7,5% (3/40) na 2 procedures en bij 7,5% (3/40) na 3 procedures. Van de patiënten met succesvolle CSC in de initiële DSOP-procedures (34/35) voltooide 97,1% de follow-upperiode van 6 maanden. Geen van de patiënten had reststenen. 

Pijnverlichting en bijwerkingen

Secundaire eindpunten waren pijnverlichting gemeten met de Izbicki-pijnscore (IPS), het aantal interventies en ernstige bijwerkingen. De gemiddelde (SD) IPS daalde van 55,3 (46,2) naar 10,9 (18,3). Pijnverlichting werd bereikt bij 82,4% (28/34) na 6 maanden follow-up, met volledige pijnverlichting bij 61,8% (21/34) en gedeeltelijke pijnverlichting bij 20,6% (7/34).

Ernstige bijwerkingen werden gezien bij 12,5% van de patiënten (5/40) en in 9,4% van de behandelingen (5/53). Alle ernstige bijwerkingen traden op tijdens de follow-up en niet tijdens de procedure zelf.

Uitdagende techniek

De huidige richtlijnen adviseren extracorporale schokgolflithotripsie (ESWL) voor MPD-stenen > 5 mm. Doel van deze studie was om aan te tonen dat het CSC-percentage van MPD-stenen met behulp van DSOP hoger was dan eerder is gemeld voor ESWL. Het technische succespercentage van DSOP lag met 92% ruim boven de 74% met ESWL, zoals gerapporteerd in eerdere studies (p = 0,005). Wel is de nodige ervaring vereist, aangezien het uitdagende techniek is die moet worden uitgevoerd door een multidisciplinair team dat ervaring heeft met pancreaspathologie.

Systematische review

Ook een uitdaging is het diagnosticeren van intraductaal papillair mucineus neoplasma (IPMN), een voorstadium van pancreascarcinoom, en het bepalen van de ziektegraad. In een systematische review zijn 25 artikelen geanalyseerd met data van patiënten die een perorale pancreatoscopie (POP) ondergingen voor (vermoedelijke) IPMN.2 Het doel van deze studie was om meer inzicht te krijgen in de werkzaamheid en veiligheid van POP bij de diagnose van IPMN, inclusief de impact van pre- en intra-operatieve POP op de behandeling van IPMN. Dit is het eerste literatuuronderzoek dat de huidige kennis over de rol van POP in het diagnostisch algoritme van IPMN samenvat.

Technisch succesvol

POP blijkt technisch succesvol bij de overgrote meerderheid van de patiënten met (vermoedelijke) IPMN en heeft een consistent hoge diagnostische nauwkeurigheid. POP lijkt een adequate visualisatie van het doelgebied te geven, kan waardevol zijn bij de preoperatieve beoordeling van de omvang en exacte locatie van de laesie en om skip laesies te identificeren. Uit deze analyse bleek dat POP behoorlijke impact had op de klinische besluitvorming: bij 13-62% van de patiënten waren de POP-bevindingen reden voor een andere chirurgische aanpak. Bijwerkingen werden gemeld in 12% van de gevallen.  

Diagnostisch instrument

Ondanks de redelijk hoge diagnostische nauwkeurigheidspercentages, blijft de exacte rol van POP als diagnostisch instrument nog onduidelijk, vooral vanwege methodologische tekortkomingen en heterogeniteit tussen studies. 

Referenties:

1. Gerges C, Albers D, Schmitz L, et al. Digital single-operator pancreatoscopy for the treatment of symptomatic pancreatic duct stones: a prospective multicenter cohort trial. Endoscopy. 2023;55:150-7. 
2. De Jong DM, Stassen PMC, Groot Koerkamp B, et al. The role of pancreatoscopy in the diagnostic work-up of intraductal papillary mucinous neoplasms: a systematic review and meta-analysis. European Cholangioscopy study group. Endoscopy. 2023;55:25-35.