Sekseverschil bij auto-immuunziekten factor van betekenis

Delen via:

Mannen en vrouwen kunnen behoorlijk verschillen in prevalentie, klinische presentaties en therapeutische uitkomsten van reumatische aandoeningen en andere auto-immuunziekten. Internist-vasculair geneeskundige prof. dr. Saskia Middeldorp ziet opmerkelijke verschillen waar het gaat om longembolieën en trombosebenen en waarschuwt voor antistollingsmiddelen bij het antifosfolipidensyndroom.

Er is toenemend bewijs dat klinische profielen van mannelijke en vrouwelijke patiënten aanzienlijk kunnen verschillen. Vrouwen hebben gemiddeld een kleinere lever, kleinere nieren, een lagere gastrische zuurgraad en een tragere darmfunctie. Ze hebben relatief meer pijnreceptoren in de huid en er zijn verschillen in type pijnreceptoren. Daarnaast verlagen oestrogenen de pijngrens, terwijl testosteron deze verhoogt. Ook stimuleren oestrogenen de antilichamenproductie in de strijd tegen infecties, met als neveneffect dat deze antilichamen soms tegen lichaamseigen componenten zijn gericht. Dit alles pleit voor een persoonsgebonden benadering van de beoordeling en behandeling van ziekten.

Sekse vaak geen item

“Tegenwoordig wordt al in veel klinische studies rekening gehouden met het geslacht, maar zeker niet altijd,” weet Saskia Middeldorp. “Niet zelden moet je er in publicaties intensief naar zoeken. Soms staat die informatie in de supplementen, of is ze gewoon niet beschikbaar. Zo bleken bij recente studies naar COVID-19-interventies man-vrouwverschillen slechts in een kleine minderheid meegenomen.1 Werken bijvoorbeeld bepaalde immuunmodulaties beter bij mannen dan vrouwen? Uit de meta-analyse bleek dat dit vrijwel nooit werd gerapporteerd.”

Middeldorp is hoogleraar en afdelingshoofd Interne Geneeskunde in het Radboudumc en was al sinds 2010 hoogleraar Trombose en Hemostase in het Amsterdam UMC. In haar klinische onderzoek richt zij zich specifiek op vrouwen, onder andere met het antifosfolipidensyndroom (APS), een auto-immuunaandoening gekarakteriseerd door trombose en zwangerschapsmorbiditeit. “Twee kleine studies tonen aan dat men de nieuwe directe orale anticoagulantia beter niet kan gebruiken bij een hoog risico op APS.2 Twee derde van deze patiënten is vrouw en antistollingsmiddelen kunnen serieuze problemen geven bij zwangerschappen. Maar in de effectrapportages van deze studies blijkt sekseverschil geen item. Dit speelt trouwens bij veel verschillende aandoeningen. Zelf heb ik bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar sekseverschillen bij risico’s op trombose.”3,4

Binnen het cardiovasculaire vakgebied zijn vrouwen duidelijk onderbelicht. “Veel reumatologische patiënten krijgen vanwege de inflammatie last van trombose en longembolieën, maar vrouwen hebben vaker longembolieën dan trombosebenen, en bij mannen is dat juist andersom. De oorzaak van die verschillen is nauwelijks onderzocht.”

Bloedstolling en zwangerschap

Het testen van nieuwe medicijnen begint vaak op cellen waarvan de geslachtelijke oorsprong onbekend is. Vervolgens worden ze getest op mannelijke proefdieren – de afwezigheid van een hormonale cyclus maakt zo’n diermodel nu eenmaal stabieler – en op gezonde, meestal mannelijke proefpersonen – jonge vrouwen kunnen immers zwanger zijn of worden, met kans op schadelijke neveneffecten op de vrucht. De ‘ideale’ dosering is dus gericht op mannen van ongeveer 80 kg, zonder correctie voor geslacht of lichaamsgewicht. Middeldorp: “Met het naderen van een bevalling neemt de bloedstolbaarheid toe. Dan wordt een dosis voorgeschreven die bij chirurgische patiënten is getest, ongeacht het geslacht. In de gerandomiseerde Highlow-studie, die na een 8-jarige inclusie van ruim 1.100 patiënten uit 8 landen eind vorig jaar is afgesloten, onderzoeken we het effect van een hoge versus lage dosering van een dagelijkse subcutane injectie met laagmoleculairgewichtheparine, ter preventie van recidief veneuze trombo-embolie (VTE) tijdens de zwangerschap. Zwangeren met systemische lupus erythematosis (SLE), dermatomyositis, RA, diabetes type 1, ulceratieve colitis en de ziekte van Crohn hebben een aanzienlijk verhoogde kans op VTE.5 Ook antifosfolipiden-antistoffen dragen bij aan een verhoogde kans op trombose, miskramen en zwangerschapscomplicaties zoals pre-eclampsie, maar in hoeverre laagmoleculairgewichtheparine beschermt tegen trombose en de uitkomsten van deze zwangerschappen verbeteren weten we niet goed. Er blijkt extreem weinig bewijs voor.”6

Referenties

  1. Schiffer VMMM, Janssen EBNJ, Bussel BCT van, et al. The “sex gap” in COVID-19 trials: a scoping review. E Clinical Medicine. 2020;29-30:100652.
  2. Rodziewicz M, D’Cruz DP. An update of the management of antiphospholipid syndrome. Ther Adv Muskuloskelet. Dis 2020;12:1759720X20910855.
  3. http://highlowstudy.org
  4. Jong PG de, Quenby S, Bloemenkamp KWM, et al. ALIFE2 study: low-molecular-weight heparin for women with recurrent miscarriage and inherited thrombophilia – study protocol for a randomized controlled trial. Trials. 2015;16:208.
  5. Bleau N, Patenaude V, Abenhaim AH. Risk of venous thromboembolic events in pregnant patients with autoimmune diseases: a population-based study. Clin Appl Thromb Hemost. 2016;22:285-91.
  6. Hamulyák EN, Scheres LJJ, Goddijn M, Middeldorp S. Antithrombotic therapy to prevent recurrent pregnancy loss in antiphospholipid syndrome – what is the evidence? J Thrombo Haemost. 2021;19:1174-85.

36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

mrt 2024

Lees meer over 36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

mrt 2024

Lees meer over Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

Van klacht naar claim: hoe voorkom je escalatie?

mrt 2024

Lees meer over Van klacht naar claim: hoe voorkom je escalatie?

In 2023 iets meer orgaantransplantaties en kortere wachttijden

feb 2024 | Niertransplantatie

Lees meer over In 2023 iets meer orgaantransplantaties en kortere wachttijden

Digitale toepassingen om het zorgvak weer aantrekkelijk te maken

feb 2024

Lees meer over Digitale toepassingen om het zorgvak weer aantrekkelijk te maken

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

27 feb 2024 om 20:00 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

Update richtlijnen 2023: HCM en stapelingsziekte

8 dec 2023 | Angina pectoris, Hartfalen, Ritmestoornissen

Lees meer over Update richtlijnen 2023: HCM en stapelingsziekte

Hartfalen anno 2023: van evidence naar dagelijkse praktijk

7 aug 2023 | Hartfalen

Lees meer over Hartfalen anno 2023: van evidence naar dagelijkse praktijk

Heart Failure Highlights 2023

4 jul 2023 om 20:00 | Hartfalen

Lees meer over Heart Failure Highlights 2023

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Een nieuw tijdperk in Hartfalen - Handvaten voor de diagnose en behandeling van HFpEF

17 apr 2023 om 20:00 | Hartfalen

Lees meer over Een nieuw tijdperk in Hartfalen - Handvaten voor de diagnose en behandeling van HFpEF

RNA therapie nu en in de toekomst: van het lab tot in de kliniek

11 apr 2023 om 20:00

Lees meer over RNA therapie nu en in de toekomst: van het lab tot in de kliniek

Live Pubquiz ACC Highlights 2023

4 apr 2023 om 19:00 | Interventiecardiologie

Lees meer over Live Pubquiz ACC Highlights 2023

Nieuwe mogelijkheden in lipidenmanagement van patiënten met een zeer hoog CV risico

Atherosclerose

Lees meer over Nieuwe mogelijkheden in lipidenmanagement van patiënten met een zeer hoog CV risico

Lipidenmanagement na ACS; een nieuwe dynamiek

Angina pectoris, Atherosclerose, Myocardinfarct

Lees meer over Lipidenmanagement na ACS; een nieuwe dynamiek

Lipidenmanagement na ACS; hoe brengen we de richtlijn in de praktijk?

Angina pectoris, Atherosclerose, Myocardinfarct

Lees meer over Lipidenmanagement na ACS; hoe brengen we de richtlijn in de praktijk?

Linkerventrikelhypertrofie: stelt u de juiste diagnose in deze casus?

Lees meer over Linkerventrikelhypertrofie: stelt u de juiste diagnose in deze casus?

TITRATE-HF updatebijeenkomst 2024

zaterdag 11 mei 2024 van 17:00 tot 19:30 | Hartfalen

Lees meer over TITRATE-HF updatebijeenkomst 2024

Heart Failure in ORANJE 2024

maandag 13 mei 2024 van 18:00 tot 21:45 | Hartfalen

Lees meer over Heart Failure in ORANJE 2024

PAH-patiënt kan thuis 6-minuten looptest uitvoeren met app

sep 2021 | Pulmonale hypertensie

Lees meer over PAH-patiënt kan thuis 6-minuten looptest uitvoeren met app

Koffie vermindert kans op beroerte en fatale CV-ziekte

sep 2021 | Myocardinfarct, Neuro-vasculair

Lees meer over Koffie vermindert kans op beroerte en fatale CV-ziekte

Alirocumab verlaagt mogelijk Lp(A)

sep 2021 | Atherosclerose

Lees meer over Alirocumab verlaagt mogelijk Lp(A)

Implanteerbare hartmonitor spoort ernstige aritmie tijdig op

sep 2021 | Interventiecardiologie, Myocardinfarct, Ritmestoornissen

Lees meer over Implanteerbare hartmonitor spoort ernstige aritmie tijdig op

Agressieve bloeddrukverlaging bij oudere hypertensiepatiënten is gunstig

sep 2021 | Hartfalen, Myocardinfarct, Ouderen, Ritmestoornissen, Vaatlijden

Lees meer over Agressieve bloeddrukverlaging bij oudere hypertensiepatiënten is gunstig

CV veiligheid diverse ADT bij prostaatcarcinoom nog onbeslist

sep 2021 | Myocardinfarct, Uro-oncologie

Lees meer over CV veiligheid diverse ADT bij prostaatcarcinoom nog onbeslist

Zoutvervanger voorkomt beroerte bij mensen met hypertensie of eerdere beroerte

aug 2021 | Neuro-vasculair

Lees meer over Zoutvervanger voorkomt beroerte bij mensen met hypertensie of eerdere beroerte

Vroeg inzetten selexipag vermindert ziekteprogressie PAH

aug 2021 | Pulmonale hypertensie

Lees meer over Vroeg inzetten selexipag vermindert ziekteprogressie PAH

Empagliflozine geeft risicoreductie CV-sterfte en HHF ongeacht DM

aug 2021 | Diabetes, Hartfalen, Ritmestoornissen, Vaatlijden

Lees meer over Empagliflozine geeft risicoreductie CV-sterfte en HHF ongeacht DM

ESC 2023 Highlights Podcasts

sep 2023

Lees meer over ESC 2023 Highlights Podcasts

De nieuwe orale lipidenverlagende therapie, bempedoïnezuur

jul 2022

Lees meer over De nieuwe orale lipidenverlagende therapie, bempedoïnezuur

Behandeling van de (zeer) hoog risico hypercholesterolemiepatiënt van morgen

nov 2021 | Vasculaire geneeskunde

Lees meer over Behandeling van de (zeer) hoog risico hypercholesterolemiepatiënt van morgen

Podcastserie over de zorg(en) van de oudere atriumfibrilleren patiënt - Podcast 3

dec 2020 | Ouderen

Lees meer over Podcastserie over de zorg(en) van de oudere atriumfibrilleren patiënt - Podcast 3

Podcastserie over de zorg(en) van de oudere atriumfibrilleren patiënt - Podcast 2

aug 2020 | Ouderen

Lees meer over Podcastserie over de zorg(en) van de oudere atriumfibrilleren patiënt - Podcast 2

Podcastserie over de zorg(en) van de oudere atriumfibrilleren patiënt - Podcast 1

apr 2020 | Ouderen

Lees meer over Podcastserie over de zorg(en) van de oudere atriumfibrilleren patiënt - Podcast 1
Geen digitale kranten gevonden.