Reumatoloog dr. Inger Meek heeft begin dit jaar de overstap gemaakt van Nederland naar Noorwegen, waar ze werkt in het ziekenhuis in Levanger. Zij vertelt over haar eerste ervaringen daar.
Meek werkte sinds 2012 in het Radboudumc als reumatoloog, plaatsvervangend opleider en ad interim afdelingshoofd van de afdeling reumatologie. Gaandeweg kreeg zij behoefte aan iets nieuws. “Toen zag ik een vacature voor reumatoloog in Noorwegen, in een ziekenhuis waar de afgelopen jaren 3 van de 5 reumatologen elders zijn gaan werken. Het ziekenhuis stond voor de keus om de afdeling te sluiten of nieuw leven in te blazen.”
Gemis
De provincie Trøndelag waarin Levanger ligt, is groter dan Nederland. Er is dus een groot achterland voor het ziekenhuis. De provincie heeft 3 ziekenhuizen met een afdeling reumatologie: het academisch ziekenhuis in Trondheim en 2 algemene ziekenhuizen. “Het zou een enorm gemis zijn als deze afdeling zou sluiten”, vervolgt Meek. “Maar er moet wel veel gebeuren. Er is een grote wachtlijst, zowel voor nieuwe als bestaande patiënten. Ik vind het een mooie uitdaging om de afdeling hier opnieuw te gaan opzetten.”
Meek was voorheen nog niet in Noorwegen geweest. Maar zij houdt van natuur, buitenleven en buitenactiviteiten zoals fietsen en wandelen. “Mijn man is ouder dan ik, al gepensioneerd en we hebben geen kinderen. Dat maakt zo’n keuze makkelijker. We zijn eerst een keer wezen kijken in de omgeving en in het ziekenhuis. Samen hadden we het idee dat we er wel zouden kunnen aarden. Als voorbereiding hebben we een intensieve taalcursus gedaan.”
Dr. I.L. Meek (rechts), reumatoloog in Helse Nord Trøndelag, locatie Levanger Sykehuset, naast haar 2 Nederlandse collega’s die afgelopen jaar ook de stap naar Levanger genomen hebben
Al in de eerste week zag Meek patiënten. “Eerst samen met een collega-reumatoloog, vanwege de taal en omdat bijvoorbeeld het computersysteem en de manier van werken voor mij nieuw waren. Maar vrijwel per week kon ik stappen maken en meer zelf patiënten zien.”
Meer tijd voor patiënten
Meek merkte al snel enkele verschillen met Nederland. Zo zien artsen minder patiënten per dag en hebben zij daardoor meer tijd voor de patiënt. “De reis naar het ziekenhuis is voor patiënten vaak lang, soms wel 5 uur. Daarom proberen we zoveel mogelijk op 1 dag te doen, zoals scans en aanvullende onderzoeken. Dat maakt contact met patiënten intensiever. Bovendien wordt er veel op afstand gewerkt. Dat is toegenomen door de coronaperiode, maar vanwege de omstandigheden hier is het sowieso veel gebruikelijker en praktischer.”
De behandeling van patiënten is volgens Meek in grote lijnen vergelijkbaar met Nederland. Het voorschrijven van medicijnen gaat wel iets anders en er is een ander systeem voor het voorschrijven van dure reumatologische medicatie. “Noorwegen heeft daarvoor een landelijk inkoopbeleid. Groot voordeel daarvan, voor zowel artsen als patiënten, is dat er minder medicatietekorten zijn dan in Nederland.”
Aandoeningen
Wat betreft de epidemiologie van aandoeningen ziet Meek eveneens verschillen. In Noorwegen accepteert een afdeling reumatologie veelal alleen verwijzingen voor inflammatoire reumatische aandoeningen. Bijvoorbeeld fibromyalgie komt vaker voor in Noorwegen dan in Nederland, maar wordt gediagnosticeerd en behandeld in de huisartspraktijk. Ook giant cell arteritis (GCA), een vorm van vasculitis, komt vaker voor in Noorwegen dan in Nederland. Daarnaast zijn er veel meer patiënten met multiple sclerose (MS). Bij MS is er een contra-indicatie voor behandeling van een reumatische aandoening met een TNF-remmer, vanwege mogelijke neurologische bijwerkingen. “In Nederland was ik niet gewend om een uitgebreide familieanamnese te doen voor MS. Maar hier gebeurt dat wel. In Nederland is het daarentegen weer heel gewoon om te praten over seksueel overdraagbare aandoeningen die gepaard kunnen gaan met reumatische klachten. Bijvoorbeeld artritis vanwege Chlamydia. Maar hier is men nog niet gewend om dat te bespreken en te onderzoeken. Het idee was dat reuma door een soa in Noorwegen nauwelijks voorkomt. We hebben hierover een discussie gehad en we gaan er nu toch meer aandacht aan besteden.”
Huisartsen
Het feit dat veel patiënten ver van het ziekenhuis wonen, betekent dat zij minder vaak op spreekuur komen. Noren, vooral op het platteland, zijn sowieso gewend om dingen eerst zelf op te lossen. “Ook op de poli krijg ik vaak de vraag wat iemand zelf kan doen, bijvoorbeeld met bewegen of voeding”, vervolgt Meek. “We zien mensen veelal alleen als er echt iets aan de hand is. Daardoor kun je als dokter vaak echt een verschil maken. Dat maakt het voor mij prettig om hier te werken. We kunnen samen met huisartsen aan de poort goed selecteren voor welke patiënten het zinvol is om ze in het ziekenhuis te zien. We kunnen een verwijzing ook weigeren, met een terugkoppeling met adviezen voor de huisarts. Zo kunnen we medisch-inhoudelijk selecteren voor welke patiënten het zinvol is om naar het ziekenhuis te komen.”
Mede vanwege de hogere drempel voor verwijzing is er in Noorwegen een andere samenwerking met huisartsen. Die doen veel diagnostiek al zelf, bijvoorbeeld bloedonderzoek naar autoantistoffen of MRI’s. Meek ziet daarvan ook nadelen, met name overdiagnostiek. “Dat is kostbaar en draagt bij aan wachttijden. En een fout-positieve uitslag kan leiden tot angst en onzekerheid voor de patiënt.” Voor bekende patiënten kunnen huisartsen wel ondersteunend zijn in de reumatologische zorg. Bijvoorbeeld door bloedcontroles te doen of de zorg voor stabiele patiënten over te nemen, ook bij gebruik van reumamedicatie zoals methotrexaat of biologicals. “Het denken over verantwoordelijkheid voor deze medicatie is heel anders dan in Nederland. Waar in Nederland de reumatoloog als verantwoordelijke wordt gezien voor veilig gebruik, ligt die verantwoordelijkheid hier meer bij de patiënt.”
Afgebakende werktijden
Een prettig verschil met Nederland is de andere balans tussen werk en privéleven. In Nederland werkte Meek vaak tot begin van de avond, nu zijn de werktijden van 8 tot 16 uur. “Daarna ben ik ook echt klaar en kan ik naar huis. Weekenddiensten worden nu gedaan door het St. Olav ziekenhuis in Trondheim. Vanwege de wachtlijsten gaan wij wel starten met avondspreekuren. Als we de wachtlijsten hebben weggewerkt, bekijken we of wij zelf weekenddiensten gaan doen.” De duidelijkere werktijden waren voor Meek en haar man een punt dat meetelde bij hun beslissing. “Hier werken nog 2 andere Nederlandse collega’s, van wie 1 kinderen heeft. Ook voor haar waren de afgebakende werktijden een overweging om deze stap te zetten. Voor het gezinsleven is het uiteraard prettig als je meer thuis bent. Mijn man werkt niet meer en daarom zijn dit belangrijke jaren voor ons waarin we veel tijd met elkaar willen doorbrengen. Het is heel fijn als ik dat op deze manier kan combineren met mijn werk.”
Personeelstekort
Noorwegen kent een groot tekort aan huisartsen en specialisten. Gevolgen daarvan zijn niet alleen lange wachtlijsten maar ook veel onderbehandeling van patiënten. Als iemand na verwijzing 1 jaar op de wachtlijst staat, dan neemt de ernst van de ziekte toe.
Ook binnen de reumatologie is grote behoefte aan meer specialisten. Meer opleiden is niet het beleid in Noorwegen, vertelt Inger Meek. “Opleiden is hier heel duur. Er is een restrictief beleid voor het aantal opleidingsplaatsen voor medisch specialisten. Veel artsen komen vanuit het buitenland. Dat is een politieke keuze. Daar komt men nu wel op terug, want niet alle tekorten kunnen zo worden aangevuld. Ook de taal speelt mee: die is niet voor iedereen makkelijk om te leren. Terwijl taal uiteraard cruciaal is om met de patiënt te communiceren en om fouten te voorkomen.”