CAR T-celtherapie bij systemische lupus erythematodes (SLE) geldt als kantelpunt in de behandeling van auto-immuunziekten. Er komt steeds meer bewijs, maar Joan Merrill van de Oklahoma Medical Research Foundation adviseert kritisch te blijven.1
Merrill laat een systematische review zien van 16 klinische studies (13 gericht op CD19- en 3 op BCMA-cellen) waarin 145 patiënten met SLE CAR T-therapie kregen.2 De mediane score op de Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index (SLEDAI) daalde na 6 maanden van 13 naar 2,3. “Dat is al bijzonder, maar 70% van de patiënten bereikte remissie conform de Definition of Remission in SLE (DORIS), 89% bereikte een lage ziekteactiviteit (LLDAS) en 84% was medicatievrij. Deze percentages zijn ongekend.”
Veiligheid
De veiligheid lijkt beter dan verwacht. Een studie uit 2024 naar bijwerkingen laat zien dat het cytokinereleasesyndroom (CRS) veel voorkomt, maar slechts zelden bij SLE. Neurologische bijwerkingen, het ICANS-syndroom, zijn meestal omkeerbaar en behandelbaar. Een kleine groep ontwikkelde ernstige infecties. Merrill vindt deze veiligheidssignalen niet verontrustend: “Onze patiënten zijn vaak ernstig ziek en kwetsbaar.”
Arbitrair onderscheid
Een nieuw aandachtspunt is het local immune effector cell-associated toxicity syndrome (LICATS), dat bij 80% van de patiënten optrad.3 Kenmerken zijn huiduitslag, artritis of nierafwijkingen rond de piek van CAR T-activiteit, wanneer de B-cellen al verminderd zijn. Onderzoekers beschouwen dit syndroom als therapiegerelateerd en niet als opvlamming van lupus. Merrill plaatst daar vraagtekens bij: “Veel verschijnselen lijken op milde lupusactiviteit. Het onderscheid is vooralsnog arbitrair.”
Immuunreset
Recent onderzoek laat zien dat CAR T-therapie gepaard gaat met onderdrukking van belangrijke immunologische routes die betrokken zijn bij SLE.4 Dit wijst op een diepe biologische verandering, wellicht zelfs een ‘immuunreset’. Toch roept Merrill op sceptisch te blijven, zeker bij studies zonder controlegroep. “De richting is veelbelovend, maar de weg is nog niet afgelegd.”
Bronnen:
- Merril J. The new rules of the road: an update on car-t-mediated immune reset for SLE. ACR Convergence 2025, plenary lecture 26S38.
- Nordmann-Gomes A, Khalili L, Tang W, et al. CAR T-cell therapy in SLE: A systematic review. Semin Arthritis Rheum. 2025;74:152786.
- Hagen M, Müller F, Wirsching A, et al. Local immune effector cell-associated toxicity syndrome in CAR T-cell treated patients with autoimmune disease: an observational study. Lancet Rheumatol. 2025;7:e424-33.
- Garantziotis P, Beretta L, Lindblom J, et al. Differential molecular signatures in response to CD19-CAR T cell therapy compared with conventional pharmacotherapy in systemic lupus erythematosus. Ann Rheum Dis. 2025. Online ahead of print.