Hoog cumulatief opioïdengebruik hangt samen met een grotere kans op dementie voor het 90e levensjaar

Het opioïdengebruik neemt op veel plekken in de wereld toe, ook in Europa. Deze medicijnen zijn eerder in verband gebracht met verslechtering van cognitie op de korte termijn. Onderzoek toont nu ook een relatie aan tussen cumulatief gebruik van opioïden bij mensen zonder kanker en het optreden van dementie.¹

De onderzoekers selecteerden gegevens van mensen tussen de 60 en 75 jaar oud uit Deense registers. Ze gebruikten geen informatie van mensen die eerder dementie hadden gehad of van kankerpatiënten, omdat ze geïnteresseerd waren in mensen die opioïden gebruikten voor een aandoening waarbij chronisch opioïdengebruik wel voorkomt, maar niet de bedoeling is. Van de geselecteerde ouderen kregen bijna 100.000 individuen dementie. Zij werden elk met 5 controles gematcht.

Voor het vaststellen van de mate van opioïdengebruik, maakten de onderzoekers gebruik van een lijst met equianalgetische ratio’s uit een eerder publicatie van Svendsen et al.² Deze ratio geeft per opioïde en toedieningsvorm weer hoe sterk de pijnstillende werking is in vergelijking met een dosis van 10 mg morfine oraal. Op basis van recepten van patiënten over de gehele studieperiode van 20 jaar berekenden de Denen de totale gestandaardiseerde dosis (TSD), waarbij 1 TSD overeenkomt met het equivalent van 30 mg morfine oraal per dag.

Uit de analyses bleek dat blootstelling aan opioïden tot 90 TSD’s niet gepaard ging met een verhoogde kans op dementie. Opvallend was dat bij een hoger cumulatief gebruik de kans op dementie voor het 90^e levensjaar toenam, waarbij min of meer dosisresponsrelaties zichtbaar waren. In een subgroep van mensen met niet-kankergerelateerde chronische pijn waren de verbanden zwakker, maar nog steeds aanwezig. De verbanden bestonden ook in een subgroep van mensen die zwakke opioïden gebruikten. Meer onderzoek is nodig om vast te stellen of er sprake is van een oorzakelijk verband.

Bronnen:

1. Pourhadi N, Janbek J, Gasse C, et al. Opioids and dementia; nationwide Danish population-based study. EAN Virtual Congress 2024, abstract OPR-117. 
2. Svendsen K, Borchgrevink P, Fredheim O, et al. Choosing the unit of measurement counts: the use of oral morphine equivalents in studies of opioid consumption is a useful addition to defined daily doses. Palliat Med. 2011;25:725-32.