Trends en toekomst van soa’s in Europa

Antimicrobiële resistentie is een toenemende zorg bij bacteriële seksueel overdraagbare aandoeningen. Deze en andere trends op het gebied van soa’s besprak dermatoloog Clarissa Vergunst, werkzaam bij het NoordWest Ziekenhuis in Den Helder en de GGD Amsterdam.¹

Behalve dat er jaarlijks ongeveer 80 miljoen nieuwe infecties met gonorroe zijn, geven deze infecties ook tal van (ernstige) complicaties, zoals verminderde vruchtbaarheid, conjunctivitis en gewrichtsontstekingen. Vergunst: “Wat de behandeling bemoeilijkt, is de dreiging van onbehandelbare gonokokken² door antimicrobiële resistentie (AMR) tegen Neisseria gonorrhoeae. 

Resistentie neemt toe

Een bijkomend probleem is dat de minimale remmende concentratie (MIC) om de groei van de bacterie te stoppen, toeneemt met de tijd. “Dat komt omdat de resistentie stijgt tegen azitromycine en cefuroxim in Europa”, legt Vergunst uit. “Dit heeft weer te maken met antibioticagebruik. Er is een duidelijke relatie tussen de hoeveelheid cefalosporines per 1.000 personen per jaar in een land en afname van gevoeligheid voor cefotaxim en in mindere mate (gelukkig) ceftriaxon, de eerstekeusbehandeling voor gonorroe wereldwijd.³ Het algemene advies is dus om terughoudend te zijn met antibiotica bij alle indicaties.” 

Doxy-pep

Onderzoekers zitten niet stil. Zeker omdat de incidentie van gonorroe weer toeneemt: met zelfs stijgingen van 75% onder vrouwen in Nederland. “Er wordt gekeken naar oude middelen (zoals ertapenem) en naar nieuwe antibiotica, zoals zoliflodacine, gemifloxacine en solithromycine. Daarnaast is onder hoogrisicodoelgroepen al veel vraag naar doxy-PEP: 200 mg doxycycline na de onbeschermde seks binnen maximaal 72 uur. Doxy-PEP vermindert de kans op bacteriële soa’s, zoals gonorroe, chlamydia en syfilis.^4,5 Met doxycycline wordt, zo blijkt uit de Nederlandse FEMCURE-studie ook goede resultaten geboekt bij chlamydia: het middel is effectiever dan azitromycine bij rectale infecties.⁶

Op naar nul

Clarissa Vergunst sluit af met een hoopvolle boodschap: “Het geschatte aantal hiv-infecties in Amsterdam is ten opzichte van 2010 met 95% gedaald: van 201 naar 9. Dankzij de strategie van preventie, PrEP en het nationale PrEP-programma hopen we in 2026 op 0 infecties uit te komen.”

Bronnen:

1. Vergunst C. Current trends and future visions on STIs in Europe. EADV 2023, oral presentation.
2. Bolan GA, Sparling PF and Wassferheit JN. The emerging threat of untreatable gonococcal infection. NEJM. 2012. 
3. Kenyon C, Buyze J, Spiteri G, et al. Population-level antimicrobial consumption Is associated with decreased antimicrobial susceptibility in Neisseria gonorrhoeae in 24 European Countries: An Ecological Analysis. J Infect Dis. 2020 Mar 16;221(7):1107-16. 
4. Molina JM, Charreau I, Chidiac C, et al; ANRS IPERGAY Study Group. Post-exposure prophylaxis with doxycycline to prevent sexually transmitted infections in men who have sex with men: an open-label randomised substudy of the ANRS IPERGAY trial. Lancet Infect Dis. 2018; 2018 Mar;18(3):308-17.
5. Luetkemeyer AF, Donnell D, Dombrowski JC, et al DoxyPEP Study Team. Postexposure doxycycline to prevent bacterial sexually transmitted infections. N Engl J Med. 2023 Apr 6;388(14):1296-06.
6. Dukers-Muijrers NHTM, Wolffs PFG, De Vries H, Götz HM, et al. Treatment effectiveness of azithromycin and doxycycline in uncomplicated rectal and vaginal Chlamydia trachomatis infections in women: a multicenter observational study (FemCure). Clin Infect Dis. 2019 Nov 13;69(11):1946-54.