‘Bij reumachirurgie is altijd overleg nodig met reumatoloog’

Delen via:

Niet alleen de medicamenteuze behandeling van reuma is de afgelopen jaren veranderd, maar ook de hand-polschirurgie. Dat is de specialisatie van plastisch chirurg dr. Arnold Schuurman (UMC Utrecht). Hij blikt terug op de ontwikkelingen. “Een operatie komt niet vaak meer voor, maar soms is het nodig.”

Schuurman is opgeleid in het AMC in Amsterdam en sinds 1994 geregistreerd als plastisch chirurg. Het AMC was vrijwel het eerste centrum in Nederland voor polschirurgie. “Mijn opleider prof. Kurt Bos heeft mij de hand-polschirurgie met de paplepel ingegoten en enthousiast gemaakt voor het vak. In die tijd zijn twee scholingsboeken gepubliceerd over reumachirurgie die heel praktisch gericht zijn, met veel tips and tricks. Huidige leerboeken bevatten veel tekst maar weinig praktische tips en adviezen. Als ik zelf les geef aan assistenten, maak ik soms nog gebruik van de boeken van toen.”

Veel ‘klussen’

Over de motivatie voor zijn keuze voor hand-polschirurgie zegt Schuurman: “Ik klus graag. En hand-polschirurgie is veel ‘klussen’. Het is interessant dat je te maken hebt met weke delen, maar ook met botten. Bovendien komt er veel biomechanica bij kijken, wat mij erg aanspreekt. Waar is het draaipunt van een gewricht? Hoe gaat een pees over een knobbel heen? Wat is het effect als een pees afglijdt? Als je dat soort vragen leuk vindt en begrijpt, dan kun je de patiënt beter helpen.”

In de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw kwam deformatie aan de handen en polsen bij reumapatiënten veel voor. Dat werd operatief behandeld. Maar door veel betere medicatie wordt dit tegenwoordig nog slechts incidenteel gezien. “De huidige operatietechnieken zijn verfijnder dan vroeger. Rond de eeuwwisseling plaatsten we regelmatig siliconen protheses bij reumapatiënten, maar de laatste jaren gebeurt dat nog maar weinig. We zien soms wel jongvolwassen patiënten met deformaties die zijn ontstaan in hun jeugd. Dan moet je de oude technieken weer tevoorschijn halen.”

Dat laatste kan een knelpunt zijn, omdat jongere plastisch chirurgen minder ervaring hebben met zulke patiënten of er niet voor zijn opgeleid. Daarom moeten reumapatiënten volgens Schuurman in een multidisciplinair team worden behandeld, met onder anderen een reumatoloog, een handchirurg en een ergotherapeut. “Dat gebeurt nog niet in alle ziekenhuizen. De assistenten die ik begeleid lopen mee met het maandelijkse MDO met de reumatologie. Maar toch zien zij weinig reumapatiënten met gewrichtsklachten aan de handen. Echter vanuit de traumatologie moeten soms wel kunstgewrichten in de handen of pols worden geplaatst. Ik hoop dat dat voldoende vaak blijft gebeuren om de expertise te behouden voor incidentele plaatsing bij een reumapatiënt. Operatietechnieken moet je nu leren bij traumapatiënten met algemene handproblemen.”

Prothesen

De siliconen prothesen van enkele decennia geleden waren recht en waren niet meer dan een spacer om de botstukjes uit elkaar te houden. Nu hebben deze prothesen een buigstand van 30 graden. “Sowieso heeft niemand de vingers helemaal recht, en vanuit de gebogen stand is het makkelijker om de vingers te buigen dan vanuit volledige strekstand”, legt Schuurman uit. “Daarnaast zijn er nu ook vingerprotheses van carbon en andere materialen. Maar bij tweecomponenten protheses ben je afhankelijk van de weke delen om zijwaartse stabiliteit te verkrijgen. En bij reumapatiënten zijn juist die delen vaak aangedaan, waardoor toch een siliconen spacer wordt geplaatst in plaats van een vingerprothese.”

Schuurman voegt hier aan toe dat er eveneens snelle ontwikkelingen zijn wat betreft polsprothesen: “De afgelopen jaren is er een waslijst aan verbeteringen geweest. Met name fixatie aan het distale deel van het polsgewricht is sterk verbeterd. Dat is gunstig voor reumapatiënten met zachte botten, bij wie een prothese makkelijk distaal kan uitbreken. We kunnen nu dus meer doen voor meer patiënten.”

Samen met de patiënt

Bij hand-polschirurgie vindt behandeling altijd plaats in overleg met de patiënt. De dokter beslist allang niet meer in z’n eentje, aldus Schuurman. “We komen samen met de patiënt tot een beslissing, waarbij wij de voor- en nadelen goed moeten uitleggen. Zo is een polsprothese slechts beperkt beweeglijk. Doel van de prothese is vooral pijnreductie. Een reumapatiënt is al goed geholpen als men de pols kan bewegen zonder pijn. Veelal zijn dit geen mensen die zwaar werk doen. Maar als iemand ondanks reuma toch graag bijvoorbeeld aan zijn auto wil blijven sleutelen, dan moet je geen prothese plaatsen. Want dat geeft risico op slijtage en uitbreken. Bij deze mensen is het vastzetten van het polsgewricht, oftewel arthrodese, meer geschikt.”

Overleg met de patiënt betekent ook dat de patiënt vragen mag stellen. Schuurman vindt dat dat nog te weinig gebeurt: “Patiënten worden weliswaar mondiger, maar nog niet genoeg. Ze mogen wat mij betreft meer vragen stellen, ook over hoe vaak je als chirurg deze operatie hebt gedaan en wat de resultaten daarvan zijn. Het is daarnaast belangrijk dat je je als behandelaar inleeft in de patiënt en goed luistert. Vraag goed uit wat de beperkingen en de wensen zijn van de patiënt, weeg de mogelijkheden af en bespreek die.”

Ook de revalidatie kan met de patiënt worden besproken. Schuurman weet dat sommige patiënten behandeling willen van zowel de vingers als de pols. Maar in de handtherapie is het heel moeilijk om zowel de vingers als de pols te oefenen. “Het plaatsen van vier vingergewrichtjes is al een grote ingreep en vereist daarna veel oefening. De nabehandeling moet goed met de patiënt worden besproken. Want het gaat om intensieve en langdurige therapie.”

Net zo effectief

Schuurman noemt nog een verandering: de spalken voor vingergewrichten. In de jaren ’90 werden outriggers gebruikt: spalken met grote stalen veren die de vingers recht trokken. De patiënt kon daarmee oefenen om vingers te buigen. Tegenwoordig zijn vingerspalken klein en handzaam, waardoor de patiënt er makkelijker mee kan slapen en zich aan- en uitkleden. “En ze zijn net zo effectief gebleken.”

Over zo’n twee jaar gaat Schuurman met pensioen. Hij was nog niet van plan om al ‘af te bouwen’ maar vanwege corona is de productie sterk verminderd. Hij ziet de huidige periode als een soort gedwongen prepensioen. “Ik merk wel dat ik dingen moet gaan regelen. Ik probeer iemand enthousiast te maken om mij op te volgen. Dat moet iemand zijn die interesse heeft voor dit vak en die ‘klussen’ en opleiden leuk vindt. Hier ligt de komende tijd nog een uitdaging.”

Schuurman is ook bezig om zijn kennis over te dragen: “Vanwege corona hebben we veel meer onderwijs gegeven waarbij ik de reumatologie onder mijn hoede had. Met assistenten heb ik de reumachirurgie behandeld, waarbij altijd overleg nodig is met een reumatoloog. Medicamenteuze behandeling komt immers op de eerste plaats. Chirurgen zijn pas later aan de beurt, als medicijnen over een langere periode niet helpen. Operaties komen niet vaak meer voor, wat niet bevorderlijk is voor je expertise. Maar soms zijn ze nodig.”

 

‘Vergoeding en een goed georganiseerd netwerk zijn stimulans voor expertiseconsulten’

nov 2023

Lees meer over ‘Vergoeding en een goed georganiseerd netwerk zijn stimulans voor expertiseconsulten’

De toepassing van 3D-kraakbeenmodellen voor onderzoek naar artrose

nov 2023 | Artrose

Lees meer over De toepassing van 3D-kraakbeenmodellen voor onderzoek naar artrose

Neuropsychiatrische lupus bij early- en late-onset SLE: een systematische review en meta-analyse

nov 2023 | SLE

Lees meer over Neuropsychiatrische lupus bij early- en late-onset SLE: een systematische review en meta-analyse

Update EULAR-richtlijn behandeling SLE

nov 2023 | SLE

Lees meer over Update EULAR-richtlijn behandeling SLE

Chatten met richtlijnen

okt 2023

Lees meer over Chatten met richtlijnen

Veiligheid en effectiviteit van secukinumab bij reuscelarteriitis

okt 2023 | Arteriitis

Lees meer over Veiligheid en effectiviteit van secukinumab bij reuscelarteriitis

SpA café 7:
Perifere uitingen van SpA in de klinische praktijk

11 apr 2024 om 18:30 | Spondyloartritis

Lees meer over SpA café 7:
Perifere uitingen van SpA in de klinische praktijk

Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

11 mrt 2024 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

Should baricitinib (Olumiant®) be the JAKi of choice in rheumatoid arthritis? – A review of the evidence

5 mrt 2024 | Artritis

Lees meer over Should baricitinib (Olumiant®) be the JAKi of choice in rheumatoid arthritis? – A review of the evidence

SpA café 5: De nieuwe ASAS-EULAR aanbevelingen voor de behandeling van axSpA

8 nov 2023 | Spondyloartritis

Lees meer over SpA café 5: De nieuwe ASAS-EULAR aanbevelingen voor de behandeling van axSpA

ReumaReality: gepersonaliseerde zorg voor uiteenlopende patiënten

30 okt 2023 om 20:00 | Artrose

Lees meer over ReumaReality: gepersonaliseerde zorg voor uiteenlopende patiënten

SpA café 6: Structurele schade bij axiale SpA

3 okt 2023 om 18:30 | Spondyloartritis

Lees meer over SpA café 6: Structurele schade bij axiale SpA

SpA café 3: pijn herkennen en behandelen bij patiënten met SpA

6 mrt 2023 | Arthritis psoriatica, Spondyloartritis

Lees meer over SpA café 3: pijn herkennen en behandelen bij patiënten met SpA

Expertdebat SLE en lupus nefritis - Deel 2

21 dec 2022 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE en lupus nefritis - Deel 2

Webinar: Reumatologie actueel

15 nov 2022

Lees meer over Webinar: Reumatologie actueel

e-learning SpA in de praktijk

Psoriasis, Spondyloartritis

Lees meer over e-learning SpA in de praktijk
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Hoe abortuswetgeving invloed heeft op de reumatologiepatiënt

nov 2023 | Arteriitis, Arthritis psoriatica, Artrose, RA, SLE, Spondyloartritis

Lees meer over Hoe abortuswetgeving invloed heeft op de reumatologiepatiënt

Zo veilig zijn COVID-vaccins bij gebruik immuunsuppressiva

nov 2023 | Arthritis psoriatica, Spondyloartritis, Vaccinatie

Lees meer over Zo veilig zijn COVID-vaccins bij gebruik immuunsuppressiva

AI berekent straks de Sharp/van der Heijde-score bij RA

nov 2023 | RA

Lees meer over AI berekent straks de Sharp/van der Heijde-score bij RA

Op zoek naar de optimale timing om belimumab te starten

nov 2023 | SLE

Lees meer over Op zoek naar de optimale timing om belimumab te starten

Gaan digitale biomarkers de zorgkloof bij PsA en RA oplossen?

nov 2023 | RA, Spondyloartritis

Lees meer over Gaan digitale biomarkers de zorgkloof bij PsA en RA oplossen?

Behandeling RA met hydroxychloroquine verlaagt kans op leververvetting

nov 2023 | Hepatologie, RA

Lees meer over Behandeling RA met hydroxychloroquine verlaagt kans op leververvetting

Zwangerschap met reumatische aandoening geeft opvallend hoog CV-risico

nov 2023 | Arteriitis, Arthritis psoriatica, Artrose, JIA, RA, Sclerodermie, SLE, Spondyloartritis

Lees meer over Zwangerschap met reumatische aandoening geeft opvallend hoog CV-risico

Goed vergeleken: TNF-alfa- en JAK-remmer in real-life setting

nov 2023 | RA

Lees meer over Goed vergeleken: TNF-alfa- en JAK-remmer in real-life setting

Nieuwe EULAR-richtlijn: hoe vermoeidheid te behandelen?

nov 2023 | Arthritis psoriatica, Artrose, JIA, Jicht, RA, Sclerodermie, Sjögren, SLE, Spondyloartritis

Lees meer over Nieuwe EULAR-richtlijn: hoe vermoeidheid te behandelen?

Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

nov 2022 | Psoriasis

Lees meer over Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

De voor- en nadelen van zorg op afstand: ervaringen van Nederlandse reumatologen tijdens COVID

nov 2020

Lees meer over De voor- en nadelen van zorg op afstand: ervaringen van Nederlandse reumatologen tijdens COVID

Podcast - Terugkerende koortssyndromen: steeds beter te (be)grijpen en behandelen

okt 2020

Lees meer over Podcast - Terugkerende koortssyndromen: steeds beter te (be)grijpen en behandelen

De ACR-adviezen voor reumatologische zorg tijdens de COVID-19-pandemie nader bekeken

aug 2020 | RA, SLE

Lees meer over De ACR-adviezen voor reumatologische zorg tijdens de COVID-19-pandemie nader bekeken

MedNet Reumatologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Reumatologie 2023-04

MedNet Reumatologie 2023-02

jun 2023

Lees meer over MedNet Reumatologie 2023-02

MedNet Reumatologie 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Reumatologie 2023-01

MedNet Reumatologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Reumatologie 2022-04

MedNet Reumatologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Reumatologie 2022-03

MedNet Reumatologie 2022-02

jun 2022

Lees meer over MedNet Reumatologie 2022-02

MedNet Reumatologie 2022-01

mrt 2022

Lees meer over MedNet Reumatologie 2022-01