Een biopsychosociale benadering van vermoeidheid bij hemodialysepatiënten

Delen via:

In mijn onderzoek bestudeerden we enerzijds de hypothese dat vermoeidheid bij hemodialysepatiënten uitgelokt wordt door inflammatie en anderzijds de relatie tussen vermoeidheid en factoren uit het dagelijks leven van patiënten zoals stemming, dagelijkse activiteiten en sociaal gezelschap. Hiervoor maakten we gebruik van een moderne mobile health experience sampling method (mHealth ESM), de PsyMateTM application.

Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten bij hemodialysepatiënten en kan continu aanwezig zijn (algemene vermoeidheid) of vooral toenemen na de dialysebehandeling (postdialysevermoeidheid). Vermoeidheid bepaalt in grote mate de kwaliteit van leven bij deze patiëntengroep. Het gebrek aan kennis over de etiologie ervan bemoeilijkt de ontwikkeling van een effectieve behandeling. Eerdere onderzoeken, waarbij zowel sociodemografische variabelen als klinische, biologische en behandelingsgerelateerde factoren werden onderzocht, konden nog geen eenduidige relatie aantonen.

Vermoeidheid en inflammatie

In een eerste cross-sectioneel observationeel onderzoek toonden we aan dat er een positieve relatie bestaat tussen de mate van inflammatie, gemeten aan de hand van serum interleukine (IL)-6-concentraties, en de mate van algemene vermoeidheid bij hemodialysepatiënten. Een tweede onderzoek kon echter geen verband aantonen tussen de mate van inflammatie (serumconcentraties IL-1B, IL-6, TNF-alpha en IL-10 gemeten voor en na de dialysebehandeling) en het optreden van postdialysevermoeidheid. Bovendien toonden we aan dat vermoeidheid sterk geassocieerd is met de mate van depressieve gevoelens bij hemodialysepatiënten. Uit deze onderzoeksresultaten leidden we af dat inflammatie, weliswaar gedeeltelijk, een rol kan spelen bij het optreden van vermoeidheidsklachten bij hemodialysepatiënten, maar dat andere factoren uit het dagelijks leven van patiënten, zoals stemming, minstens zo belangrijk kunnen zijn.

Vermoeidheid en factoren uit het dagelijks leven

In het tweede en derde deel van mijn proefschrift bestudeerden we de relatie tussen vermoeidheid en factoren uit het dagelijks leven die mogelijk bijdragen aan vermoeidheidsbeleving bij hemodialysepatiënten. Hiervoor maakten we gebruik van een mHealth applicatie (PsyMateTM) , ontwikkeld aan Maastricht University, die geïnstalleerd werd op de smartphone van de patiënten . Meerdere keren per dag en meerdere dagen na elkaar werd volgens het principe van experience sampling methodology (ESM) de actuele mate van vermoeidheid bij patiënten bevraagd, evenals hun actuele activiteit, hun locatie, het gezelschap waarin ze zich bevonden en hun stemming. Op die manier konden we o.a. aantonen dat vermoeidheid fluctueert doorheen de dag, significant toeneemt na een dialysebehandeling en samenhangt met stemming. Bijvoorbeeld wanneer patiënten zich angstig of neerslachtig voelen, ervaren ze meer vermoeidheid. Wanneer ze zich vrolijk voelen, rapporteren ze juist minder moeheid. Bovendien konden we met behulp van ‘time-lagged’ analyses inzicht krijgen in de temporele relaties tussen vermoeidheid en psychologische factoren. Bijvoorbeeld neerslachtigheid lijkt secundair aan vermoeidheid op korte termijn en niet omgekeerd. Tot slot vonden we dat vermoeidheid bij hemodialysepatiënten – althans gedeeltelijk –verklaard kan worden als een klassiek geconditioneerde respons op de ziekenhuisomgeving. Inzicht in dergelijke relaties kunnen een belangrijke stap vormen in het begrijpen van de oorzaken en gevolgen van vermoeidheid in het dagelijks leven van hemodialysepatiënten. mHealth ESM-methodes maken het mogelijk om een gedetailleerd en persoonlijk inzicht te krijgen in de vermoeidheidservaring van patiënten en effenen het pad voor meer gepersonaliseerde interventies.

Samengevat, we hebben aangetoond dat vermoeidheid bij hemodialysepatiënten samenhangt met zowel biologische als psychologische en omgevingsfactoren. Daarom is het benaderen ervan volgens een biopsychosociaal model waarin alle potentieel bijdragende factoren worden geïntegreerd de beste weg voorwaarts voor zowel de diagnose als de behandeling van vermoeidheid bij hemodialysepatiënten.

De Promotie

Astrid Brys promoveerde op het proefschrift ‘A biopsychosocial approach to fatigue in patients on chronic haemodialysis treatment’ op zowel 26 maart 2021 aan Maastricht University als op 8 april 2021 aan de Catholic University of the Sacred Heart in Rome (Italië).

De promotoren waren respectievelijk prof. dr. C.M. van Heugten en prof. dr. G. Gambaro. Als copromotoren traden respectievelijk dr. B. Lenaert en dr. M. Bossola op.

Dr. A.D.H.M. Brys

Eerste geslaagde transplantatie van varkensnier in levende mens

mrt 2024 | Niertransplantatie

Lees meer over Eerste geslaagde transplantatie van varkensnier in levende mens

Cystatine C meenemen in schatting nierfunctie bij ouderen

mrt 2024 | Chronische nierschade, Ouderen

Lees meer over Cystatine C meenemen in schatting nierfunctie bij ouderen

36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

mrt 2024

Lees meer over 36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

Nieuw instrument voor bepaling oorzaak afstoting donornier

mrt 2024 | Niertransplantatie

Lees meer over Nieuw instrument voor bepaling oorzaak afstoting donornier

Gunstig effect van sibeprenlimab bij IgA-nefropathie

mrt 2024 | Chronische nierschade

Lees meer over Gunstig effect van sibeprenlimab bij IgA-nefropathie

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

11 mrt 2024 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

27 feb 2024 om 20:00 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

ASN Highlights 2023

28 nov 2023 om 20:30 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over ASN Highlights 2023

ERA Highlights 2023

11 jul 2023 om 20:00 | Dialyse, Niertransplantatie

Lees meer over ERA Highlights 2023

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met zeer hoog risico

30 mrt 2023 om 20:30 | Chronische nierschade, Diabetes, Hartfalen

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met zeer hoog risico

Recidiverende nierstenen: diagnostiek en behandeling vereist een multidisciplinaire aanpak!

14 mrt 2023

Lees meer over Recidiverende nierstenen: diagnostiek en behandeling vereist een multidisciplinaire aanpak!

Expertdebat SLE en lupus nefritis - Deel 2

21 dec 2022 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE en lupus nefritis - Deel 2

ASN Highlights 2022

1 dec 2022 om 20:30 | Chronische nierschade, Niertransplantatie, SLE

Lees meer over ASN Highlights 2022
Er zijn geen e-learnings gevonden.

Chronische nierschade: tijd voor verandering!

dinsdag 9 jan 2024 t/m donderdag 25 apr 2024 | Chronische nierschade

Lees meer over Chronische nierschade: tijd voor verandering!

ERA in ORANJE 2024

vrijdag 24 mei 2024 van 18:00 tot 21:45 | Chronische nierschade

Lees meer over ERA in ORANJE 2024

ERA in RED 2024

zaterdag 25 mei 2024 van 18:00 tot 21:45

Lees meer over ERA in RED 2024

Sotagliflozine verbetert CV-uitkomsten, ongeacht aanwezigheid van HVZ

apr 2022 | Atherosclerose, Diabetes

Lees meer over Sotagliflozine verbetert CV-uitkomsten, ongeacht aanwezigheid van HVZ

Gunstig effect van avacopan op nierfunctie bij ANCA-geassocieerde vasculitis

nov 2021 | Arteriitis

Lees meer over Gunstig effect van avacopan op nierfunctie bij ANCA-geassocieerde vasculitis

Nieruitkomsten in de ADVOCATE-trial

nov 2021 | Chronische nierschade

Lees meer over Nieruitkomsten in de ADVOCATE-trial

Immunologische respons bij dialyse- en niertransplantatiepatiënten met COVID-19

nov 2021 | Dialyse, Niertransplantatie, Virale infecties

Lees meer over Immunologische respons bij dialyse- en niertransplantatiepatiënten met COVID-19

Patiromeer voor hyperkaliëmie verlaagt ook serumfosfaat

nov 2021 | Chronische nierschade

Lees meer over Patiromeer voor hyperkaliëmie verlaagt ook serumfosfaat

Minder risico op nadelige nieruitkomsten en nierfalen met methylprednisolon bij IgA-nefropathie

nov 2021 | Chronische nierschade

Lees meer over Minder risico op nadelige nieruitkomsten en nierfalen met methylprednisolon bij IgA-nefropathie

Chloortalidon effectief voor hypertensie bij patiënten met gevorderde CNS

nov 2021 | Chronische nierschade

Lees meer over Chloortalidon effectief voor hypertensie bij patiënten met gevorderde CNS

Dapagliflozine vertraagt nierfunctiedaling bij CNS-patiënten

nov 2021 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over Dapagliflozine vertraagt nierfunctiedaling bij CNS-patiënten

Verminderde jeuk door difelikefalin correleert met betere slaapkwaliteit bij hemodialysepatiënten

nov 2021 | Chronische nierschade, Dialyse

Lees meer over Verminderde jeuk door difelikefalin correleert met betere slaapkwaliteit bij hemodialysepatiënten

ERA Highlights 2023 Podcast

aug 2023 | Dialyse, Niertransplantatie

Lees meer over ERA Highlights 2023 Podcast

Maximale RAAS-blokkade bij CKD-patiënten met (risico op) hyperkaliëmie

nov 2020

Lees meer over Maximale RAAS-blokkade bij CKD-patiënten met (risico op) hyperkaliëmie

MedNet Nefrologie 2023-03

dec 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-03

MedNet Nefrologie 2023-02

jul 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-02

MedNet Nefrologie 2023-01

apr 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-01

MedNet Nefrologie 2022-03

dec 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-03

MedNet Nefrologie 2022-02

jul 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-02

MedNet Nefrologie 2022-01

apr 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-01