Leidraad over tatoeëren in het colon

Delen via:

Om in het colon laesies vast te stellen zodat die op een later moment chirurgisch of endoscopisch verwijderd kunnen worden, kan gebruikgemaakt worden van tatoeages. In een internationale Delphi-overeenkomst zijn adviezen opgesteld over waar wel/niet, wanneer en hoe tatoeages uitgevoerd moeten worden.

Het is essentieel om neoplastische laesies in het colon of rectum nauwkeurig te lokaliseren, zodat ze tijdens de daaropvolgende surveillance of behandeling gedetecteerd kunnen worden. Door het ontbreken van betrouwbare interne anatomische oriëntatiepunten is het zoals bekend lastig om bij het endoscopische onderzoek in het colon de locatie te bepalen, vooral in het linker en transversale colon. Daardoor kan de tijdens endoscopie gerapporteerde locatie van colorectale kankers aanzienlijk verschillen van de feitelijke anatomische locatie tijdens een daaropvolgende chirurgische of endoscopische operatie.

Tatoeages

Om (pre)maligne laesies in het maag-darmkanaal beter te kunnen lokaliseren, wordt gebruikgemaakt van tatoeages. Daarbij wordt submucosaal inkt geïnjecteerd. Er is echter weinig onderzoek gedaan naar de indicaties en methodologie hiervan. Daardoor bestaat er grote variatie in de techniek en praktijkvoering van het tatoeëren. Dit wordt grotendeels op individuele basis uitgevoerd zonder duidelijke aanbevelingen of consensus voor het gebruik ervan. Deze onzekerheid kan leiden tot ongunstige uitkomsten, zoals een misleidende begeleiding van de endoscopische bevindingen richting de chirurgen, wat de chirurgische resultaten nadelig kan beïnvloeden.

Een ongepaste injectie van de tatoeage te dicht bij een poliep of ter plaatse van de polypectomie kan resulteren in fibrosevorming onder de poliep. Hierdoor kan het lastiger zijn om de poliep te verwijderen en neemt het risico op complicaties tijdens de polypectomie toe. Bovendien wordt het hierdoor wellicht onmogelijk om tijdens een daaropvolgende surveillance-colonoscopie een recidief adequaat te behandelen.

Vier verklaringen

Om consensus te bereiken over de indicaties en geschikte technieken voor het tatoeëren in het colon, zijn tijdens een internationale Delphi-overeenkomst 15 verklaringen goedgekeurd. Over de volgende 4 verklaringen is de hoogste mate van overeenstemming bereikt:

  • Het tatoeëren moet altijd worden gedaan na een endoscopische resectie van een laesie met verdenking op submucosale invasie.
  • Voor een colorectale laesie die in situ blijft, maar geschikt wordt geacht voor een endoscopische resectie, kan tatoeage worden gebruikt als de laesie moeilijk te detecteren wordt geacht bij een volgende endoscopie.
  • Een tatoeage mag nooit rechtstreeks geïnjecteerd worden in of onder een laesie die op een later tijdstip endoscopisch verwijderd kan worden.
  • De details van de tatoeage-injectie moeten duidelijk vermeld worden in het endoscopieverslag.

Referentie:

Medina-Prado L, Hassan C, Dekker E, et al. When and How To Use Endoscopic Tattooing in the Colon: An International Delphi Agreement. Clin Gastroenterol Hepatol. 2021;19:1038-50.

 

Commentaar dr. Lorenza Alvarez Herrero, MDL-arts in het St. Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein

Tatoeage is zoals bekend belangrijk voor de identificatie van colonlaesies, zodat die tijdens de daaropvolgende endoscopie of operatie gelokaliseerd kunnen worden. Er is behoefte aan duidelijke standaardisatie van de indicaties, techniek en documentatie van endoscopische tatoeage. Dit multidisciplinaire consensusdocument biedt een geschikte leidraad. Voor de Nederlandse praktijk zijn specifiek twee aspecten van belang.

Huidige stand Nederland

Het voorstel van deze internationale experts is om standaard alleen anaal op 3-5 cm van de tumor en in twee of drie kwadranten inkt te injecteren in een met fysiologische zout gemaakte bleb in de submucosa, voordat een laesie voor chirurgie wordt verwezen, lokalisaties in het coecum en het rectum uitgezonderd. Dit komt redelijk overeen met onze huidige Nederlandse richtlijn colorectaal carcinoom waarin geadviseerd om bij voorkeur op 3 of 4 plaatsen anaal van de tumor inkt aan te brengen in de darmwand.

Andere indicaties

Littekens na endoscopische resecties van (vermoedelijke) vroegcarcinomen dienen ook gemarkeerd te worden. Deze internationale experts zijn het erover eens dat je ook in deze gevallen 3-5 cm anaal van de tumor een tatoeage dient te plaatsen. In dit geval volstaat één inktmarkering. In de Nederlandse praktijk komt het vaak voor dat de tatoeage al is aangebracht bij detectie, dus voorafgaande aan de endoscopische resectie. Het is belangrijk te beseffen dat als een laesie er nog endoscopisch uit moet, de tatoeage niet te dicht bij de afwijking wordt gezet, omdat dat de endoscopische resectie sterk bemoeilijkt. Je moet dus erop letten om afstand te houden van de laesie (3-5 cm) en niet een te grote inktplek te maken die uitwaaiert onder de laesie door.

Tot slot wordt geadviseerd om bij een onopvallende laesie die er op termijn endoscopisch uit moet, een tatoeage achter te laten. Dit is iets wat wellicht vaker gedaan zou kunnen worden. Soms ben je namelijk lange tijd aan het zoeken naar een onopvallende of kleine laesie. Maar ook hier geldt één tatoeage anaal op afstand (3-5 cm) en niet te groot, om te voorkomen dat de inkt onder de laesie terechtkomt, zodat een endoscopische resectie niet bemoeilijkt wordt.

36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

mrt 2024

Lees meer over 36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

Gunstige uitkomsten van drainloze alvleesklieroperatie

mrt 2024 | Chirurgie

Lees meer over Gunstige uitkomsten van drainloze alvleesklieroperatie

Effectiviteit van fenofibraat bij therapienaïeve patiënten met primaire biliaire cholangitis

mrt 2024 | Hepatologie

Lees meer over Effectiviteit van fenofibraat bij therapienaïeve patiënten met primaire biliaire cholangitis

Sintilimab bij niet-resectabel adenocarcinoom van de maag of gastro-oesofageale overgang

mrt 2024 | Immuuntherapie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Sintilimab bij niet-resectabel adenocarcinoom van de maag of gastro-oesofageale overgang

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Promotie: Beeldvorming rondom levertransplantatie bij kinderen

mrt 2024 | Hepatologie

Lees meer over Promotie: Beeldvorming rondom levertransplantatie bij kinderen

Mastering Chronic Pancreatitis Pain: A Multidisciplinary Approach and Practical Solutions

6 feb 2024 om 20:00

Lees meer over Mastering Chronic Pancreatitis Pain: A Multidisciplinary Approach and Practical Solutions

Minder besproken symptomen bij colitis ulcerosa: hoe pakken we ze aan?

1 sep 2023 | IBD

Lees meer over Minder besproken symptomen bij colitis ulcerosa: hoe pakken we ze aan?

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Nieuwe behandeloptie voor Eosinofiele Oesofagitis (EoE)

16 mei 2023 om 20:00 | Oesofagitis

Lees meer over Nieuwe behandeloptie voor Eosinofiele Oesofagitis (EoE)

Antistolling en bloedingen

8 dec 2022 om 20:00

Lees meer over Antistolling en bloedingen

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Gewone symptomen van zeldzame ziekten

27 sep 2022

Lees meer over Gewone symptomen van zeldzame ziekten

JAK-remmers in de klinische praktijk: inzichten vanuit verschillende disciplines

28 mrt 2022 om 19:30 | IBD

Lees meer over JAK-remmers in de klinische praktijk: inzichten vanuit verschillende disciplines

Webcast Bridging the Gaps in Inflammatory bowel disease (IBD)

25 mrt 2022 | IBD

Lees meer over Webcast Bridging the Gaps in Inflammatory bowel disease (IBD)

e-learning Acute pancreatitis

Pancreatitis

Lees meer over e-learning Acute pancreatitis

e-learning: Verbeterde zorg voor slokdarm- en maagkanker

Chirurgie

Lees meer over e-learning: Verbeterde zorg voor slokdarm- en maagkanker

UEG in ORANJE 2024

zondag 13 okt 2024 van 18:00 tot 21:45 | IBD

Lees meer over UEG in ORANJE 2024

Neoadjuvant FOLFOX niet-inferieur aan chemoradiotherapie bij rectumcarcinoom

jun 2023 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie, Radiotherapie

Lees meer over Neoadjuvant FOLFOX niet-inferieur aan chemoradiotherapie bij rectumcarcinoom

Semaglutide, empagliflozine en PYY3-36 verminderen leververvetting

mei 2023

Lees meer over Semaglutide, empagliflozine en PYY3-36 verminderen leververvetting

Nieuwe middelen om CMV-infecties te voorkomen na transplantaties

apr 2023 | Niertransplantatie, Virale infecties

Lees meer over Nieuwe middelen om CMV-infecties te voorkomen na transplantaties

TL1A-remmer PRA023 verbetert klinische remissie bij patiënten met matig tot ernstig actieve colitis ulcerosa

mrt 2023 | IBD

Lees meer over TL1A-remmer PRA023 verbetert klinische remissie bij patiënten met matig tot ernstig actieve colitis ulcerosa

Ustekinumab en adalimumab presteren beter dan infliximab bij de ziekte van Crohn in de real-world

mrt 2023 | IBD

Lees meer over Ustekinumab en adalimumab presteren beter dan infliximab bij de ziekte van Crohn in de real-world

Verlengde behandeling met filgotinib veilig en werkzaam bij matig tot ernstig actieve colitis ulcerosa

mrt 2023 | IBD

Lees meer over Verlengde behandeling met filgotinib veilig en werkzaam bij matig tot ernstig actieve colitis ulcerosa

Toevoeging anakinra aan corticosteroïden niet geassocieerd met betere uitkomst ernstige colitis ulcerosa

mrt 2023 | IBD

Lees meer over Toevoeging anakinra aan corticosteroïden niet geassocieerd met betere uitkomst ernstige colitis ulcerosa

TL1A-remmer verbetert klinische en endoscopische uitkomstmaten bij matig tot ernstig actieve ziekte van Crohn

mrt 2023 | IBD

Lees meer over TL1A-remmer verbetert klinische en endoscopische uitkomstmaten bij matig tot ernstig actieve ziekte van Crohn

Machinelearningmodellen identificeren patiënten met inflammatoire darmziekte in administratieve gegevens

mrt 2023 | IBD

Lees meer over Machinelearningmodellen identificeren patiënten met inflammatoire darmziekte in administratieve gegevens

Podcast Exocriene pancreasinsufficiëntie

nov 2023 | Pancreatitis

Lees meer over Podcast Exocriene pancreasinsufficiëntie

Podcast - Optimalisatie van biologicals bij patiënten met inflammatoire darmziekten

sep 2023 | IBD

Lees meer over Podcast - Optimalisatie van biologicals bij patiënten met inflammatoire darmziekten

Podcast Acute pancreatitis

apr 2023 | Pancreatitis

Lees meer over Podcast Acute pancreatitis

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Podcast - Periampullaire tumoren: maak onderscheid

nov 2021

Lees meer over Podcast - Periampullaire tumoren: maak onderscheid

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

Diagnose en behandeling van inflammatoire darmziekten (IBD)

dec 2020 | IBD

Lees meer over Diagnose en behandeling van inflammatoire darmziekten (IBD)

Leefstijl en voeding bij levercirrose en hepatische encefalopathie

jan 2020 | Hepatologie

Lees meer over Leefstijl en voeding bij levercirrose en hepatische encefalopathie

MedNet gatro-enterologie 2024-01

mrt 2024

Lees meer over MedNet gatro-enterologie 2024-01

MedNet Gastro-enterologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2023-04

MedNet Gastro-enterologie 2023-03

sep 2023

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2023-03

MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

sep 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

MedNet Gastro-enterologie 2023-02

jul 2023

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2023-02

MedNet Gastro-enterologie 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2023-01

MedNet Gastro-enterologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2022-04

MedNet Gastro-enterologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2022-03

MedNet Gastro-enterologie 2022-02

jun 2022

Lees meer over MedNet Gastro-enterologie 2022-02