MS in tijden van COVID-19

Delen via:

Hebben MS-patiënten meer kans op COVID-19 en een ernstig beloop daarvan? Kunnen MS-patiënten goede immuniteit opbouwen tegen SARS-CoV-2? En kunnen MS-patiënten zich veilig laten vaccineren? Dr. Zoé van Kempen, neuroloog in het MS Centrum Amsterdam, geeft antwoord op deze prangende vragen in de huidige COVID-19-periode.

Hebben MS-patiënten meer kans op COVID-19?

“Als MS-patiënten geen medicatie gebruiken, hebben ze geen hoger risico op virale infecties, maar als ze wel immunosuppressieve medicatie gebruiken, dan is dat risico vaak wel verhoogd. De incidentie van COVID-19 bij MS-patiënten lijkt vergelijkbaar met de algemene bevolking. Daar staat tegenover dat virale infecties het risico op exacerbaties bij MS verhogen. COVID-19 lijkt ook geassocieerd met exacerbaties bij MS-patiënten. Het is daarom goed als iedereen de huidige algemene adviezen die gelden voor de algemene bevolking, volgt. We raden MS-patiënten af op eigen initiatief te beslissen om de medicatie te stoppen, omdat daar vaak hoge risico’s aan vastzitten.”

Hebben MS-patiënten een grotere kans op een ernstig beloop van COVID-19?

“In cohorten uit Italië, Frankrijk, Nederland en een wereldwijd cohort zijn risicofactoren voor een ernstig beloop van COVID-19 naar voren gekomen. Ten eerste gelden dezelfde risicofactoren als voor de algemene bevolking: hogere leeftijd, mannelijke geslacht en comorbiditeit, vooral obesitas.

Op het gebied van MS blijken progressieve ziekte, meer invaliditeit (hogere EDSS) en gebruik van anti-CD20-therapie risicofactoren te zijn voor een ernstiger beloop van COVID-19. In Nederland gebruiken we vooral ocrelizumab, maar in het buitenland ook rituximab. Ze veroorzaken beide een toegenomen risico op ziekenhuisopnames in het algemeen en ic-opnames in het bijzonder. Daarnaast geeft rituximab een toegenomen risico op intubatie. Er lijkt geen toegenomen kans te zijn op overlijden. In het Italiaanse cohort bleek een recente methylprednison-stootkuur een risicofactor te zijn voor een ernstig beloop van COVID-19. Methylprednisolon werkt algemeen afweeronderdrukkend. We zijn derhalve terughoudender om dat in deze periode in geval van een exacerbatie te geven.”

Wat is het effect van anti-CD20 op de afweerrespons tegen SARS-CoV-2?

“Deze therapieën, zoals ocrelizumab en rituximab, werken langdurig. Ze worden tweemaal per jaar via een infuus gegeven, maar ze werken waarschijnlijk een stuk langer. Anti-CD20-therapie induceert B-celdepletie; dan verwacht je minder antistofvorming, ook tegen SARS-CoV-2. Er zijn echter veel voorbeelden van patiënten die ondanks volledige B-cel depletie goed SARS-CoV-2 kunnen klaren. Dit is waarschijnlijk te verklaren door een behouden T-celafweer.”

Wat is uw advies over het gebruik van inductietherapie?

“Over de invloed van inductietherapieën, zoals stamceltransplantatie, alemtuzumab en cladribine, op het beloop van COVID-19 is minder informatie beschikbaar. Ik denk dat weinigen in Nederland in deze periode inductietherapieën geven uit angst voor een besmetting met SARS-CoV-2 tijdens de periode van diepe immunologisch depletie. Als het immuunsysteem weer is opgebouwd, dan hebben we geen reden om aan te nemen dat de patiënt SARS-CoV-2 niet zou kunnen klaren.”

Kunnen MS-patiënten goede immuniteit opbouwen tegen SARS-CoV-2?

“In een onderzoek van het MS Centrum Amsterdam, gepubliceerd in JAMA Neurology1, hebben we gekeken naar antistofvorming in een grote groep MS-patiënten die wel of geen COVID-19 hadden gehad. Conform de verwachting bleken patiënten die ocrelizumab gebruiken, minder antistoffen te maken. De vervolgvraag is hoeveel antistoffen nodig zijn om immuniteit op te bouwen, en of ze überhaupt nodig zijn. Mogelijk is de cellulaire immuniteit door de T-lymfocyten voldoende om een volgende infectie te voorkomen. Ook het verloop van de antistoffen bij deze groep patiënten is onzeker. Dat gaan we uitzoeken in een vervolgonderzoek. Daarnaast gaan we in deze groep MS-patiënten de antistofrespons na vaccinatie evalueren.”

Verhoogt vaccinatie het exacerbatierisico?

“Dat vragen patiënten zich ook af. Als je genoeg mensen vaccineert, dan kan toevallig daarna iemand een exacerbatie krijgen, maar weet je niet wat de oorzaak is. In onderzoek naar het gebruik van andere vaccins bij MS-patiënten, ook bij een gelijktijdig gebruik van medicatie, zijn niet-levende vaccins over het algemeen veilig gebleken. Ze verhogen niet het risico op exacerbaties. Een recent cohort van 555 MS-patiënten toonde geen toegenomen exacerbatierisico na vaccinatie.2 Dat willen we wel bevestigd zien, maar in het algemeen denken we dat vaccineren bij MS-patiënten veilig is.”

Kunnen MS-patiënten zich veilig laten vaccineren?

“Het advies dat voor iedereen geldt, is: laat je vaccineren. Het risico op exacerbaties is waarschijnlijk hoger bij COVID-19 dan bij een vaccinatie. Een studie met onder andere patiënten van het MS Centrum Amsterdam die december vorig jaar is uitgevoerd en in The Lancet Rheumatology is gepubliceerd, liet zien dat MS-patiënten even bereid zijn om zich te laten vaccineren als gezonde controles.3 Dit is goed nieuws, nu maar hopen dat deze groep zo snel mogelijk gevaccineerd kan worden.”

Ook interessant voor u: de video’s van Optimale MSzorg

Referenties

  1. van Kempen ZLE, Strijbis EMM, Al MMCT, et al. SARS-CoV-2 Antibodies in Adult Patients With Multiple Sclerosis in the Amsterdam MS Cohort. JAMA Neurol. 2021 Apr 30.
  2. Achiron A, Dolev M, Menascu S, et al. COVID-19 vaccination in patients with multiple sclerosis: What we have learnt by February 2021. Mult Scler. 2021;27:864-870.
  3. Boekel L, Hooijberg F, van Kempen ZLE, et al. Perspective of patients with autoimmune diseases on COVID-19 vaccination. Lancet Rheumatol. 2021;3:e241-e243.

Overzicht aerosolvormende handelingen gepubliceerd

apr 2020

Lees meer over Overzicht aerosolvormende handelingen gepubliceerd

Hersenstichting verwacht forse stijging aantal hersenpatiënten door coronavirus

apr 2020

Lees meer over Hersenstichting verwacht forse stijging aantal hersenpatiënten door coronavirus

Diepe hersenstimulatie kan onder narcose

apr 2020 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over Diepe hersenstimulatie kan onder narcose

Geen groot effect van vitamine D op MS

apr 2020 | Multipele Sclerose

Lees meer over Geen groot effect van vitamine D op MS

Neurologie in tijden van COVID-19

apr 2020 | Virale infecties

Lees meer over Neurologie in tijden van COVID-19

Zorg voor patiënten met chronische pijn tijdens COVID-19-pandemie

apr 2020

Lees meer over Zorg voor patiënten met chronische pijn tijdens COVID-19-pandemie

Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

2 mei 2024 om 18:00

Lees meer over Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

Neurologisch Jaaroverzicht 2023

20 feb 2024 | Bewegingsstoornissen, Dementie, Epilepsie, Hoofdpijn, Multipele Sclerose, Neuro-vasculair

Lees meer over Neurologisch Jaaroverzicht 2023

Masterclass Wervelkolom Welzijn: hedendaagse inzichten en oplossingen

30 jan 2024 om 20:00

Lees meer over Masterclass Wervelkolom Welzijn: hedendaagse inzichten en oplossingen

Plaatsbepaling van device-aided therapies (DATs) bij de ziekte van Parkinson

7 aug 2023 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over Plaatsbepaling van device-aided therapies (DATs) bij de ziekte van Parkinson

MS: welk middel voor welke patiënt?

9 mrt 2023 | Multipele Sclerose

Lees meer over MS: welk middel voor welke patiënt?

Neurologisch Jaaroverzicht 2022

1 feb 2023 | Bewegingsstoornissen, Dementie, Epilepsie, Hoofdpijn, Multipele Sclerose, Neuro-vasculair

Lees meer over Neurologisch Jaaroverzicht 2022

Antistolling en bloedingen

8 dec 2022 om 20:00

Lees meer over Antistolling en bloedingen

Masterclass Diabetes: Pijn & Polyfarmacie

20 okt 2022 | Diabetes

Lees meer over Masterclass Diabetes: Pijn & Polyfarmacie

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog
Er zijn geen e-learnings gevonden.

B-cel therapieën bij MS: impact op immunologie

maandag 10 jun 2024 van 18:00 tot 21:30 | Multipele Sclerose, Vaccinatie

Lees meer over B-cel therapieën bij MS: impact op immunologie

EAN in ORANJE 2024

maandag 1 jul 2024 van 18:00 tot 21:45 | Bewegingsstoornissen, Epilepsie, Neuro-vasculair

Lees meer over EAN in ORANJE 2024

Patiënten gebruiken niet-orale migrainemedicatie voor beter en sneller effect

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over Patiënten gebruiken niet-orale migrainemedicatie voor beter en sneller effect

Veel MS-patiënten hebben ook migraine

dec 2023 | Hoofdpijn, Multipele Sclerose

Lees meer over Veel MS-patiënten hebben ook migraine

Werkelijke migraineprevalentie bij mannen moeilijk te schatten

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over Werkelijke migraineprevalentie bij mannen moeilijk te schatten

Hoofdpijn na COVID-19-vaccinatie

dec 2023 | Hoofdpijn, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over Hoofdpijn na COVID-19-vaccinatie

De rol van genetica en biomarkers bij migraine nog niet opgehelderd

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over De rol van genetica en biomarkers bij migraine nog niet opgehelderd

Triptanen te vaak onterecht voorgeschreven

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over Triptanen te vaak onterecht voorgeschreven

CAPTURE-studie zal inzicht geven in het leven van de migrainepatiënt

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over CAPTURE-studie zal inzicht geven in het leven van de migrainepatiënt

Grotere kans non-respons op CGRP bij mensen met psychiatrische problemen

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over Grotere kans non-respons op CGRP bij mensen met psychiatrische problemen

Beweging kan helpen bij clusterhoofdpijn

dec 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over Beweging kan helpen bij clusterhoofdpijn

Podcast: AI in stroke - Using deep learning to predict clinical outcomes after stroke

jan 2024 | Neuro-vasculair

Lees meer over Podcast: AI in stroke - Using deep learning to predict clinical outcomes after stroke

Podcast: Stem cell therapy for PD - A new era for managing Parkinson’s disease?

dec 2023 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over Podcast: Stem cell therapy for PD - A new era for managing Parkinson’s disease?

Podcasts migraine: de laatste ontwikkelingen in de behandeling van migraine

aug 2021 | Hoofdpijn

Lees meer over Podcasts migraine: de laatste ontwikkelingen in de behandeling van migraine

Real World Evidence in MS

jan 2020 | Multipele Sclerose

Lees meer over Real World Evidence in MS

MedNet Neurologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-04

MedNet Neurologie 2023-03

sep 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-03

MedNet Neurologie 2023-02

jun 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-02

MedNet Neurologie 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-01

MedNet Neurologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-04

MedNet Neurologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-03

MedNet Neurologie 2022-02

jun 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-02

MedNet Neurologie 2022-01

mrt 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-01