MTB vertaalt tumoreigenschappen naar optimale behandeling

Delen via:

Een Moleculaire Tumor Board (MTB) is een relatief nieuwe overlegvorm waarin medisch specialisten patiënten bespreken op basis van het moleculair profiel van de tumor. In dit kader heeft longarts Anne van Lindert vanuit het UMC Utrecht contact met haar collega-longarts Joop de Langen in het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam. Bij dat overleg heeft ook KMBP’er (klinisch moleculair bioloog in de pathologie) Wendy de Leng van het UMC Utrecht een centrale rol. Gezamenlijk vertellen zij over de opzet en de waarde van de MTB.

De genetica heeft het vak van longarts erg veranderd, stelt De Langen. Voorheen werd longkanker verdeeld in kleincellig en grootcellig, met bij grootcellig een onderscheid tussen plaveiselcel- en adenocarcinoom. “Het was een duidelijke indeling die helderheid gaf over de behandeling. Het aantal keuzes was beperkt. Maar de komst van de genetica heeft ons vak in korte tijd veel ingewikkelder gemaakt. Er zijn veel medicamenten gekomen, die allemaal bedoeld zijn voor kleine subgroepen van patiënten.”

Er zijn inmiddels veel genmutaties bekend met allemaal een eigen behandeling. En de ontwikkelingen gaan heel snel. Voor de EGFR-mutatie heeft het ongeveer 10 jaar geduurd voordat er een eerstelijnsbehandeling was. Maar nu ontwikkelen meerdere farmaceuten tegelijkertijd middelen die soms ook weer na elkaar werken. “Daarom is een organisatiestructuur nodig om de tumoreigenschappen bij de patiënt te vertalen naar de optimale behandeling”, vervolgt De Langen. “Dat lukt je niet meer als longarts of als patholoog alleen. Je hebt elkaars kennis nodig om de juiste behandeling te bepalen.”

Input en kennis van clinici

In tegenstelling tot het multidisciplinaire overleg (MDO), geeft een MTB een behandeladvies op basis van alle beschikbare kennis van de moleculaire afwijkingen in de tumor. Volgens De Leng werd de eerste aanzet tot de MTB zo’n vijf jaar geleden gegeven. Er vindt steeds meer complexe moleculaire diagnostiek plaats, zoals ‘next generation sequencing’, maar aanvankelijk was er alleen binnen de afdeling Pathologie overleg over de uitslagen daarvan. “Voor het selecteren van behandelopties op basis van mutatieanalyse is input en kennis nodig van clinici. Daarom hebben we contact gezocht met specialisten als longartsen en oncologen. Ook andere academische centra en enkele grotere perifere centra hebben al enkele jaren een MTB. Zo’n overleg is voor iedereen heel leerzaam en past bij goed en efficiënt gebruik van geneesmiddelen. Want voordat je een dure behandeling inzet, wil je uiteraard weten of die kans van slagen heeft bij die patiënt.”

De Langen voegt eraan toe dat het niet alleen gaat om enkele mutaties, maar ook om co-mutaties. Het volledige DNA-profiel van de patiënt wordt belangrijk. “Dat gaat over heel veel data. Juist daarvoor is de MTB ingericht. Maar niet alle patiënten worden in een MTB besproken. Want veel centra hebben nog geen toegang tot zo’n overleg. We kunnen dat dus nog verder organiseren, door MTB’s ook open te stellen voor specialisten en verwijzers in die centra. Daarvoor zijn nog wel enkele stappen nodig, bijvoorbeeld een uniek patiëntnummer voor patiënten die in een MTB besproken worden. Maar je wilt in een MTB gezamenlijk patiëntendata kunnen beoordelen, dus hoe deel je die tussen ziekenhuizen? Dat zijn nog praktische zaken om te regelen. Deze ontwikkeling wordt steeds belangrijker, want al een derde van alle longkankerpatiënten komt in aanmerking voor doelgerichte behandeling. Ideaal is als alle ziekenhuizen toegang hebben tot een MTB.”

Complexer

De ontwikkelingen betreffen niet alleen de behandeling: ook de complexiteit van de testen neemt toe. Daarom is het van belang om deze goed en in de juiste volgorde toe te passen, en bovendien om de uitkomsten gezamenlijk te interpreteren. “Ook het opstellen van genetische profielen in de oncologie heeft zich ontzettend snel ontwikkeld en is nog in volle gang”, aldus Van Lindert. “Longartsen hebben over het algemeen niet veel kennis over deze profilering. Dat maakt het lastig om uitslagen en ook de beperkingen daarvan te duiden. Is het bijvoorbeeld een somatische of een kiembaanmutatie? Het is lastig om dat uit een pathologieverslag te halen. Die rapportages zijn bovendien niet standaard opgesteld, ook daar is nog een verbeterslag te maken. Dus veel aspecten worden ingewikkelder. Het gaat te snel voor de gemiddelde clinicus om het allemaal bij te houden.”

Van Lindert noemt als groot voordeel van een MTB dat iedereen ervan leert. “Het is educatie van de hele groep. Nog los van de klinische zorg is er samenwerking en kennisdeling. Dat is een mooi neveneffect. Daarnaast heeft het overleg natuurlijk positieve gevolgen voor de patiënt.”

Weinig weefsel beschikbaar

De Langen noemt nog een ander pluspunt, dat te maken heeft met diagnostiek. Niet alle ziekenhuizen testen op dezelfde manier: de een wat minder uitgebreid dan de ander en soms worden verschillende testen achter elkaar gedaan. In geval van longkanker is er meestal weinig weefsel beschikbaar. “Op een gegeven moment is het materiaal op. Het helpt daarom enorm om vooraf te bedenken welke testen nodig en zinvol zijn met het beperkte patiëntweefsel. Daarvoor is goed overleg nodig tussen longarts en patholoog, zodat beiden weten wat moet gebeuren. Het is heel prettig om in een MTB daarover met elkaar in gesprek te zijn. Je hoort als longarts hoe moeilijk het voor de patholoog is om met weinig materiaal goede testen te doen. Het is sowieso goed om van elkaar te horen of de werkwijze voor beiden aan de verwachtingen voldoet en om dat regelmatig met elkaar kort te sluiten.”

Volgens De Leng helpt het daarbij dat oncologische zorg steeds meer in regionale netwerken wordt georganiseerd. Zij hoopt dat MTB’s daarin een plek zullen krijgen. “Wellicht met een centrale MTB binnen een netwerk, waarin patiënten kunnen worden aangemeld en besproken. Ik merk in de regio Utrecht dat steeds meer ziekenhuizen daarvan het belang zien. Zij willen graag aansluiten bij de MTB. Dus de bewustwording is er en we gaan de goede kant op.”

Essentiële rol

Van Lindert onderstreept het belang van deelname van een KMBP’er. Die functie is volgens haar nog relatief onbekend bij oncologen. “Wendy heeft een essentiële rol in de diagnostiek met behulp van DNA-mutatieanalyse. Clinici werken van oudsher veel samen met pathologen, maar een KMBP’er heeft een belangrijke aanvullende functie.” De Leng zelf zegt daarover: “Mijn functie bestaat nog niet zo lang. Ik werk binnen de afdeling Pathologie samen met de patholoog. Die doet de histologische analyse en de KMBP’er de genetische analyse. Die bevindingen samen leiden tot een diagnose. Analyse van DNA-mutaties is een redelijk nieuw vakgebied en de KMBP’er kijkt mee of de juiste testen worden gedaan en de goede targets worden geanalyseerd. Nauw contact met de kliniek is daarvoor essentieel.”

De organisatie van een MTB kan ieder ziekenhuis zelf bepalen. Het kan bijvoorbeeld aan het eind van een regulier MDO. In het UMC Utrecht is de MTB digitaal en tweewekelijks op een vast tijdstip, met ook deelname van het Meander en het Gelre ziekenhuis. Volgens Van Lindert vraagt het zo een kleine tijdsinvestering van de deelnemers en levert het altijd veel op. “In elk ziekenhuis is dit haalbaar. En het krijgt nog meer waarde als het regionaal gebeurt met andere centra. Dat is efficiënter en leerzamer voor de hele groep. Voor onze MTB heb ik ook Joop gevraagd. Ik kende hem al als fijne collega en hij heeft veel oncologische kennis en daarmee voor ons een consulterende functie. Ik hoop dat we van onze MTB een overleg kunnen maken voor de hele regio.”

Gedegen voorbereid

Landelijk wordt nu gewerkt aan herstructurering van MDO’s. De Langen is daar als oncologisch longarts bij betrokken. Een van de punten daarbij is welke patiënten in een regionaal MDO besproken moeten worden, of bij zeldzame indicaties zelfs landelijk. “Dat zou in de toekomst ook voor MTB’s een opzet kunnen zijn.”

De Langen ziet dat het Utrechtse MTB goed is georganiseerd en gedegen wordt voorbereid: “Met een powerpointpresentatie over relevante oncogene mutaties, bewijsvoering en mogelijke behandelingen daartegen. Zowel longartsen als medisch oncologen nemen actief deel aan de MTB, evenals de patholoog en KMBP’er. Ik vind het een mooi voorbeeld van hoe het kan, ook door expertise van buiten erbij te betrekken.”

Data verzamelen

Vanuit het Radboudumc in Nijmegen is de afgelopen vijf jaar gewerkt aan het landelijke PATH-project (Predictieve Analyse voor Therapie), met als doel een gecoördineerde aanpak om doelgerichte medicatie beter toegankelijk te maken voor alle kankerpatiënten in Nederland. PATH is onderdeel van het ZonMw-programma Personalised Medicine. Op de website van PATH staan 9 MTB’s genoemd die inmiddels actief zijn. “Binnen het project is een rondzending geweest van casussen”, weet longarts Anne van Lindert. “Zo is nagegaan of verschillende MTB’s onafhankelijk van elkaar hetzelfde behandeladvies geven. Het bleek dat de adviezen goed overeenkwamen. Wat dat betreft doen de MTB’s het dus goed, maar er zijn nog wel verbeteringen mogelijk. Bijvoorbeeld dat we niet alleen de patiënt bespreken, maar dat het behandeladvies ook daadwerkelijk wordt opgevolgd en dat we data daarover gaan verzamelen. Zo ontstaat een lerend systeem over bijzondere casussen.”

Inmiddels is een begin gemaakt met zo’n landelijke database. Verschillende MTB’s maken daar al gebruik van.

Ook interessant voor u: Langetermijnresultaten van SABR bij operabel stadium I NSCLC

Toegang tot zorg bij vroegstadium longkanker in Europa moet beter

mrt 2024 | Immuuntherapie, Longoncologie

Lees meer over Toegang tot zorg bij vroegstadium longkanker in Europa moet beter

Van klacht naar claim: hoe voorkom je escalatie?

mrt 2024

Lees meer over Van klacht naar claim: hoe voorkom je escalatie?

Kenmerken voor respons op antibiotica bij bronchiëctasie

feb 2024

Lees meer over Kenmerken voor respons op antibiotica bij bronchiëctasie

Op zoek naar de perfecte dosis carboplatine bij longkanker

feb 2024 | Borstkanker, Gynaecologische oncologie, Longoncologie

Lees meer over Op zoek naar de perfecte dosis carboplatine bij longkanker

Meerdere virussen en bacteriën oorzaak stijging longontstekingen

feb 2024 | Bacteriële infecties, Pneumonie, Virale infecties

Lees meer over Meerdere virussen en bacteriën oorzaak stijging longontstekingen

25ste Nationale Longkanker Symposium

feb 2024 | Chirurgie, Immuuntherapie, Longoncologie, Radiotherapie

Lees meer over 25ste Nationale Longkanker Symposium

Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

2 mei 2024 om 18:00

Lees meer over Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

Pulmo Lounge 2: Exacerbaties in COPD

26 mrt 2024 om 20:00 | COPD, Vaccinatie

Lees meer over Pulmo Lounge 2: Exacerbaties in COPD

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Online live GOLD-café 15 januari 2024

15 jan 2024 om 19:30 | COPD

Lees meer over Online live GOLD-café 15 januari 2024

Is Disease Remission haalbaar bij ernstig astma?

5 jan 2024 | Astma

Lees meer over Is Disease Remission haalbaar bij ernstig astma?

RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

27 nov 2023 om 20:00 | Ouderen, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

Pulmo Pubquiz 2023

31 okt 2023 om 20:00 | Astma, COPD, ILD

Lees meer over Pulmo Pubquiz 2023

Ernstig astma: zijn de behandeldoelen ambitieus genoeg? De huisarts en longarts in gesprek

11 jul 2023 | Astma

Lees meer over Ernstig astma: zijn de behandeldoelen ambitieus genoeg? De huisarts en longarts in gesprek

Biologicals voor de bovenste en onderste luchtwegen, kunt u rationeel kiezen?

26 jun 2023 | Astma

Lees meer over Biologicals voor de bovenste en onderste luchtwegen, kunt u rationeel kiezen?

ERS 2023 videoverslagen

COPD

Lees meer over ERS 2023 videoverslagen

LANdelijk Longcongres 2024

vrijdag 19 apr 2024 van 08:45 tot 17:00 | COPD

Lees meer over LANdelijk Longcongres 2024

Eerste onderzoek naar Long COVID bij kinderen en adolescenten

mrt 2024 | Virale infecties

Lees meer over Eerste onderzoek naar Long COVID bij kinderen en adolescenten

Ami-laz als eerstelijnsbehandeling bij EGFR-gemuteerd, gevorderd NSCLC

okt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Ami-laz als eerstelijnsbehandeling bij EGFR-gemuteerd, gevorderd NSCLC

Vertragingen in kankerzorgtraject en de rol van AI

okt 2023 | Borstkanker, Longoncologie, Maag-darm-leveroncologie, Uro-oncologie

Lees meer over Vertragingen in kankerzorgtraject en de rol van AI

Meerwaarde perioperatieve toevoeging nivolumab bij NSCLC

okt 2023 | Immuuntherapie, Longoncologie

Lees meer over Meerwaarde perioperatieve toevoeging nivolumab bij NSCLC

ESMO in FOCUS 2023

okt 2023 | Borstkanker, Longoncologie, Uro-oncologie

Lees meer over ESMO in FOCUS 2023

Afbouw ICS bij type 2-laag, obesitas-gerelateerd astma mogelijk zonder verlies astmacontrole

okt 2023 | Astma

Lees meer over Afbouw ICS bij type 2-laag, obesitas-gerelateerd astma mogelijk zonder verlies astmacontrole

Atopie beschermt tegen alvleesklierkanker

okt 2023 | Astma, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Atopie beschermt tegen alvleesklierkanker

Anafylactische reactie door biological voor astma is zeldzaam

okt 2023 | Astma

Lees meer over Anafylactische reactie door biological voor astma is zeldzaam

Toename klinische remissie bij type 2 astma door behandeling met dupilumab

okt 2023 | Astma

Lees meer over Toename klinische remissie bij type 2 astma door behandeling met dupilumab

Zorgtransitie: Thuistoedieningspilot met anti-IL5 behandelingen voor ernstig astma

nov 2021 | Astma

Lees meer over Zorgtransitie: Thuistoedieningspilot met anti-IL5 behandelingen voor ernstig astma

MedNet Longziekten 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-04

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Longziekten 2023-03

sep 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-03

MedNet Longziekten 2023-02

jul 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-02

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023

MedNet Longziekten 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Longziekten 2023-01

MedNet Longziekten 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Longziekten 2022-04

MedNet Oncologie special Longkanker 2022

nov 2022

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2022

MedNet Longziekten 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Longziekten 2022-03