Ontwikkeling streptokokkenziekte in Nederland

Delen via:

Door de invoering van geconjugeerde vaccins in het Rijksvaccinatieprogramma is de incidentie van bacteriële meningitis in Nederland drastisch gedaald. Deze daling was het meest zichtbaar bij peuters en kleuters, bij wie het aantal gevallen meningitis met wel 90% is afgenomen. Zo heeft de invoering van de Haemophilus influenzae type b-vaccinatie in 1993 meningitis veroorzaakt door H. influenzae bijna volledig uitgeroeid en heeft ook de introductie van meningokokken- en pneumokokkenvaccins de incidentie van meningitis substantieel doen afnemen. Echter was de impact hiervan enigszins beperkt door een gelijktijdige opkomst van serotypes/groepen die niet gedekt werden door vaccins.

Door de afname van pneumokokken, meningokokken en Haemophilus-meningitis is de focus van het voorkómen van meningitis verschoven naar andere bacteriële verwekkers en leeftijdsgroepen. Met name bij pasgeborenen en ouderen zijn de ziektecijfers nog steeds erg hoog.

Invasieve groep-B-streptokokkenziekte bij zuigelingen

Bij pasgeborenen is Streptococcus agalactiae (groep-B-streptokokken; GBS) de belangrijkste verwekker van bacteriële meningitis, sepsis en pneumonie. In 1998 werd in Nederland de richtlijn ingevoerd die door middel van antibioticaprofylaxe tijdens de bevalling voor vrouwen met risicofactoren voor infectie, GBS-ziekte bij pasgeboren baby’s moest voorkomen. Echter heeft de invoering van deze richtlijn er niet toe geleid dat de ziekte afnam; de incidentie van GBS-sepsis bij pasgeborenen is zelfs gestaag toegenomen. Deze toename is met name te wijten aan de opkomst van een hypervirulent genetisch GBS-subtype (clonal complex 17 (CC17-A1).

Het vaccineren van de moeder tegen de GBS-bacterie is een veelbelovende nieuwe strategie om GBS-ziekte bij pasgeborenen te voorkomen. In Nederland heeft een pentavalent geconjugeerd polysacharide vaccin (tegen serotype Ia, Ib, II, III en V) de potentie om 97-98% van de invasieve GBS-ziekte bij jonge baby’s te voorkomen. Bovendien kan het ook tegen het hypervirulente CC17-A1-subtype werken, aangezien alle CC17-A1-isolaten serotype III zijn.

In een gematcht cohort van kinderen die GBS-ziekte hebben doorgemaakt in de eerste levensmaanden en kinderen met een vergelijkbare zwangerschapsduur, geslacht en geboortemaand/-jaar maar zonder GBS-ziekte, hebben we de langetermijnuitkomsten van GBS-ziekte onderzocht. We vonden een significant hoger sterftecijfer (7,6%) bij kinderen die GBS-ziekte hadden doorgemaakt vergeleken met de controlegroep (1,7%). Met name vroeggeboorte en meningitis waren geassocieerd met hogere sterftecijfers. Ook was er een grotere kans op neurologische ontwikkelingsstoornissen en extra ondersteuning op school/speciaal onderwijs na het doormaken van GBS-ziekte. Op de leeftijd van 10 jaar ging 8% van de kinderen die een GBS-sepsis en 12% van de kinderen die een GBS-meningitis hadden doorgemaakt naar het speciaal onderwijs, in vergelijking met maar 3% van de niet-blootgestelde controles.

Volwassenen met meningitis door GBS

GBS als veroorzaker van meningitis bij volwassenen is zeldzaam (1%). Het komt met name voor bij immuungecompromitteerde patiënten, bijvoorbeeld door alcoholisme en suikerziekte. Daarnaast heeft een derde van de patiënten een infectiehaard buiten het centraal zenuwstelsel; dit betreffen met name ernstige infecties zoals endocarditis (13%) en endoftalmitis (4%).

Hoewel GBS-dragerschap bij zwangere vrouwen uitgebreid is onderzocht, is er weinig bekend over GBS-dragerschap in de algemene populatie. In onze systematische literatuurreview en meta-analyse vonden we dat het GBS-dragerschapspercentage in de algehele volwassen populatie, zowel mannen als vrouwen, niet verschilt van het GBS-dragerschapspercentage bij zwangere vrouwen (18%). De GBS-bacterie koloniseert met name het rectum, vagina en urethra. Het is dan ook van toegevoegde waarde om meerdere plekken van het lichaam te screenen indien je GBS-dragerschap wilt detecteren.

Conclusie

Invasieve GBS-ziekte is een ernstige ziekte die bij pasgeborenen en jonge zuigelingen, maar ook bij volwassenen, geassocieerd is met een hoge mortaliteit. Daarnaast kan het doormaken van GBS-ziekte in de eerste drie levensmaanden leiden tot ontwikkelingsachterstand en handicap bij de kinderen die de ziekte overleven. De maatregelen die tot nu toe zijn genomen om de ziekte te voorkomen hebben onvoldoende effect gehad; de incidentie van GBS-ziekte neemt zelfs toe. In de afgelopen drie jaar hebben we een onderzoeksnetwerk in Nederland opgezet: de NOGBS-studie (Netherlands observational study on group B streptococcal disease, bacterial virulence and protective serology). Met de resultaten van deze studie hopen we de huidige preventieve maatregelen te kunnen verbeteren om GBS-ziekte in de toekomst te kunnen voorkomen.

Op 16 maart 2021 promoveerde Merel van Kassel op het proefschrift getiteld Invasive group B streptococcal disease in the Netherlands. Promotor: prof. dr. D. van de Beek. Copromotoren: dr. M.W. Bijlsma en dr. M.C. Brouwer. De promotie vond plaats aan de Universiteit van Amsterdam.

Het coronavirus samengevat in vijf grafieken

mrt 2020 | Virale infecties

Lees meer over Het coronavirus samengevat in vijf grafieken

Lopinavir/ritonavir lijkt niet effectief bij ernstige COVID-19

mrt 2020 | Virale infecties

Lees meer over Lopinavir/ritonavir lijkt niet effectief bij ernstige COVID-19

COVID-19 in Italië

mrt 2020 | Virale infecties

Lees meer over COVID-19 in Italië

Hiv-therapie van drie middelen naar twee?

mrt 2020 | HIV

Lees meer over Hiv-therapie van drie middelen naar twee?

Corona tot nu toe

mrt 2020 | Virale infecties

Lees meer over Corona tot nu toe

Doet Nederland voldoende om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan?

mrt 2020 | Virale infecties

Lees meer over Doet Nederland voldoende om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan?

RSV bij kinderen: hoe houden we samen de ziekenhuizen zo leeg mogelijk?

9 jan 2024 om 20:00 | Virale infecties

Lees meer over RSV bij kinderen: hoe houden we samen de ziekenhuizen zo leeg mogelijk?

RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

27 nov 2023 om 20:00 | Ouderen, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Autoinflammatoire aandoeningen

30 sep 2022

Lees meer over Autoinflammatoire aandoeningen

Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen

11 aug 2022 | HIV

Lees meer over Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen

Webcast Long covid: wat weten we, wat kunt u verwachten, wat kunt u doen?

10 nov 2021 om 20:30

Lees meer over Webcast Long covid: wat weten we, wat kunt u verwachten, wat kunt u doen?

The ART of Preventing Kidney Damage

12 apr 2021 om 20:00 | HIV, Virale infecties

Lees meer over The ART of Preventing Kidney Damage
Er zijn geen e-learnings gevonden.

4e hiv & mental health symposium

dinsdag 9 apr 2024 van 16:00 tot 20:15 | HIV, Virale infecties

Lees meer over 4e hiv & mental health symposium

Post CROI meeting 2024

dinsdag 23 apr 2024 van 18:00 tot 21:30 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Post CROI meeting 2024

ECCMID in ORANJE 2024

zaterdag 27 apr 2024 van 19:00 tot 22:45

Lees meer over ECCMID in ORANJE 2024

Residuele viremie vormt risicofactor voor CV ziekte

mrt 2024 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Residuele viremie vormt risicofactor voor CV ziekte

Direct na geboorte ART biedt soms blijvende suppressie na later stoppen

mrt 2024 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Direct na geboorte ART biedt soms blijvende suppressie na later stoppen

B/F/TAF geschikt als PEP

mrt 2024 | HIV, Virale infecties

Lees meer over B/F/TAF geschikt als PEP

Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

mrt 2024 | HIV, Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

Eenmaal wekelijks orale ART net zo effectief als elke dag een pil

mrt 2024 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Eenmaal wekelijks orale ART net zo effectief als elke dag een pil

Tecovirimat effectief tegen mpox

mrt 2024 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Tecovirimat effectief tegen mpox

Ultralangwerkend cabotegravir met doseringsinterval van 4 maanden

mrt 2024 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Ultralangwerkend cabotegravir met doseringsinterval van 4 maanden

Semaglutide vermindert ernst van leverziekte bij mensen met hiv

mrt 2024 | Diabetes, Hepatologie, HIV

Lees meer over Semaglutide vermindert ernst van leverziekte bij mensen met hiv

Teleurstellende uitkomsten doxyPEP en vaccin tegen gonorroe

mrt 2024 | Bacteriële infecties, SOA, Venereologie

Lees meer over Teleurstellende uitkomsten doxyPEP en vaccin tegen gonorroe

Innovatie in de zorg

nov 2019

Lees meer over Innovatie in de zorg

MedNet Infectieziekten 2023-05

dec 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-05

MedNet Infectieziekten 2023-04

nov 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-04

MedNet Infectieziekten 2023-03

aug 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-03

MedNet Infectieziekten 2023-02

mei 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-02

MedNet Infectieziekten 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-01

MedNet Infectieziekten 2022-05

dec 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-05

MedNet Infectieziekten 2022-04

okt 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-04

MedNet Infectieziekten 2022-03

aug 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-03

MedNet Infectieziekten 2022-02

mei 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-02