Vanaf dit jaar is er vergoeding voor expertiseconsulten. Daarmee zijn deze consulten verzekerde zorg geworden. “Expertiseconsulten helpen om de zorg voor zeldzame ziekten te verbeteren”, zegt internist-nefroloog prof. Onno Teng van het LUMC.
Expertiseconsultatie is in essentie overleg tussen aan de ene kant een dokter en een patiënt met een vraag, en aan de andere kant een expert op het gebied van een zeldzame ziekte. De expert kan één dokter zijn, maar bij systemische auto-immuunziekten zijn verschillende organen aangedaan. “Deze patiënten worden behandeld door verschillende specialisten zoals een internist, reumatoloog en longarts. Daarom is veelal expertise van meerdere disciplines nodig”, legt Teng uit. Een expertiseconsultatie kan dan worden besproken in een multidisciplinair team (MDT). De dokter en diens patiënt bespreken het advies daarna tijdens een volgend consult.”
Teng is voorzitter van het landelijke netwerk ARCH: Autoimmune Research and Collaboration Hub (www.arch.nl). Dat is de koepelorganisatie voor regionale, multidisciplinaire expertisenetwerken voor systemische auto-immuunziekten. ARCH brengt medisch specialisten en patiënten in landelijke werkgroepen samen, vooral gericht op zeldzame systemische auto-immuunziekten.
Behoefte aan eenvoudige toegang
De traditionele manier van een transmuraal collegiaal consult is bellen met een academisch ziekenhuis of met bijvoorbeeld een expert die ooit iets heeft gepubliceerd over de ziekte. Een andere manier is het verwijzen van een patiënt naar een derdelijns academisch ziekenhuis voor een second opinion.
Al in 2017 stelde ARCH vast dat zowel artsen als patiënten behoefte hebben aan eenvoudige toegang tot expertise over zeldzame systemische auto-immuunziekten: wie is de expert en hoe kan ik adviezen krijgen? “Door financiële steun vanuit ReumaNederland heeft ARCH de afgelopen 5 jaar hieraan kunnen werken”, vertelt Teng. “We hebben expertisenetwerken voor zeldzame ziekten in Nederland in kaart gebracht en willen ziekenhuizen rond expertisecentra met elkaar verbinden.”
Tegelijkertijd heeft ARCH de afgelopen tijd gewerkt aan digitalisering van expertiseconsulten. Met als doel om adviezen van experts sneller en beter in de polikamer beschikbaar te krijgen. Er is een portaal gebouwd om medische data transmuraal te kunnen delen tussen ziekenhuizen en expertisecentra. In dit ARCH-portaal kan de dokter, uiteraard na toestemming van de patiënt, een aanmelding doen van medische gegevens vanuit een elektronisch patiëntendossier (epd). Deze gegevens komen, samen met informatie over bijvoorbeeld kwaliteit van leven van de patiënt, terecht bij het multidisciplinaire expertiseteam. Het team stelt een advies op dat wordt teruggestuurd naar het epd, zodat dit het onderwerp van gesprek wordt tussen de hoofdbehandelaar en de patiënt in de eigen polikamer.
Consultvergoeding
ARCH is met expertisecentra in 2018 begonnen om expertisenetwerken te ontwikkelen. “In de expertisenetwerken zijn we al vanaf die tijd bezig om expertiseconsultatie vorm te geven, met onder andere het digitale portaal”, vertelt Teng. “Om kennis en expertise optimaal te kunnen benutten, gaf de minister in 2021 opdracht om consultvergoeding voor experts te onderzoeken. Dat heeft ertoe geleid dat er vanaf dit jaar een betaaltitel is voor het expertiseadvies. Dat betekent dat medisch specialisten in perifere centra een expertiseadvies kunnen vragen bij expertisecentra. Expertiseconsulten zijn verzekerde zorg geworden.”
Teng laat weten dat een landelijke werkgroep afgelopen juni bij alle UMC’s heeft nagevraagd hoe vaak expertiseconsulten worden gegeven. Dat bleek nog niet vaak te gebeuren. “Terwijl we binnen ARCH al sinds 2018 expertiseconsultaties uitvoeren en bevorderen. Wat betreft het aantal expertiseconsulten is dus nog een flinke stap te maken.”
Binnen ARCH wordt via het digitale portaal bijgehouden hoe vaak een expertiseconsult wordt gegeven. In 2021 was dat 137 keer, vooral over vasculitis maar ook over systemische lupus erythematodes, systemische sclerose en antifosfolipidensyndroom. In 2022 vonden 111 expertiseconsulten plaats via het digitale portaal. Maar medische gegevens en adviezen kunnen ook nog steeds op papier of via mail worden uitgewisseld. Dat gebeurde vorig jaar nog 176 keer. In de eerste helft van dit jaar werden via het ARCH-portaal 59 digitale expertiseconsulten gegeven.
Voorwaarden
Nu expertiseadviezen vergoed kunnen worden, schept dat een verantwoordelijkheid van zorgverleners. Teng legt uit: “De Nederlandse Zorgautoriteit heeft niet alleen gezorgd voor een betaaltitel, maar heeft daar ook voorwaarden aan verbonden. Zo moet vastgelegd zijn dat een expertiseconsult echt is uitgevoerd. Een traditioneel advies via bijvoorbeeld de telefoon is niet toetsbaar of transparant. Bij een echt expertiseconsult moet de vraag te vinden zijn in de epd’s van de perifere aanvrager en van de expert, evenals de conclusie en het advies. Bovendien moet de patiënt toestemming hebben gegeven en moet de vraag gesteld zijn of de patiënt wel of niet moet worden doorverwezen naar het expertisecentrum.”
ARCH heeft al ruime ervaring opgedaan met expertiseconsultaties. Het is gebleken dat veel specialisten de administratieve (bewijs-)last van de voorwaarden erg belastend vinden. “Maar de digitalisering van expertiseconsultaties die ARCH heeft ontwikkeld borgt dat zorgverleners en experts automatisch aan de genoemde voorwaarden van de NZa voldoen”, aldus Teng.
Betere zorg
Expertiseconsultaties zijn zeker niet nieuw. Feitelijk doen dokters en experts dat al decennia lang: ze pakken de telefoon en bellen elkaar. “Maar het vastleggen en transparant maken van de consultaties is nu echt een nieuwe insteek”, stelt Teng. “Dat maakt de adviezen toetsbaar, voor patiënten inzichtelijk en er is voor het eerst een bepaalde kwaliteitsstandaard. Het resultaat tot nu toe is dat slechts een kwart van de patiënten vanwege een vraag wordt doorverwezen. Met expertiseconsulten kunnen dus driekwart van de vragen worden opgelost. Dat betekent geen extra patiëntbezoeken, geen second opinions en voor de patiënt geen extra reis naar een ander ziekenhuis. Dat maakt de zorg een stuk efficiënter.”
Teng denkt bovendien dat de zorg beter wordt, terwijl de patiënt in de periferie onder behandeling blijft. Een advisering kost de expert natuurlijk wel tijd, maar daar staat nu vergoeding tegenover. “Voorheen werden veel consultaties ‘tussendoor’ gedaan. Nu zijn er in expertisecentra vaak vaste tijdstippen voor gereserveerd en krijgt de expert er met de betaaltitel erkenning voor. In ons portaal kunnen we zien dat momenteel elke dag een of meerdere multidisciplinaire teams in het land werken aan een expertconsult. Die betere organisatie en de financiële prikkel helpen om de zorg voor deze zeldzame systemische auto-immuunziekten flink te verbeteren.”
Zie ook het landelijke netwerk ARCH: Autoimmune Research and Collaboration Hub (www.arch.nl)
Breed ondersteund
In de praktijk is het niet haalbaar om een expertiseconsult binnen een consult met de patiënt in de spreekkamer te organiseren, stelt Teng. De behandelaar zal daarom met de patiënt afspreken om de behandelvraag voor te leggen aan een expert, en om een nieuwe afspraak te maken om het expertiseadvies te bespreken. “Het concept van het expertiseconsult wordt, denk ik, wel breed ondersteund, maar de implementatie ervan zal nog tijd vragen. Vooral administratief zal het nog veel vergen. Met de digitale tool wordt de administratieve last wel een stuk minder. Bovendien voldoe je ermee automatisch aan de voorwaarden van de NZa wat belangrijk is voor perifere artsen om deze activiteit bij de zorgverzekeraar te declareren. Dat is cruciaal om deze nieuwe vorm van zorgverlening een vlucht te laten nemen.”