Energie voor twee, en dus voor twee carrières

Delen via:

Na een indrukwekkende wetenschappelijke carrière van 40 jaar ging hoogleraar infectieziekten Andy Hoepelman op 2 juli met emeritaat. Maar in het licht daarvan uitsluitend stilstaan bij zijn wetenschappelijke werk, doet tekort aan zijn opmerkelijke dubbelcarrière. Behalve in infectieziekten – hiv voorop – heeft Hoepelman immers ook een indrukwekkende staat van dienst opgebouwd als waterpoloër.

Fotocredit: Sandra Minten Fotografie

Even leek het erop dat de jonge Hoepelman voor een juridische carrière zou kiezen. “Ik wilde rechter worden en oorlogsmisdadigers berechten”, zegt hij. Een jeugdideaal dat hij inmiddels alweer had losgelaten toen het erop aan kwam na zijn middelbare school een studierichting te kiezen. Psychiatrie misschien? “Interessant, maar je kunt er zo weinig mee”, bedacht hij zich. Interne geneeskunde werd het uiteindelijk. “Daarin speelt psychische gezondheid ook wel een beetje een rol”, zegt hij nu. “Dat sprak mij aan.”

Dat hij een academische loopbaan is gaan beoefenen, heeft veel te maken met zijn supervisor Jo Marx, die ‘Jij bent een echte academicus’ tegen hem zei. Hoepelman: “Dit was in de periode van grote baanonzekerheid, die zich in mijn geval vertaalde in zes jaar achter elkaar werken op basis van jaarcontracten. Iets wat nu gelukkig niet meer kan. Onderzoek vond ik leuk, uitdagend en creatief ook. De keuze daarvoor heeft me op het goede pad gezet. De wereld van onderzoek geeft je de kans nieuwe dingen te proberen en is bovendien ook gewoon gezellig.”

IJzer en infectie

Het promotieonderzoek dat Hoepelman verrichtte en waarover hij publiceerde onder de titel IJzer en infectie, behandelde de vraag waarom patiënten met ijzerstapeling gevoelig zijn voor hersenvliesontsteking door de listeriabacterie. Het onderzoek speelde zich af in de tijd waarin de hiv/aids-epidemie om zich heen greep. De afweercellen die door dit virus werden aangetast, kwamen vrijwel overeen met de cellen die door ijzer onklaar waren gemaakt bij die patiënten met ijzerstapeling. Hoepelman vertelt: “Dit heeft heel rechtstreeks mijn keus bepaald om me te gaan richten op infectieziekten. De groep hiv/aids-slachtoffers is een minderheidsgroep waarvoor ik affectie voelde. Daarbij moesten we ons als UMC Utrecht gaan onderscheiden van Amsterdam die gericht waren op het virus zelf. Wij richtten ons op de bijkomende opportunistische infecties, was mijn gedachte. Het onderzoek dat we op die basis hebben gedaan, heeft heel veel gebracht. Voor mezelf ook waardevolle internationale contacten trouwens, met erg interessante mensen in het onderzoeksveld.”

Het onderzoek op dit gebied leidde tot publicaties in gezaghebbende tijdschriften en tot internationale richtlijnen die ook na al die jaren nog steeds mede op deze onderzoeken gebaseerd zijn. En uiteindelijk leidde het tot een hoogleraarschap infectieziekten. “Ja, maar dat is toch minder belangrijk”, zegt Hoepelman. “Onder de streep vind ik het veel relevanter wat we hebben kunnen betekenen voor de patiënten in kwestie. Het hoogleraarschap is een persoonlijke verdienste, het maakt je een boegbeeld van je groep. Maar wat je je uiteindelijk herinnert zijn die patiënten en de wetenschappers die je door je reizen ontmoet. We zijn er weliswaar nog steeds niet in geslaagd om tot genezing van hiv te komen, maar hebben wel van een dodelijke ziekte een chronische ziekte kunnen maken. Dat is het mooie van zo’n loopbaan, je kunt mensen helpen hun leven weer op te pakken. Ook bijzonder is natuurlijk dat ik in de nakomende jaren 25 andere infectieziekten heb zien komen. Voor sommige daarvan zijn we wel tot genezing gekomen, hepatitis C bijvoorbeeld. Voor andere zijn we in ieder geval in staat gebleken de ziekteverschijnselen te onderdrukken. We hebben in infectieziektebestrijding echt grote stappen kunnen zetten. Het was prachtig om daarin een rol te hebben kunnen spelen.”

Tientallen promoties

Antibioticumstudies leidden zelfs tot de oprichting van een bedrijf U-Gene. Toch een onverwachte wending in een wetenschappelijke carrière. In de afscheidsrede die hij op 2 juli tijdens zijn afscheidssymposium gaf, stond Hoepelman er maar kort bij stil. Beschouwt hij het achteraf slechts als een zijstap? “Nee, dat niet zozeer”, zegt hij. “Het was een logisch gevolg van onze beslissing om onze onderzoeken systematisch aan te pakken en dit te professionaliseren. Mijn rol erin heeft een aantal jaar geduurd en heeft me inhoudelijk veel gebracht. Maar uiteindelijk ben ik toch meer van de inhoud dan van het bedrijfsmatige. Patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs hebben voor mij altijd voorop gestaan.”

Het laatste vertaalde zich in de loop der jaren in maar liefst bijna 60 promoties die Hoepelman heeft begeleid. Toen zijn stafleden – vaak ex-promovendi – zelf promovendi gingen begeleiden, verschoof zijn rol van onderzoeksleider steeds meer naar die van coach. “Dat vond ik een wenselijke ontwikkeling”, zegt hij, “ik kon mij er erg goed in vinden. Onderzoek vergt tijd en ik doe graag meer dingen tegelijk. Dat lukt alleen als andere mensen dingen van je overnemen. Gelukkig kan ik goed delegeren, en ik vind het dan ook prettig om anderen de revenuen te laten plukken. Daar zit wel een vergelijking in met de topsport natuurlijk. Als je aan de top staat, zijn anderen voortdurend bezig je van de troon te stoten. Dat is maar goed ook. Het stimuleert je om het beste uit jezelf te halen.”

Waterpolo

Iedereen die Hoepelman kent, kan die laatste opmerking plaatsen. Behalve hoogleraar is hij immers ook een begenadigd waterpoloër. Tijdens de Olympische Spelen van 1976 eindigde hij met het Nederlands team op de derde plaats. Hij is altijd actief blijven waterpoloën, nog in 2015 werd hij met het master team van HZC De Robben wereldkampioen. Maar hij werd ook internationaal scheidsrechter en (mede-)oprichter en voorzitter van het regionale waterpolo-opleidingscentrum Talent Centraal in Midden-Nederland. In 2018 stond hij mede aan de basis van de Regionale Waterpoloschool en Regionaal Trainingscentrum Midden, waarvan hij voorzitter is. Momenteel is hij lid van de FINA (wereld) en de LEN (Europese) technische waterpolocommissie. “Ook in het waterpolo geldt dat ik het altijd belangrijk heb gevonden – en nog steeds – om me te blijven inzetten voor mijn passie”, zegt hij Feitelijk heeft hij dus twee parallelle carrières gehad. “Ik heb nu eenmaal veel energie”, zegt hij. “Ik werk veel, maar het voelt niet als werk. Natuurlijk voelde ik mij ook wel eens moe als ik thuis op de bank zat. Maar als ik dan ging trainen, was ik daar zo overheen.”

Aanvankelijk zag het er overigens niet naar uit dat die tweede carrière tot stand zou komen. Nadat Hoepelman zijn zwemdiploma had gehaald, had hij helemaal geen zin meer in zwemmen. “Maar een vriendje deed aan waterpolo en toen ik dat ook eens probeerde, bleek ik daar aanleg voor te hebben”, zegt hij. “Bovendien vond ik het veel leuker dan baantjes trekken. Via de regionale selectie kwam ik in de landelijke selectie. Ik had energie en was onverschrokken. Bij dat laatste speelde een rol dat ik antiautoritair was opgevoed. Ik heb wel bewondering voor mensen, maar dat is iets anders dan ontzag. Er moest gewoon gespeeld worden, vond ik.”

Toch geneeskunde

Op zijn 22ste stapte hij uit het Nederlands waterpoloteam om zich op zijn coschappen te richten. “Ik werd nog wel gevraagd voor de Olympische Spelen van 1980 en 1984, maar dat heb ik niet meer gedaan”, zegt hij. Over de vraag waarom de geneeskunde het won, is hij heel nuchter: “Met waterpolo kon je geen droog brood verdienen, nu trouwens in Nederland nog steeds niet. Ik ben wel gevraagd om naar het buitenland te gaan, maar ik heb er geen spijt van dat ik dat niet heb gedaan.”

Daarmee ontstond de ruimte voor de wetenschappelijke carrière die Hoepelman zoveel heeft gebracht. Al in zijn inaugurale rede in 1998 wees hij erop dat de globalisering het risico van een toename van infectieziekten met zich meebracht. “Het was op dat moment overigens vooral bioterrorisme waarover ik mij zorgen maakte, want dat was toen actueel”, vertelt hij. “Maar daarnaast was me duidelijk dat globalisering, ontbossing en aanraking van de mens met diersoorten niet zonder gevolgen kon blijven. Dat hebben we gemerkt, COVID-19 heeft mij niet verrast.” Behalve voor de ziekte zelf moeten artsen ook oog hebben voor de sociale aspecten daarvan, vindt hij. De geluiden over long-COVID maken duidelijk hoe belangrijk dit is. “Je moet de patiënt in zijn geheel kunnen behandelen”, zegt hij. “Niet alleen diens ziekte, want dan bied je geen goede zorg.”

36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

mrt 2024

Lees meer over 36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

‘MRSA wordt virulenter, dus alertheid blijft nodig’

mrt 2024 | Bacteriële infecties

Lees meer over ‘MRSA wordt virulenter, dus alertheid blijft nodig’

Poliocomponent DKTP-vaccin versterkt ook afweer tegen kinkhoest

mrt 2024 | Bacteriële infecties, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over Poliocomponent DKTP-vaccin versterkt ook afweer tegen kinkhoest

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Molnupiravir versus nirmatrelvir-ritonavir bij vroege COVID-19

mrt 2024 | Virale infecties

Lees meer over Molnupiravir versus nirmatrelvir-ritonavir bij vroege COVID-19

Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

mrt 2024

Lees meer over Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

RSV bij kinderen: hoe houden we samen de ziekenhuizen zo leeg mogelijk?

9 jan 2024 om 20:00 | Virale infecties

Lees meer over RSV bij kinderen: hoe houden we samen de ziekenhuizen zo leeg mogelijk?

RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

27 nov 2023 om 20:00 | Ouderen, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over RSV: inzichten en casuïstiek vanuit de eerste en tweede lijn

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Autoinflammatoire aandoeningen

30 sep 2022

Lees meer over Autoinflammatoire aandoeningen

Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen

11 aug 2022 | HIV

Lees meer over Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen

Webcast Long covid: wat weten we, wat kunt u verwachten, wat kunt u doen?

10 nov 2021 om 20:30

Lees meer over Webcast Long covid: wat weten we, wat kunt u verwachten, wat kunt u doen?

The ART of Preventing Kidney Damage

12 apr 2021 om 20:00 | HIV, Virale infecties

Lees meer over The ART of Preventing Kidney Damage
Er zijn geen e-learnings gevonden.

4e hiv & mental health symposium

dinsdag 9 apr 2024 van 16:00 tot 20:15 | HIV, Virale infecties

Lees meer over 4e hiv & mental health symposium

Post CROI meeting 2024

dinsdag 23 apr 2024 van 18:00 tot 21:30 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Post CROI meeting 2024

ECCMID in ORANJE 2024

zaterdag 27 apr 2024 van 19:00 tot 22:45

Lees meer over ECCMID in ORANJE 2024

Veneuze stamocclusie na herpeszosterinfectie

okt 2023 | Netvliesafwijkingen, Virale infecties

Lees meer over Veneuze stamocclusie na herpeszosterinfectie

Insulineproductie langer behouden met antivirale medicatie

okt 2023 | Diabetes

Lees meer over Insulineproductie langer behouden met antivirale medicatie

PrEP-gebruikers lopen vaker een bacteriële soa op

jul 2023 | Bacteriële infecties, HIV, SOA, Venereologie

Lees meer over PrEP-gebruikers lopen vaker een bacteriële soa op

Aanbod om sociaal netwerk hiv-patiënt te laten testen is zinvol

jul 2023 | HIV

Lees meer over Aanbod om sociaal netwerk hiv-patiënt te laten testen is zinvol

COVID-19-mortaliteit relatief hoog bij mensen met hiv met Omicron-variant

jul 2023 | HIV, Vaccinatie, Virale infecties

Lees meer over COVID-19-mortaliteit relatief hoog bij mensen met hiv met Omicron-variant

Gebruikers prefereren langwerkende PrEP per injectie boven dagelijkse tablet

jul 2023 | HIV

Lees meer over Gebruikers prefereren langwerkende PrEP per injectie boven dagelijkse tablet

CRISPRa in lipide nanodeeltjes heractiveert hiv-reservoirs

jul 2023 | HIV

Lees meer over CRISPRa in lipide nanodeeltjes heractiveert hiv-reservoirs

Australië op weg om de UNAIDS 95-95-95-doelen voor hiv te halen

jul 2023 | HIV

Lees meer over Australië op weg om de UNAIDS 95-95-95-doelen voor hiv te halen

Integraseremmers verhogen kans op diabetes

jul 2023 | Diabetes, HIV

Lees meer over Integraseremmers verhogen kans op diabetes

Innovatie in de zorg

nov 2019

Lees meer over Innovatie in de zorg

MedNet Infectieziekten 2023-05

dec 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-05

MedNet Infectieziekten 2023-04

nov 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-04

MedNet Infectieziekten 2023-03

aug 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-03

MedNet Infectieziekten 2023-02

mei 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-02

MedNet Infectieziekten 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2023-01

MedNet Infectieziekten 2022-05

dec 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-05

MedNet Infectieziekten 2022-04

okt 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-04

MedNet Infectieziekten 2022-03

aug 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-03

MedNet Infectieziekten 2022-02

mei 2022

Lees meer over MedNet Infectieziekten 2022-02