‘Fibril TMEM106B nieuwe bevinding voor het onderzoeksveld’

Delen via:

Drie onderzoeksgroepen hebben onafhankelijk van elkaar het fibril TMEM106B gevonden in hersenen van patiënten met een neurodegeneratieve ziekte, waaronder frontotemporale dementie (FTD). “Dit is een nieuwe bevinding voor het onderzoeksveld”, reageert arts-onderzoeker M.P.E. (Marie-Paule) van Engelen van het Alzheimercentrum Amsterdam.

In onderzoek in de VS zijn amyloïdfibrillen geëxtraheerd uit hersenen van 4 patiënten met 4 van de 5 subklassen van het subtype FTD-TDP.1 Dat subtype is gekarakteriseerd door bepaalde klinische symptomen en pathologische neurale inclusies met immunoreactiviteit van TDP-43 (TAR DNA-binding protein). In plaats van fibrillen afkomstig van het eiwit TDP-43, vonden de onderzoekers fibrillen met een fragment van het transmembraan proteïne 106B (TMEM106B). Dat is een lysosomaal eiwit dat eerder werd gezien als genetische risicofactor voor FTD-TDP. Daarnaast vonden de onderzoekers met immunogoud labeling wel hoge concentraties geaggregeerd TDP-43 eiwit in een niet-fibrillaire vorm. De bevindingen bevestigen dat FTD-TDP is geassocieerd met amyloïdfibrillen, maar deze zijn gevormd door TMEM106B en niet door TDP-43.

Bekijk ook de on demand webcast Online Alzheimer Innovatie Forum

Leeftijdsafhankelijk

In een ander internationaal onderzoek (Engeland, VS, Japan) is de structuur onderzocht van TMEM106B-fibrillen uit hersendelen van 22 patiënten met veel ophopingen van amyloïd en 3 personen met geen of weinig amyloïd.2 Er werden 3 verschillende manieren van vouwingen gevonden van TMEM106B, zonder duidelijke relatie met het ziektebeeld. In de hersenen van gezonde oudere personen werden eveneens TMEM106B-fibrillen gevonden. Dat wijst er volgens de onderzoekers op dat de vorming van de fibrillen leeftijdsafhankelijk is.

De derde studie, met onderzoekers uit de VS, Canada en België, toonde TMEM106B aan in hersenweefsel van overleden patiënten met TDP-43-pathologie, progressieve supranucleaire parese of ‘Lewy body’-dementie.3 Het feit dat TMEM106B in hoge concentraties wordt gevonden, wijst er volgens de onderzoekers op dat er meer focus moet komen op dit eiwit en de eventuele relatie met het ontstaan of versnellen van verschillende neurodegeneratieve ziekten.

Lees meer artikelen over Alzheimer in ons dossier Alzheimer

Referenties

  1. Jiang YX, Cao O, Sawaya MR, et al. Amyloid fibrils in FTLD-TDP are composed of TMEM106B and not TDP-43. Nature. 2022;605:304-9.
  2. Schweighauser M, Arseni D, Bacioglu M, et al. Age-dependent formation of TMEM106B amyloid filaments in human brains. Nature. 2022;605:310-4.
  3. Chang A, XiangX, Wang J, et al. Homotypic fibrillization of TMEM106B across diverse neurodegenerative diseases. 2022;185:1346-55.

 

Commentaar arts-onderzoeker/promovenda Marie-Paule van Engelen, Alzheimercentrum Amsterdam

“Het is opmerkelijk dat 3 onderzoeksgroepen onafhankelijk van elkaar het TMEM106B-fibril hebben gevonden in hersenen van patiënten met neurodegeneratieve ziektes, waaronder FTD veroorzaakt door TDP-43 pathologie. Tegen de verwachting in vonden de onderzoeksgroepen TMEM106B-fibrillen in plaats van TDP-43-fibrillen. De TMEM106B-fibrillen zijn een nieuwe bevinding in het onderzoeksveld. De meeste eerdere onderzoeken hebben ‘N-terminal’-antilichamen gebruikt om het eiwit te labelen. Maar in TMEM106B verandert de ‘C-terminal’ het eiwit in fibrillen. Dat kan verklaren waarom deze aggregaten zo lang onopgemerkt zijn gebleven.”

In perspectief plaatsen

“Deze interessante bevindingen roepen meer vragen op dan dat ze antwoorden geven. Het belangrijkste is om erachter te komen of en hoe TMEM106B-fibrillen bijdragen aan de pathologie in neurodegeneratieve ziektes en of er dan een specifieke relatie is met TDP-43. Zijn deze fibrillen op zichzelf giftig, of stimuleren ze de aggregatie van andere eiwitten, zoals TDP-43. Wat triggert de vorming van de fibrillen? Dit zijn allemaal vragen die nu nog onbeantwoord zijn, maar in de toekomst onderzocht moeten worden. Wat eveneens opmerkelijk is, dit dat de TMEM106B-fibrillen ook bij gezonde, oudere mensen zijn gevonden. Dit kan betekenen dat TMEM106B-fibrillen zowel voorkomen bij ‘normale’ veroudering als bij neurodegeneratieve ziekten. Het is van belang om de eventuele schadelijkheid van het fibril verder te onderzoeken, om de huidige bevindingen in perspectief te kunnen plaatsen.”

Specifieke FTD-biomarkers

“Wij doen zelf onderzoek naar het eiwit TDP-43, wat bij ongeveer de helft van de patiënten met FTD voorkomt. Mijn promotieonderzoek richt zich op het verbeteren van de diagnostiek van FTD. Ons doel is om specifieke biomarkers te vinden voor FTD, die vroeg in het ziekteproces kunnen worden aangetoond. We analyseren hersenvocht van levende patiënten om TDP-43 aan te tonen. Uit eerder FTD-onderzoek is het gen dat codeert voor TMEM106B in verband gebracht met FTD, waarbij genetische variatie op de TMEM106B-locus is geïdentificeerd als een risicofactor voor FTD veroorzaakt door TDP-43-inclusies. Dit geldt met name voor patiënten met de GRN-mutatie.”

“Eens te meer blijkt dat de processen achter het ontstaan van FTD erg complex zijn. Als we beter begrijpen hoe alles werkt en samenhangt, kunnen we wellicht gerichte medicatie ontwikkelen, maar daarvoor is eerst meer fundamenteel onderzoek nodig.”

RAS-ALS: Effectiviteit van rasagiline in subgroepen

mrt 2024 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over RAS-ALS: Effectiviteit van rasagiline in subgroepen

36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

mrt 2024

Lees meer over 36% van de geregistreerde klinische trials heeft geen gepubliceerde resultaten

De lengte van een gen bepaalt veroudering

mrt 2024 | Dementie

Lees meer over De lengte van een gen bepaalt veroudering

Fase III-studies naar gantenerumab bij vroege ziekte van Alzheimer

mrt 2024 | Dementie

Lees meer over Fase III-studies naar gantenerumab bij vroege ziekte van Alzheimer

Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

mrt 2024

Lees meer over Medisch bewijs sneller vinden met EvidenceHunt

Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

mrt 2024

Lees meer over Sluisgeneesmiddelen: alle ins en outs

Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

2 mei 2024 om 18:00

Lees meer over Keynote webinar | Spotlight on sleep in brain health

Neurologisch Jaaroverzicht 2023

20 feb 2024 | Bewegingsstoornissen, Dementie, Epilepsie, Hoofdpijn, Multipele Sclerose, Neuro-vasculair

Lees meer over Neurologisch Jaaroverzicht 2023

Masterclass Wervelkolom Welzijn: hedendaagse inzichten en oplossingen

30 jan 2024 om 20:00

Lees meer over Masterclass Wervelkolom Welzijn: hedendaagse inzichten en oplossingen

Plaatsbepaling van device-aided therapies (DATs) bij de ziekte van Parkinson

7 aug 2023 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over Plaatsbepaling van device-aided therapies (DATs) bij de ziekte van Parkinson

MS: welk middel voor welke patiënt?

9 mrt 2023 | Multipele Sclerose

Lees meer over MS: welk middel voor welke patiënt?

Neurologisch Jaaroverzicht 2022

1 feb 2023 | Bewegingsstoornissen, Dementie, Epilepsie, Hoofdpijn, Multipele Sclerose, Neuro-vasculair

Lees meer over Neurologisch Jaaroverzicht 2022

Antistolling en bloedingen

8 dec 2022 om 20:00

Lees meer over Antistolling en bloedingen

Masterclass Diabetes: Pijn & Polyfarmacie

20 okt 2022 | Diabetes

Lees meer over Masterclass Diabetes: Pijn & Polyfarmacie

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog
Er zijn geen e-learnings gevonden.

B-cel therapieën bij MS: impact op immunologie

maandag 10 jun 2024 van 18:00 tot 21:30 | Multipele Sclerose, Vaccinatie

Lees meer over B-cel therapieën bij MS: impact op immunologie

EAN in ORANJE 2024

maandag 1 jul 2024 van 18:00 tot 21:45 | Bewegingsstoornissen, Epilepsie, Neuro-vasculair

Lees meer over EAN in ORANJE 2024

Gunstige incidentieratio’s voor veiligheidsevents bij patiënten die ozanimod gebruiken voor relapsing multipele sclerose

jul 2023 | Multipele Sclerose

Lees meer over Gunstige incidentieratio’s voor veiligheidsevents bij patiënten die ozanimod gebruiken voor relapsing multipele sclerose

Recreatieve lachgasgebruikers bezoeken de neuroloog meestal vanwege polyneuropathie, myelopathie of encefalopathie

jul 2023

Lees meer over Recreatieve lachgasgebruikers bezoeken de neuroloog meestal vanwege polyneuropathie, myelopathie of encefalopathie

Subjectieve hersenmist hangt samen met slechter cognitief functioneren en met meer angst, depressie en migraine

jul 2023 | Hoofdpijn

Lees meer over Subjectieve hersenmist hangt samen met slechter cognitief functioneren en met meer angst, depressie en migraine

Europese consensus over diagnose van neurocognitieve stoornissen op basis van biomarkers

jul 2023 | Dementie

Lees meer over Europese consensus over diagnose van neurocognitieve stoornissen op basis van biomarkers

Nieuw ziektemechanisme gevonden bij autosomaal recessieve primaire familiaire hersenverkalking

jul 2023 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over Nieuw ziektemechanisme gevonden bij autosomaal recessieve primaire familiaire hersenverkalking

Proximale myopathie is een belangrijk nieuw kenmerk van anti-IgLON5-ziekte

jul 2023 | Bewegingsstoornissen, Neuro-musculair

Lees meer over Proximale myopathie is een belangrijk nieuw kenmerk van anti-IgLON5-ziekte

Patiënten met ischemische beroerte zonder susceptibility vessel sign zijn op lange termijn slechter af

jul 2023 | Diabetes, Neuro-vasculair

Lees meer over Patiënten met ischemische beroerte zonder susceptibility vessel sign zijn op lange termijn slechter af

Hersenaandoeningen leiden wereldwijd tot meer gezondheidsverlies dan hart- en vaatziekten

jul 2023 | Dementie, Neuro-oncologie, Neuro-vasculair

Lees meer over Hersenaandoeningen leiden wereldwijd tot meer gezondheidsverlies dan hart- en vaatziekten

Vier topexperts geven lezing tijdens Presidential Symposium

jul 2023 | Bewegingsstoornissen, Neuro-musculair

Lees meer over Vier topexperts geven lezing tijdens Presidential Symposium

Podcast: AI in stroke - Using deep learning to predict clinical outcomes after stroke

jan 2024 | Neuro-vasculair

Lees meer over Podcast: AI in stroke - Using deep learning to predict clinical outcomes after stroke

Podcast: Stem cell therapy for PD - A new era for managing Parkinson’s disease?

dec 2023 | Bewegingsstoornissen

Lees meer over Podcast: Stem cell therapy for PD - A new era for managing Parkinson’s disease?

Podcasts migraine: de laatste ontwikkelingen in de behandeling van migraine

aug 2021 | Hoofdpijn

Lees meer over Podcasts migraine: de laatste ontwikkelingen in de behandeling van migraine

Real World Evidence in MS

jan 2020 | Multipele Sclerose

Lees meer over Real World Evidence in MS

MedNet Neurologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-04

MedNet Neurologie 2023-03

sep 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-03

MedNet Neurologie 2023-02

jun 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-02

MedNet Neurologie 2023-01

mrt 2023

Lees meer over MedNet Neurologie 2023-01

MedNet Neurologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-04

MedNet Neurologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-03

MedNet Neurologie 2022-02

jun 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-02

MedNet Neurologie 2022-01

mrt 2022

Lees meer over MedNet Neurologie 2022-01