Veel potentie voor biomarkers voor melanoom

Delen via:

De afgelopen jaren is veel onderzoek gedaan naar genetische, moleculaire en morfologische aspecten van goed- en kwaadaardig melanoom. Dat heeft geleid tot identificatie van vele biomarkers met mogelijk diagnostische en prognostische waarde. Twee publicaties uit 2021 en 2022 beschrijven de stand van zaken wat betreft biomarkers. Er blijken nog veel vragen over de plaats daarvan in de melanoomzorg. 

De publicatie van Deacon et al.1 beschrijft de verschillende fasen vanaf diagnose waarin een biomarker klinisch nuttig zou kunnen zijn. Er zijn veel factoren die dat bepalen, zoals zekerheid over het stadium van de ziekte, het risico dat samenhangt met een klinische beslissing, kosten, omlooptijd en de unieke situatie van de patiënt. Onderzoekers moeten daarom goed nadenken over wat in elke fase nodig is voor het ontwikkelen van een bruikbare klinische biomarkertest.

Diagnose en stadiëring

Criteria voor stadiëring zijn onder andere grootte en uitgebreidheid van de tumor, betrokkenheid van lymfeklieren, afstandsmetastasen en histopathologische graad en type. Serum-LDH is tegenwoordig prognostisch ondersteunend bij stadiëring van kwaadaardig melanoom, en de mutatiestatus van BRAF is voorspellend voor therapeutische respons. Maar volgens de auteurs zijn veel interventiepunten in de melanoomzorg onzeker. Er zijn veel tests met biomarkers voorgesteld voor diagnose, stadiëring en monitoring voor terugkeer van de ziekte. Sommige zijn al in gebruik in academische referentiecentra. Maar de auteurs stellen dat geen enkele test tot nu toe grootschalig, gerandomiseerd en met lange follow-up is vergeleken met standaard zorg.

Voor onderzoek naar een bruikbare biomarker is een zekere diagnose cruciaal. Maar ondanks de toepassing van immuunhistochemie en standaardisatie van diagnostische criteria is diagnosestelling volgens de auteurs nog steeds subjectief en beperkt door veel variatie, zowel individueel als tussen pathologen. 

De publicatie beschrijft uitgebreid verschillende knelpunten en onzekerheden bij diagnose en behandeling van melanoom. Dat traject bevat belangrijke klinische beslismomenten, zoals wanneer een biopsie gedaan moet worden, of histopathologische diagnose nodig is, en het bepalen van de prognose van kwaadaardig melanoom. Biomarkers kunnen in al deze fasen van nut zijn. De auteurs willen met hun publicatie vooral wetenschappelijk onderzoekers ondersteunen bij het ontwikkelen van klinisch toepasbare tests. Duidelijke klinische vragen en praktische overwegingen over de klinische toepasbaarheid zijn volgens hen cruciaal voordat wetenschappelijke biomarkerstudies worden gestart.

Signaalroutes

De publicatie van Sabag et al.2 beschrijft biomarkers die zijn ontdekt in onderzoek naar moleculaire signaalroutes en de daarbij horende pathologie van melanoom. Dat onderzoek heeft al geleid tot immuuntherapie en doelgerichte therapieën die de behandeling van gevorderd melanoom de afgelopen jaren hebben veranderd. 

De publicatie noemt 5 moleculaire signaalpaden die de ontwikkeling, proliferatie en ingroei van melanoom kunnen beïnvloeden:

  1. de proteïne-kinaseroute, waarbij het BRAF-gen is betrokken;
  2. de fosfatidylinositol-3-kinase (PI3K)-AKT route;
  3. de routes van gensuppressor cyclin-dependent kinase inhibitor 2A (CDKN2A) en tumorsuppressors;
  4. de microphthalmia-associated transcription factor (MITF) route;
  5. de nuclear factor-kappa B (NF-B) route.

Kennis over deze signaalpaden en de bijbehorende pathologie kan helpen om specifieke biomarkers te identificeren die kunnen leiden tot nieuwe doelgerichte behandelingen. De auteurs beschrijven enkele genen en eiwitten die betrokken zijn bij celtransformatie en metastasering. Dat zijn met name de proto-oncogenen BRAF (gemuteerd in 40-60% van alle melanomen), NRAS (gemuteerd in 15-20% van alle melanomen), KIT (gemuteerd in 3% van alle melanomen; nooit in samenhang met BRAF en NRAS), en NF1 (neurofibromine 1; gemuteerd in 10-15% van alle melanomen, specifiek in langdurig aan zon blootgestelde huid en bij oudere mensen), en het eiwit PMCA4 (Plasma Membrane Calcium-Transporting ATPase 4; remt de metastasering van BRAF-gemuteerde melanooncellen). Deze genen en eiwitten hebben prognostische waarde. De auteurs verwijzen daarvoor naar meerdere studies.

De belangrijkste doelgerichte therapie is momenteel een combinatie van BRAF- en MEK-remmers, de belangrijkste immuuntherapie anti-PD1/CTLA-4. De publicatie beschrijft recente studies die het effect laten zien van deze therapieën die zijn gebaseerd op het moleculaire profiel van melanoom. 

Gepersonaliseerde therapie

Behandelingen worden nu aangeboden aan subgroepen van patiënten op basis van tumoreigenschappen. Dat zal zich verder ontwikkelen naar gepersonaliseerde therapie met ook patiëntkarakteristieken, voorzien de auteurs. Zo hebben vrouwelijke melanoompatiënten overlevingsvoordeel ten opzichte van mannen, ongeacht andere tumoreigenschappen. Daarnaast zijn er talrijke klinische studies met behandelingen bij specifieke mutaties bij melanoom. Volgens de auteurs zijn er momenteel 635 biomarkers gerelateerd aan maligne melanoom. Zij noemen specifiek 2 nieuwe behandelingen die veelbelovende resultaten laten zien: immuuntherapie in combinatie met een c-KIT-remmer voor behandeling van c-KIT-gemuteerd melanoom, en MEK-remmers voor NF1-gemuteerd melanoom. Daarnaast kan immuuntherapie neo-adjuvant of adjuvant worden ingezet en kunnen nieuwe combinaties van middelen worden onderzocht. Huidige behandelopties zijn nog suboptimaal, aldus de auteurs. Daarom is er sterke behoefte aan nieuwe therapeutische targets en therapieën om behandeluitkomsten te optimaliseren en gepersonaliseerde therapieën mogelijk te maken.

Referenties:

  1. Deacon DC, Smith EA, Judson-Torres RL. Molecular Biomarkers for Melanoma Screening, Diagnosis and Prognosis: Current State and Future Prospects. Front Med, 2021;8:642380.
  2. Sabag N, Yakobson A, Retchkiman M, Silberstein E. Novel Biomarkers and Therapeutic Targets for Melanoma. Int J Mol Sci, 2022;23: 11656.

 

 

Update KEYNOTE-716: aanhoudend voordeel pembrolizumab bij melanoom

mrt 2024 | Dermato-oncologie

Lees meer over Update KEYNOTE-716: aanhoudend voordeel pembrolizumab bij melanoom

Kan slim operatiemes chirurg helpen bij verwijderen hersentumor?

mrt 2024 | Chirurgie, Neuro-oncologie

Lees meer over Kan slim operatiemes chirurg helpen bij verwijderen hersentumor?

Klinisch bewijs binnen handbereik met behulp van AI

mrt 2024 | Borstkanker

Lees meer over Klinisch bewijs binnen handbereik met behulp van AI

Grote verschillen tussen landen in toegang tot nieuwe medicatie

mrt 2024 | Borstkanker, Dermato-oncologie, Gynaecologische oncologie, Leukemie, Longoncologie, Uro-oncologie

Lees meer over Grote verschillen tussen landen in toegang tot nieuwe medicatie

Versnelde FDA-goedkeuring lifileucel (Amtagvi) voor melanoom

mrt 2024 | Dermato-oncologie, Immuuntherapie

Lees meer over Versnelde FDA-goedkeuring lifileucel (Amtagvi) voor melanoom

Darmkanker vaker ontdekt in vroeg stadium, minder operaties en betere overleving

mrt 2024 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Darmkanker vaker ontdekt in vroeg stadium, minder operaties en betere overleving

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Prostaatkanker nu en in de toekomst

25 jan 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker nu en in de toekomst

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Borstkanker; een update op alle vlakken

9 mei 2023 om 20:00 | Borstkanker, Neuro-oncologie

Lees meer over Borstkanker; een update op alle vlakken

Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

20 mrt 2023 | Longoncologie

Lees meer over Een nieuw vooruitzicht voor patiënten met EGFR exon 20 insertie gemuteerd NSCLC

Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

17 feb 2023

Lees meer over Lung Academy webinar: Focus on difficult to treat patients with advanced NSCLC

Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

12 okt 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Webcast Immuuntherapie: herkennen van bijwerkingen en acties voor de niet-oncoloog

Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen

11 aug 2022 | HIV

Lees meer over Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen

Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Lees meer over Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Lees meer over Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

Lees meer over Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

mrt 2024 | HIV, Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker bij mannen met hiv later gediagnosticeerd

Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

dec 2023 | Borstkanker, Immuuntherapie

Lees meer over Neoadjuvant nivolumab plus chemotherapie leidt tot pathologisch complete responsen bij vroeg-stadium TNBC

Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Bispecifiek antilichaam zanidatamab effectief in fase II-studie

Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Fusie-RNA mogelijk belangrijk nieuw doelwit bij behandeling borstkanker

Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen PI3K-remmer inavolisib verbetert PFS bij PIK3CA-gemuteerd HR+ mammacarcinoom

T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over T-DM1 verbetert totale en invasieve-ziektevrije overleving

Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Toevoegen ribociclib aan aromataseremmer verbetert invasieve ziektevrije overleving

Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Minder mammogrammen mogelijk bij follow-up na curatieve borstkankerbehandeling

Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

dec 2023 | Borstkanker

Lees meer over Geen significant betere OS door toevoegen abemaciclib, wel 13 maanden verschil

Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

dec 2023 | Uro-oncologie

Lees meer over Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

okt 2021 | Uro-oncologie

Lees meer over Botgezondheid bij mCRPC in de praktijk

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

MedNet Oncologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-01

MedNet Oncologie 2023-06

dec 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-06

MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

nov 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023-2

MedNet Oncologie 2023-05

okt 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-05

MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

sep 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Colectoraal carcinoom 2023

MedNet Oncologie 2023-04

aug 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-04

MedNet Oncologie 2023-03

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie 2023-03

MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

jun 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2023

MedNet Oncologie special Longkanker 2023

mei 2023

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2023