Patiënten met een inflammatoire darmziekte (IBD) hebben een toegenomen risico op dementie, in het bijzonder de ziekte van Alzheimer. Bovendien ontstaat de dementie op jongere leeftijd dan in de algemene bevolking, zo is naar voren gekomen uit een groot populatiegebaseerd onderzoek uit Taiwan.
Met behulp van een landelijke database van een ziektekostenverzekering uit Taiwan vergeleken de onderzoekers het risico op dementie bij 1742 IBD-patiënten van ≥ 45 jaar en 17.420 controlepersonen die gematcht waren voor sekse, toegang tot de gezondheidszorg en aan dementie gerelateerde comorbide aandoeningen.
Meer dan tweevoudig risico
Gedurende de follow-up van maximaal 16 jaar werd bij IBD-patiënten bijna 4 keer zo vaak de diagnose dementie gesteld als bij controlepersonen (5,5 vs. 1,4%; p < 0,001). Bovendien werd bij IBD-patiënten de diagnose dementie op jongere leeftijd gesteld dan bij controlepersonen (gemiddelde leeftijd 76,2 vs. 83,5 jaar). Na correctie voor mogelijke confounders, zoals leeftijd en onderliggende ziekten, hadden IBD-patiënten een meer dan 2 keer zo hoog risico op het ontwikkelen van dementie (HR 2,54).
Het risico op dementie in relatie tot IBD verschilde niet tussen mannen en vrouwen of tussen de IBD-typen (colitis ulcerosa vs. ziekte van Crohn). Het risico op Alzheimer-dementie was het grootste. Daarnaast leek het risico op dementie gerelateerd te zijn aan de ziekteduur van de IBD.
Mogelijke beperkingen
De studie is uitgevoerd in Taiwan. Het dieet in dat land kan verschillen van het onze. Daarmee moet rekening gehouden worden, voordat de resultaten wijdverbreid geëxtrapoleerd worden.
Een andere mogelijke beperking is dat in dit soort database-onderzoek sprake kan zijn van rapportagebias. Omdat patiënten met een chronische ziekte vaker naar de dokter gaan, kunnen nieuwe klachten of observaties vaker of sneller opgemerkt worden. Onduidelijk is of de controle van de IBD van invloed was op het vaststellen op dementie.
Rol van darm-hersen-as
Deze bevindingen suggereren volgens de onderzoekers een rol voor de darm-hersen-as bij het ontstaan van dementie. Bij IBD is sprake van een gestoorde barrièrefunctie van het darmepitheel en een gestoorde balans van het microbioom. Door deze processen kunnen neurotoxische metabolieten die afkomstig zijn van micro-organismen in de darmen, gemakkelijker in het centrale zenuwstelsel terechtkomen.
Het systemisch ontstekingsproces zou kunnen leiden tot inflammatoire veranderingen en oxidatieve stress in de hersenen. Een chronische ontsteking draagt namelijk bij aan cognitieve achteruitgang. Er moet uitgezocht worden of een betere IBD-behandeling de ontstekingslast vermindert en zodoende de impact op de hersenen vermindert.
Bron:
Zhang B, Wang HE, Bai Y-M, et al. Inflammatory Bowel Disease Is Associated With Higher Dementia Risk: A Nationwide Longitudinal Study. Gut. 2020;gutjnl-2020-320789.